.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}
Historia Sformowanie 1921 Rozformowanie 1922 Tradycje Kontynuacja Dowódcy Pierwszy płk Jan Werstakowski Organizacja Dyslokacja [1] Formacja Podległość
Rozmieszczenie 38 batalionu celnego
38 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Spis treści 1 Formowanie i zmiany organizacyjne 2 Służba celna 3 Kadra batalionu 4 Struktura organizacyjna 5 Przypisy 6 Bibliografia
Formowanie i zmiany organizacyjne | Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.11069/Mob. z dnia 13 sierpnia 1921 roku w miejsce batalionów etapowych i wartowniczych utworzone zostały bataliony celne. 38 batalion celny powstał od podstaw (nowoformowany) w granicach DOG Lwów. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[2] . Podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych[3] .[4] . Batalion formowano w Tarnopolu[4] .
Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nienadających się do dalszej służby wojskowej[5] .
29 października 1921 wojewoda tarnopolski wydał zarządzenie w którym granicę państwową na terenie województwa tarnopolskiego podzielił na cztery odcinki. IV odcinek – granica powiatu skałackiego i zbarskiego obsadził 38 batalion celny z Bogdanówki[6] .
W listopadzie 1921 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne[7] . 38 batalion celny znalazł się w strukturze 5 Brygady Celnej[8] .
Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”[3] . Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[9] . 38 batalion celny przemianowany został na 38 batalion Straży Granicznej.
Osobny artykuł: 38 batalion Straży Granicznej.
Służba celna | Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[10] . W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[11] .
W kwietniu 1922 bataliony celne będące na terenie DOG Lwów otrzymały zadanie chronić w rejonie swojej odpowiedzialności wiadukty, mosty kolejowe i dworce. Zadanie taki otrzymał także 38 batalion celny w Kamionce[12] .
Sąsiednie bataliony [13] Kadra batalionu | Dowódcy batalionu stopień imię i nazwisko okres pełnienia służby kolejne stanowisko płk Jan Werstakowski[1] VII – X 1922[14] emeryt[15]
Struktura organizacyjna | [14] kompania 1. Podwołoczyska 2. Rożyska 3. Toki 4. Kałaharówka dowódcy kpt. Piotr Błyskał por. Władysław Kaduro kpt. Zygmunt Składzień por. Adolf Pasterczyk
Przypisy | ↑ a b Prengel-Boczkowska 2009 ↓ , s. 15. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓ , s. 24. ↑ a b Bereza i Szczepański 2014 ↓ , s. 25. ↑ a b Materiały organizacyjne 39 bc ↓ , s. 1-3. ↑ Dominiczak 1992 ↓ , s. 75. ↑ Materiały dyslokacyjne 39 bc ↓ , s. 1,2. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓ , s. 26. ↑ Dominiczak 1992 ↓ , s. 74. ↑ Prengel-Boczkowska 2009 ↓ , s. 5. ↑ Dominiczak 1992 ↓ , s. 72. ↑ Dominiczak 1992 ↓ , s. 73. ↑ Ochrona granicy 10 bc ↓ , s. 7. ↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000 ↓ . ↑ a b OdeB batalionów celnych ↓ , s. 38bc. ↑ Rozkazy organizacyjne KG SG 1922–1923 ↓ , s. 22. Bibliografia | Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP . Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4 . Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939 . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0 . Teresa Prengel-Boczkowska. Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne” . , 2009. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej. Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin Materiały dotyczące ochrony granicy na odcinku 10 batalionu celnego → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. Materiały dotyczące dyslokacji, wykazy placówek, rozkład pododdziałów, korespondencja 39 batalionu celnego, 1921 – 1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. Materiały dotyczące straw organizacyjnych 39 bc, 1921 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. Rozkazy organizacyjne Komendy Głównej Straży Granicznej 1922−1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. Formacje graniczne II Rzeczypospolitej Straż Graniczna (1918–1919)
1 p SG •
Wojskowa Straż Graniczna
Inspektorat WSG •
Strzelcy Graniczni
Dowództwo Strzelców Granicznych •
Bataliony Wartownicze
3/I •
Bataliony Etapowe
I Wbe •
Bataliony Celne Dyslokacja Batalionów Celnych brygady celne 1 2 3 4 5 6 7 8 9 bataliony celne 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44
Straż Graniczna (1922–1923) Główna Komenda Straży Granicznej komendy wojewódzkie SG Białystok/Grodno (Poleska) Brześć/Łachwa (Wołyńska) Łuck Nowogródek Tarnopol Wilno komendy powiatowe SG Głębokie Ostróg/Korzec Krzemieniec Łuniniec Nieśwież Sarny Sopoćkinie Stołpce Święciany Tarnopol Wilejka Wilno bataliony SG 1 2 4 6 7 8 9 10 11 12 15 17 19 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44
Straż Celna Dyrekcje ceł
Dyrekcja Ceł „Wilno” •
Inspektoraty
Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Celnej •
Inspektoraty
Chodzież •
Komisariaty
Bakałarzewo •
Placówki
Adamowice •
Straż Graniczna (1928–1939) od 1938 okręgi SG
Małopolski •
Inspektoraty graniczneod 1938 obwody SG
(1) Stawiski/Łomża •
Obwody SG powstałe po 1938
Brasław •
Komisariaty SG
Baligród •
Placówki I linii
Antonina •
Placówki II linii
Arniki •
II Rzeczpospolita
