Komisariat Straży Granicznej „Kolno” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.
Spis treści
1Geneza
2Formowanie i zmiany organizacyjne
3Służba graniczna
4Kierownicy/komendanci komisariatu
5Struktura organizacyjna
6Przypisy
7Bibliografia
Geneza |
Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych[2]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[3]. Komisariat Straży Celnej „Chojnowo”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Grajewo”[4].
1 czerwca 1921 roku w Lachowie stacjonowało jeszcze dowództwo 4 kompanii celnej 2 batalionu celnego. Posiadała ona swoje placówki w miejscowościach: Kurki, Glinki, Futory, Kiełcze, Filipki, Brzózki, Brzozowa, Bialiki, Wincenty[5]. Na przełomie roku 1921/1922 ochronę granicy państwowej w tym rejonie od pododdziałów 2 batalionu celnego przejęła Straż Celna[5].
W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[6]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej.
Rozkazem nr 1 z 12 marca 1928 roku w sprawach organizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej Naczelny Inspektor Straży Celnej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Kolno”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanych komisariatów Straży Celnej „Kumelsk” i „Wincenta”[7].
Osobne artykuły: 2 Batalion Celny, Komisariat Straży Celnej „Kumelsk” i Komisariat Straży Celnej „Wincenta”.
Formowanie i zmiany organizacyjne |
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[8].
Rozkazem nr 1 z 12 marca 1928 roku w sprawach organizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego Naczelny Inspektor Straży Celnej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Kolno” do Inspektoratu Granicznego nr 1 „Stawiska” i określił jego strukturę organizacyjną[7].
Rozkazem nr 9 z 18 października 1929 roku w sprawie reorganizacji mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu[9].
Rozkazem nr 4/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk. Emila Czaplińskiego z 20 października 1931 roku placówkę SG II linii „Łomża” przydzielono do komisariatu Straży Granicznej „Kolno”[10].
Z dniem 7 października 1932 roku utworzono posterunek SG „Kozioł”[11].
Rozkaz komendanta Straży Granicznej płk. Jana Jura-Gorzechowskiego z 10 maja 1938 roku w sprawie terminologii w odniesieniu do władz i jednostek formacji, wydany w związku z rozkazami KSG z 25 i 29 kwietnia 1938 roku, przemianował inspektoraty graniczne na obwody Straży Granicznej z dodaniem nazwy miejscowości, w której jednostka stacjonuje. Jednocześnie nakazał używanie w stosunku do kierowników komisariatów i placówek nowych terminów: „komendant komisariatu” i „dowódca placówki”[12]. Komisariat wszedł w skład struktury Obwodu Straży Granicznej „Łomża”.
Służba graniczna |
W 1928 roku komisariat ochraniał odcinek granicy państwowej długości około 32 kilometrów[13].
Prawa granica rozpoczynała się od słupa granicznego nr 131, dalej Truszki Zalesie(wył.), m. Kumelsk , szosą z Grabowa do Kumelska.
Lewa granica do słupa granicznego nr 94, dalej m. Ksedki, do m. Wenecja (wył.)[14].
Po reorganizacji komisariat ochraniał odcinek granicy państwowej długości około 23 kilometrów[15].
placówka Straży Granicznej I linii „Kiełcze-Kopki”
placówka Straży Granicznej I linii „Brzozowo”
placówka Straży Granicznej I linii „Wincenta”
placówka Straży Granicznej I linii „Olszanka”
placówka Straży Granicznej I linii „Zimna”
placówka Straży Granicznej II linii „Kolno”
Organizacja komisariatu w październiku 1929[9], w 1933 i 1934[23]:
5/1 komenda − Kolno
placówka Straży Granicznej I linii „Kiełcze-Kopki”
placówka Straży Granicznej I linii „Brzozowo”
placówka Straży Granicznej I linii „Wincenta”
placówka Straży Granicznej II linii „Kolno”
placówka Straży Granicznej II linii „Łomża”[15]
Organizacja komisariatu w 1937[23]:
komenda − Kolno
placówka Straży Granicznej I linii „Kiełcze-Kopki”
placówka Straży Granicznej I linii „Wincenta”
placówka Straży Granicznej II linii „Kolno”
Organizacja komisariatu w 1939[23][24]:
komenda − Kolno
placówka Straży Granicznej I linii „Kiełcze-Kopki”
placówka Straży Granicznej I linii „Brzozowo”
placówka Straży Granicznej I linii „Wincenta”
placówka Straży Granicznej II linii „Kolno”
Przypisy |
↑Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
↑Piekarz 2017 ↓, s. 28.
↑Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
↑Kozłowski 2012 ↓, s. 26.
↑ abOdeB batalionów celnych ↓, s. 2bc.
↑Kula 1994 ↓, s. 40.
↑ abcJabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 13.
↑Goryński 2012 ↓, s. 226.
↑ abJabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 56.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 80.
↑ abWykazy jednostek IG „Łomża” ↓, s. 12.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 120-122.
↑Wykazy jednostek IG „Łomża” ↓, s. 3.
↑Wykazy jednostek IG „Łomża” ↓, s. 5.
↑ abWykazy jednostek IG „Łomża” ↓, s. 1.
↑Wykazy imienne IG „Łomża” ↓, s. 46.
↑Historia komisariatu „Lipiny” ↓, s. 12.
↑Kronika komisariatu „Panki” ↓, s. 9/II.
↑Kronika IG „Łomża” ↓, s. 80.
↑Kronika IG „Łomża” ↓, s. 3.
↑Wykazy imienne IG „Łomża” ↓, s. 229.
↑Kronika IG „Łomża” ↓, s. 131.
↑ abcPolak 1998 ↓, s. 65.
↑Sobczak 2014 ↓, s. 10.
Bibliografia |
Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
Bogusław Polak: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918−1839. Studia i materiały. Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909484-00.
Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
Wykazy imienne oficerów i szeregowych Inspektoratu Granicznego „Łomża” 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Antoni Krzysztof Sobczak: Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej w Ciechanowie w latach 1928–1939. Przyczynek do historii. 2014. [dostęp 2017-03-14].
Odpisy z kronik komisariatów Inspektoratu Granicznego „Łomża” w latach 1937–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
p•d•e
Straż Graniczna (1928–1939)
Komenda Główna Straży Granicznej • Egzekutywa Komendy Głównej SG • Ekspozytura Inspektoratu Ceł • Flotylla Straży Granicznej • placówki SG • stopnie w SG • dyslokacja SG w 1930
II Rzeczpospolita
