Komisariat Straży Granicznej „Konarzyny” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.
Spis treści
1Geneza
2Formowanie i zmiany organizacyjne
3Służba graniczna
4Działania bojowe w 1939 roku
5Kierownicy/komendanci komisariatu
6Struktura organizacyjna
7Uwagi
8Przypisy
9Bibliografia
Geneza |
Już w 1918 roku powstające państwo polskie zaczęło tworzyć wyspecjalizowane formacje przeznaczone do ochrony granic Rzeczypospolitej. W kwietniu 1920 roku w Zielonej Chocinie stacjonował 5 dywizjon 4 pułku Strzelców Granicznych[1]. W kolejnych latach inne formacje ochraniały granice w tym rejonie. W 1921 roku w okolicach Zielonej Chociny rozmieszczone zostały pododdziały 20 batalionu celnego[2].
Formowanie i zmiany organizacyjne |
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[3].
Rozkazem nr 2 z 19 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Zielona Chocina” do Inspektoratu Granicznego nr 7 „Chojnice” i określił jego strukturę organizacyjną[4].
Rozkazem nr 12 z 10 stycznia 1930 roku w sprawie reorganizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił nową organizację i dyslokację komisariatu[5].
Służba graniczna |
Kierownik Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej mjr Józef Zończyk w rozkazie organizacyjnym nr 2 z 8 czerwca 1928 roku udokładnił linie rozgraniczenia komisariatu. Granica północna: kamień graniczny nr C 277; granica południowa: kamień graniczny nr D 046[6].
Od rana 1 września 1939 do godziny 10.00 kompania Straży Granicznej „Konarzyny” por. Piotra Marciniaka walczyła w okolicach Konarzyn z niemieckim batalionem z 32 pułku Straży Granicznej.
Następnie kompania wycofała się na przesmyki jezior Swomigaci i Małych Swomigaci. Pierwszego przesmyku bronił por. Marciniak, a drugiego ppor. Kazimierz Bielecki. Zagrożona okrążeniem kompania cofała się na rubież Męcikał – Mylof – Rytel. Tu poległ kpr. Tomasz Musiał, a ppor. Bielecki i sierż. Ignacy Nowak dostali się do niewoli. Ppor. P. Marciniak wraz z grupą strażników przedostał się do Rawy Ruskiej i walczył w batalionie cyklistów ppłk. Karola Bacza jako dowódca 3 kompanii. W okolicach Lwowa resztki kompanii w tym jej dowódca poddali się Niemcom[7].
Kierownicy/komendanci komisariatu |
stopień
imię i nazwisko
okres pełnienia służby
kolejne stanowisko
komisarz
Kazimierz Kociatkiewicz
1928–1939[8]
komisarz
Piotr Marciniak
od 12 VIII 1939[8]
Struktura organizacyjna |
Organizacja komisariatu w kwietniu 1928[4]:
komenda − Zielona Chocina
placówka Straży Granicznej I linii „Kiełpin” szosa
placówka Straży Granicznej I linii „Nowa Karczma”
placówka Straży Granicznej I linii „Konarzyny”
placówka Straży Granicznej I linii „Babilon” Karczma
placówka Straży Granicznej II linii „Zielona Chocina”
Organizacja komisariatu w styczniu 1930[9]:
komenda − Konarzyny
placówka Straży Granicznej I linii „Kełpin” szosa
placówka Straży Granicznej I linii „Nowa Karczma”
placówka Straży Granicznej I linii „Konarzyny”
placówka Straży Granicznej I linii „Babilon” Karczma
placówka Straży Granicznej II linii „Konarzyny”[a]
Organizacja komisariatu w 1933
placówka Straży Granicznej II linii Konarzyny
placówka Straży Granicznej I linii Kiełpin Szosa
placówka Straży Granicznej I linii Nowa Karczma
placówka Straży Granicznej I linii Konarzyny
placówka Straży Granicznej I linii Babilon Karczma
Organizacja komisariatu w 1936
placówka Straży Granicznej II linii Konarzyny
placówka Straży Granicznej I linii Kiełpin Szosa
placówka Straży Granicznej I linii Nowa Karczma
placówka Straży Granicznej I linii Konarzyny
placówka Straży Granicznej I linii Babilon Karczma
Organizacja komisariatu w 1937
placówka Straży Granicznej II linii Konarzyny
placówka Straży Granicznej I linii Kiełpin Szosa
placówka Straży Granicznej I linii Nowa Karczma
placówka Straży Granicznej I linii Konarzyny
placówka Straży Granicznej I linii Babilon Karczma
Uwagi |
↑W 1931 placówka Straży Granicznej II linii „Konarzyny” wydzieliła posterunek detaszowany SG „Sworniegacice”. → Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78
Przypisy |
↑Przeformowanie oddziałów StG ↓, s. 5-6.
↑OdeB batalionów celnych ↓, s. 20bc.
↑Goryński 2012 ↓, s. 226.
↑ abJabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 19.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 75.
↑Kopie rozkazów PIOSG ↓, s. 45.
↑Polak 1998 ↓, s. 79.
↑ abSzutowicz Talewski ↓.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 74.
Bibliografia |
Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
Andrzej Szutowicz, Zbigniew Talewski: Placówka Straży Granicznej „Kiełpin Szosa”. [dostęp 2017-01-25].
Rozkazy, materiały dotyczące dyslokacji, organizacji służby, wywiadu wojskowego i przeciwprzemytniczego, budżetu PIOSG → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
p•d•e
Straż Graniczna (1928–1939)
Komenda Główna Straży Granicznej • Egzekutywa Komendy Głównej SG • Ekspozytura Inspektoratu Ceł • Flotylla Straży Granicznej • placówki SG • stopnie w SG • dyslokacja SG w 1930
II Rzeczpospolita
