.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}
Historia Sformowanie 1921 Rozformowanie 1922 Tradycje Kontynuacja Dowódcy Pierwszy kpt. Tarnogórski Organizacja Dyslokacja [1] Formacja Podległość
Rozmieszczenie 40 batalionu celnego
40 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Spis treści 1 Formowanie i zmiany organizacyjne 2 Służba celna 3 Kadra batalionu 4 Struktura organizacyjna 5 Przypisy 6 Bibliografia
Formowanie i zmiany organizacyjne | Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.11069/Mob. z dnia 13 sierpnia 1921 roku w miejsce batalionów etapowych i wartowniczych utworzone zostały bataliony celne. 40 batalion celny powstał w granicach DOG Poznań, a zorganizowano go z eskort zlikwidowanych oddziałów robotników i jeńców[1] . Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[2] . Podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych[3] .
Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[4] .
W listopadzie 1921 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne[5] . 40 batalion celny znalazł się w strukturze 7 Brygady Celnej[6] .
Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”[3] . Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[7] . 40 batalion celny przemianowany został na 40 batalion Straży Granicznej.
Osobny artykuł: 40 batalion Straży Granicznej.
Sąsiednie bataliony [8] Służba celna | Zgodnie z rozkazem poleskiego inspektora wojskowego granicy wschodniej z 19 października 1921, 40 batalion celny (poznański) obsadził odcinek granicy od wsi Jaskowicze do Prypeci z siedzibą dowództwa batalionu w Mikaszewicze[9] .
Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[10] . W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[11] .
Kadra batalionu | Dowódcy batalionu stopień imię i nazwisko okres pełnienia służby kolejne stanowisko kpt. Tarnogórski[1] XII 1921 – I 1922[12] płk Przyłucki[1] II – X 1922[12]
Dowódcy kompanii [12]
Data Dowódca Dowódca Dowódca Dowódca 1 XII 1921 por. Bojanowski por. Rakowski por. Węglewski por. Cieślewicz
Struktura organizacyjna | [12] kompania 1. Mikaszewicze 2. Lenin 3. Morocz 4. Zalutycze dowódcy rtm. Kolagol por. Rakowski kpt. Bienkuński por. Cieślewicz
Przypisy | ↑ a b c d Prengel-Boczkowska 2009 ↓ , s. 15. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓ , s. 24. ↑ a b Bereza i Szczepański 2014 ↓ , s. 25. ↑ Dominiczak 1992 ↓ , s. 75. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓ , s. 26. ↑ Dominiczak 1992 ↓ , s. 74. ↑ Prengel-Boczkowska 2009 ↓ , s. 5. ↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000 ↓ . ↑ Materiały dotyczące dyslokacji IWGW ↓ , s. 35. ↑ Dominiczak 1992 ↓ , s. 72. ↑ Dominiczak 1992 ↓ , s. 73. ↑ a b c d OdeB batalionów celnych ↓ , s. 40bc. Bibliografia | Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP . Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4 . Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939 . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0 . Teresa Prengel-Boczkowska. Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne” . , 2009. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej. Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin Materiały dotyczące dyslokacji Inspektoratu Wojskowego Granicy Wschodniej Województwa Poleskiego, 1921–1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin Formacje graniczne II Rzeczypospolitej Straż Graniczna (1918–1919)
1 p SG •
Wojskowa Straż Graniczna
Inspektorat WSG •
Strzelcy Graniczni
Dowództwo Strzelców Granicznych •
Bataliony Wartownicze
3/I •
Bataliony Etapowe
I Wbe •
Bataliony Celne Dyslokacja Batalionów Celnych brygady celne 1 2 3 4 5 6 7 8 9 bataliony celne 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44
Straż Graniczna (1922–1923) Główna Komenda Straży Granicznej komendy wojewódzkie SG Białystok/Grodno (Poleska) Brześć/Łachwa (Wołyńska) Łuck Nowogródek Tarnopol Wilno komendy powiatowe SG Głębokie Ostróg/Korzec Krzemieniec Łuniniec Nieśwież Sarny Sopoćkinie Stołpce Święciany Tarnopol Wilejka Wilno bataliony SG 1 2 4 6 7 8 9 10 11 12 15 17 19 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44
Straż Celna Dyrekcje ceł
Dyrekcja Ceł „Wilno” •
Inspektoraty
Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Celnej •
Inspektoraty
Chodzież •
Komisariaty
Bakałarzewo •
Placówki
Adamowice •
Straż Graniczna (1928–1939) od 1938 okręgi SG
Małopolski •
Inspektoraty graniczneod 1938 obwody SG
(1) Stawiski/Łomża •
Obwody SG powstałe po 1938
Brasław •
Komisariaty SG
Baligród •
Placówki I linii
Antonina •
Placówki II linii
Arniki •
II Rzeczpospolita
