42 Batalion Celny




.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}









































42 Batalion Celny

Historia

Państwo

 II Rzeczpospolita
Sformowanie
1921
Rozformowanie
1922
Tradycje
Kontynuacja

42 batalion SG
Dowódcy
Pierwszy
płk Władysław Nowakowski
Organizacja
Dyslokacja

Sejny
Sopoćkinie[1]

Formacja

Bataliony Celne
Podległość

MSW

Bataliony celne w grudniu 1921.jpg



Szkic rozmieszczenia 42 batalionu celnego „Sopoćkinie”


42 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.




Spis treści






  • 1 Formowanie i zmiany organizacyjne


  • 2 Służba celna


  • 3 Kadra batalionu


  • 4 Struktura organizacyjna


  • 5 Uwagi


  • 6 Przypisy


  • 7 Bibliografia





Formowanie i zmiany organizacyjne |


Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.11069/Mob. z dnia 13 sierpnia 1921 roku w miejsce batalionów etapowych i wartowniczych utworzone zostały bataliony celne. 42 batalion celny powstał w granicach odpowiedzialności dowództwa 2 Armii, a zorganizowano go na bazie 2 Armii z posiadanych w jej dyspozycji batalionów etapowych. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[2]. Podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych[3].


We wrześniu 1921 IV Kielecki batalion etapowy został przemianowany na 42 batalion celny. Batalion wzmocniony został także żołnierzami ze zlikwidowanych I Kieleckiego batalionu etapowego oraz II Poznańskiego batalionu etapowego. Dowództwo jednostki rozlokowano początkowo w Sejnach, a następnie przeniesiono do Sopoćkiń. Batalion objął ochronę pododdnka kordonowego nr 2 od wsi Wólka Derguńska [wył.] do wsi Leszkiemie [wył.]. Dowództwo 1 kompanii rozlokowano w Rudawce, 4. w Nowinkach, 3. w Radziwiłkach, 2. w Szabanach. Kompanie wystawiły 14 placówek. Ponadto służbę pełniły posterunki żandarmerii w Świętojańsku, Sopoćkiniach i Rudawce oraz posterunki policji w Kadyszu, Kaletach i Sopoćkiniach[4].


Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[5].


Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[6]. 42 batalion celny przemianowany został na 42 batalion Straży Granicznej.



 Osobny artykuł: 42 batalion Straży Granicznej.


Służba celna |


Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[7]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[8].


42 batalion celny wystawiał do ochrony linii kordonowej trzy kompanie. W ocenie przełożonych, był najsłabszą jednostką na tym odcinku, a jego dowódca uznawany był za „pozbawionego silnej woli, energii i wszelkiej inicjatywy”. Pod koniec sierpnia 1922, ze względu na katastrofalny stan liczebności żołnierzy, dowództwo 2 Armii zmuszone zostało do przejściowego obsadzenia pododcinka kordonowego od wsi Rudnia do Oran przez kombinowaną kompanię z Grupy Operacyjnej „Marcinkańce”[9][a].
Nowe rozmieszczenie kompanii na linii kordonowej wymusiło przeniesienie z Sejn do Sopoćkiń[9].


Sąsiednie bataliony


  • 41 batalion celny ⇔ 43 batalion celny – XII 1921[10]


Kadra batalionu |


Dowódcy batalionu




















stopień
imię i nazwisko
okres pełnienia służby
kolejne stanowisko
major
Józef Sorokowski[4]


pułkownik
Władysław Nowakowski[1]
IX – X 1922[11]



Struktura organizacyjna |

















































OdeB 42 batalionu celnego w Sopoćkiniach na dzień 1 września 1922 roku[11]
kompania
1. Rudawka
2. Szabany
3. Osoczniki
4. Pieszczany
dowódcy

ppor. Władysław Gajewski

por. Stanisław Bartnik

ppor. Henryk Chaciej

ppor. Jan Rapcewicz
placówki
Rygol
Dąbrowo

Przełom
Tartak
Świętojańsk

Podniemnowo
Kudrynki
Szabany

Niemnowo
Kurzyniec
Mielniki

Czortek
Wołkuszek
Zagórniki

Dąbrówka


Uwagi |




  1. Grupa Operacyjna „Marcinkańce” kpt. Franciszka Sobolta została utworzona w celu pacyfikacji partyzantki białorusko-litewskiej działającej na terenie Puszczy Grodzieńskiej[9]



Przypisy |




  1. ab Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 15.


  2. Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.


  3. ab Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.


  4. ab Ochał 2017 ↓, s. 108.


  5. Dominiczak 1992 ↓, s. 75.


  6. Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.


  7. Dominiczak 1992 ↓, s. 72.


  8. Dominiczak 1992 ↓, s. 73.


  9. abc Ochał 2017 ↓, s. 113.


  10. WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000 ↓.


  11. ab OdeB batalionów celnych ↓, s. 42bc.



Bibliografia |



  • Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.

  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.

  • Artur Ochał: Na litewskiej rubieży Brygada KOP Grodno (1929-1939). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017. ISBN 978-83-8098-148-5.


  • Teresa Prengel-Boczkowska. Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”. , 2009. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej. 

  • Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin





Popular posts from this blog

Арзамасский приборостроительный завод

Zurdera

Крыжановский, Сергей Ефимович