Komisariat Straży Granicznej „Krościenko” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1928–1939.
Spis treści
1Geneza
2Formowanie i zmiany organizacyjne
3Służba graniczna
4Kierownicy/komendanci komisariatu SG
5Struktura organizacyjna
6Uwagi
7Przypisy
8Bibliografia
Geneza |
Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[2].
Komisariat Straży Celnej „Niedzica”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Sącz”[3].
W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej.
Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Krościenko”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[5].
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[6].
Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Krościenko” do Inspektoratu Granicznego nr 18 „Nowy Targ” i określił jego strukturę organizacyjną[5].
Już 8 września 1828 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 6 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał jego granice[7].
Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 roku w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu[8].
Rozkazem nr 1 z 27 marca 1936 roku w sprawach [...] zmian w niektórych inspektoratach okręgowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przemianował posterunek SG Sromowce Wyżne na placówkę Straży Granicznej I linii[9].
Rozkazem nr 3 z 27 lipca 1936 roku w sprawach reorganizacji placówek i zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł posterunek SG „Łęcko” [10].
Rozkazem nr 3 z 31 grudnia 1938 roku w sprawach reorganizacji jednostek na terenach Śląskiego, Zachodniomałopolskiego i Wschodniomałopolskiego okręgów Straży Granicznej, a także utworzenia nowych komisariatów i placówek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski, działając na podstawie upoważnienia Ministra Skarbu z 14 października 1938 roku, przydzielił placówki: Niedzica” i „Kacwin” do komisariatu „Łapsze Niżne”[11], przeniósł placówkę I linii „Szczawnica” do Leśnicy[12].
Organizacja komisariatu we wrześniu 1929[8], w 1931, w 1935[13] :
4/18 komenda − Krościenko (58,5 km)
placówka Straży Granicznej I linii „Kacwin” → w 1938 do komisariatu „Łapsze Niżne”
placówka Straży Granicznej I linii „Niedzica” → w 1938 do komisariatu „Łapsze Niżne”
placówka Straży Granicznej I linii „Sromowce Niżne”
placówka Straży Granicznej I linii „Szczawnica” → w 1938 przeniesiona do Leśnicy
placówka Straży Granicznej I linii „Jaworki”
placówka Straży Granicznej II linii „Krościenko”
Organizacja komisariatu w grudniu 1938[12]:
komenda − Krościenko
placówka Straży Granicznej I linii „Sromowce Niżne”
placówka Straży Granicznej I linii „Leśnica”
placówka Straży Granicznej I linii „Jaworki”
placówka Straży Granicznej II linii „Krościenko”
Uwagi |
↑Roman Bogdanowicz – w I wojnie światowej walczył w armii austro-węgierskiej na froncie włoskim. W listopadzie 1918 wstąpił do Wojska Polskiego, a w 1922 został przeniesiony do rezerwy. Od 1923 w Straży Celnej – służył w komisariacie „Komańcza”. W 1926 przeniesiony z Komańczy do komisariatu „Zakopane”, a w 1927 do komisariatu SC „Szczawnica”. Po reorganizacji formacji, w marcu 1928 wstąpił do Straży Granicznej. W 1928 był służył w komisariacie SG „Krościenko”. W 1935 został przeniesiony do ZMIO SG w Krakowie, a w 1937 wyznaczony na stanowisko kierownika komisariatu SG „Zakopane”. We wrześniu 1939 był oficerem Brygady Strzelców Podhalańskich. W jej składzie przekroczył granicę polsko-węgierski i został internowany. Na terenie Węgier przebywał do końca II wojny światowej. Do Polski powrócił w maju 1945[14].
↑Paweł Herburt – od 1914 żołnierz 3 kompanii piechoty I Brygady Legionów Polskich. W listopadzie 1918 brał udział w obronie Lwowa. W składzie 1 pułku artylerii ciężkiej walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. 28 września 1919 pod Dżwińskiem został ciężko ranny. W latach dwudziestych przeniesiony do rezerwy w stopniu kapitana.
W 1929 został wyznaczony na stanowisko kierownika komisariatu SG „Krościenko”, a z dniem 30 września 1930 przeniesiony w stan spoczynku[15].
Przypisy |
↑Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
↑Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
↑Kozłowski 2012 ↓, s. 34.
↑Kula 1994 ↓, s. 40.
↑ abcJabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 28.
↑Goryński 2012 ↓, s. 226.
↑ abJabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 30.
↑ abJabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 51.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 103.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 110.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 133.
↑ abJabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 135.
↑ abPromińska 2011 ↓, s. 5.
↑ abcKozłowski 2015 ↓, s. 38.
↑ abKozłowski 2015 ↓, s. 114.
Bibliografia |
Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
Piotr Kozłowski: Zapomniani obrońcy granic południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej 1922-1939: słownik biograficzny oficerów, strażaków oraz pracowników kontraktowych straży celnej i straży granicznej. Przemyśl: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2015. ISBN 978-83-61329-14-5.
Katarzyna Promińska. Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Zachodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”. , 2011. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej.
p•d•e
Straż Graniczna (1928–1939)
Komenda Główna Straży Granicznej • Egzekutywa Komendy Głównej SG • Ekspozytura Inspektoratu Ceł • Flotylla Straży Granicznej • placówki SG • stopnie w SG • dyslokacja SG w 1930
II Rzeczpospolita
