Tablo komisariatu Straży Granicznej "Krotoszyn" z 1935 roku.
Funkcjonariusze komisariatu SG "Krotoszyn" przed budynkiem Komisariatu.
Komisariat Straży Granicznej „Krotoszyn” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.
Spis treści
1Formowanie i zmiany organizacyjne
2Służba graniczna
3Struktura organizacyjna
4Kierownicy/komendanci komisariatu
5Uwagi
6Przypisy
7Bibliografia
Formowanie i zmiany organizacyjne |
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[1].
Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Krotoszyn” do Inspektoratu Granicznego nr 12 „Ostrów” i określił jego strukturę organizacyjną[2].
W nawiązaniu do rozkazu dowódcy SG, Wielkopolski Inspektor Okręgowy swoim rozkazem organizacyjnym nr 2 z 27 czerwca 1928 dokonał połączenia komisariatów Straży Celnej „Zduny” i „Odolanów” tworząc jeden komisariat SG „Krotoszyn”[3].
Już 15 września 1928 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 7 w sprawie zmian dyslokacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał zasięg placówek[4].
Rozkazem nr 11 z 9 stycznia 1930 roku reorganizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił numer i nową organizację komisariatu[5].
Rozkazem nr 3/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk Emila Czaplińskiego z 5 sierpnia 1931 roku przeniesiono placówkę I linii „Ruda” do Bestwina[6].
Służba graniczna |
Siedziba komisariatu mieściła się w Krotoszynie w budynku skarbowym przy ulicy Zdunowskiej. Budynek oddalony był około 8 kilometrów od granicy państwowej. W budynku funkcjonowała kancelaria komisariatu i placówka II linii. Ponadto w 1932 roku zamieszkiwały w nim rodziny dwóch oficerów i dwóch szeregowych[7].
Długość ochranianego odcinka wynosiła 32 kilometry i 770 metrów. w 1932 podzielony był na trzy pododcinki ochraniane przez placówki I linii[7]. Oficerowie uzbrojeni byli w pistolety i szable, szeregowi w kbk Mosim wz 91/98. Kierownicy placówek, przewodnik psa i wywiadowcy posiadali dodatkowo pistolety czeskie kal.9 mm. Kierownik i zastępca posiadali do swojej dyspozycji konie. Na stanie komisariatu znajdował się jeden rower. Szeregowi do służby używali rowerów prywatnych[8]. W 1934 komisariat posiadał jeden motocykl z wózkiem i jeden rower służbowy[9]. Przemyt w 1934 oszacowano na 1959,90 zł, zatrzymano 57 osób[10]
Na terenie komisariatu funkcjonowały trzy przejścia graniczne[11]:
Zduny Kolej – przejście kolejowe o ruchu osobowym i towarowym, czynne codziennie w godzinach przejazdów pociągów. Przy przejściu działał urząd celny
Zduny Rogatka – przejście drogowe o ruchu osobowym i pojazdów mechanicznych, czynne codziennie; Przy przejściu działał urząd celny
Sulmierzyce Błonie – przejście drogowe o ruchu osobowym i pojazdów mechanicznych, czynne w soboty, niedziele i poniedziałki
placówka Straży Granicznej I linii „Ruda” → w 1931 przeniesiona do Bestwina
placówka Straży Granicznej I linii „Zduny”
placówka Straży Granicznej I linii „Sulmierzyce”
placówka Straży Granicznej I linii „Uciechów”
placówka Straży Granicznej II linii „Krotoszyn” ul. Zdunowska
Organizacja komisariatu w grudniu 1932[7]
1/12 komenda − Krotoszyn
placówka Straży Granicznej I linii „Bestwin”
placówka Straży Granicznej I linii „Zduny”
placówka Straży Granicznej I linii „Chachalnia”
placówka Straży Granicznej I linii „Sulmierzyce”
placówka Straży Granicznej I linii „Uciechów”
placówka Straży Granicznej II linii „Krotoszyn”
Kierownicy/komendanci komisariatu |
stopień
imię i nazwisko
okres pełnienia służby
kolejne stanowisko
podkomisarz
Antoni Drobnik[a]
– 30 VI 1928[16]
komisarz
Wacław Sawicki[b]
30 VI 1928 –31 VIII 1928
powrócił do czynnej służby wojskowej[16]
komisarz
Bronisław Popiel
1 IX 1928 – [16]
podkomisarz
Franciszek Szulc
był VI 1931 – 1933[17][16]
podkomisarz
Franciszek Białowąs
1933 – 31 V 1934[18]
podkomisarz
Julian Kapuściński
6 VI 1934[9] –
Uwagi |
↑Były kierownik komisariatu Straży Celnej „Zduny”
↑Były kierownik komisariatu Straży Celnej „Odolanów”
Przypisy |
↑Goryński 2012 ↓, s. 226.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 23.
↑Grzywaczewski 2015 ↓, s. 75.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 33.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 71.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78.
↑ abcKronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 8.
↑Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 9/33.
↑ abKronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 2/34.
↑Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 3/34.
↑Grzywaczewski 2015 ↓, s. 76.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 22.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 35.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 70.
↑Dyslokacja Wlkp. IG ↓, r. 1933.
↑ abcdGrzywaczewski 2015 ↓, s. 80.
↑Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 1.
↑Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 1/33 i 2/34.
Bibliografia |
Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł.. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
Jan Grzywaczewski: Komisariat Straży Granicznej Krotoszyn 1928-1939. W: Józef Zdunek: Krotoszyn i okolice. Opracowania i materiały źródłowe.. T. XI. Krotoszyn: Towarzystwo Miłośników i Badaczy Ziemi Krotoszyńskiej, 2015.
Kronika Inspektoratu Granicznego „Ostrów” w latach 1932–1933 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Wykaz dyslokacji Wielkopolskiego Inspektoratu Granicznego w latach 1933–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Iwona Kozicka. Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wielkopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”. , 2011. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej.
p•d•e
Straż Graniczna (1928–1939)
Komenda Główna Straży Granicznej • Egzekutywa Komendy Głównej SG • Ekspozytura Inspektoratu Ceł • Flotylla Straży Granicznej • placówki SG • stopnie w SG • dyslokacja SG w 1930