Jfyhkgu

Bitwa pod Lipskiem
— wojny napoleońskie —
Napoleon i ks. Józef pod Lipskiem
Czas	16-19 października 1813
Miejsce	okolice Lipska
Terytorium	ziemie niemieckie
Przyczyna	chęć obrony zdobyczy francuskich na ziemiach niemieckich
Wynik	porażka wojsk napoleońskich
Strony konfliktu
Francja Królestwo Neapolu Księstwo Warszawskie Saksonia – przeszła na stronę koalicji Austria Prusy Rosja Szwecja
Dowódcy
Napoleon Bonaparte Joachim Murat Józef Poniatowski † Fryderyk August Karl Schwarzenberg Gebhard von Blücher Michaił Barclay de Tolly Levin August von Bennigsen książę Karol Szwedzki (Bernadotte)
Siły
175 tys. żołnierzy i 700 dział 360 tys. żołnierzy i 1500 dział
Straty
68 tys. żołnierzy (z wojskami saskimi) 70 tys. żołnierzy (bez wojsk saskich)
Położenie na mapie Niemiec miejsce bitwy
51°N 13°E/51,250000 12,640000
Multimedia w Wikimedia Commons

Bitwa pod Lipskiem (niem. Völkerschlacht bei Leipzig), znana też jako „bitwa narodów” – starcie zbrojne stoczone pod Lipskiem w dniach 16–19 października 1813 roku między wojskami francuskimi pod przywództwem Napoleona Bonaparte a wojskami koalicji antyfrancuskiej (złożonej z Austrii, Prus, Rosji i Szwecji). Była to największa bitwa w kampaniach Napoleona i jego najcięższa porażka, aczkolwiek bardziej symboliczną stała się bitwa pod Waterloo.

Historia |

Napoleon starał się utrzymać swoje zdobycze w Niemczech, zwyciężając siły rosyjsko-pruskie w dwóch zaciętych bitwach pod Lützen (2 maja), oraz Budziszynem (20–21 maja). Zwycięstwa te doprowadziły do krótkiego zawieszenia broni^[1]. Sprzymierzeni podjęli działania pod wodzą Gebharda von Blüchera, księcia Karola Szwedzkiego (Bernadotte) i Karla Schwarzenberga. Ich taktyka polegała na unikaniu samego Napoleona, ale na starciach z jego marszałkami, co dało im zwycięstwa w potyczkach pod Grossbeeren, Kulm, Kaczawą (Katzbach) i Dennewitz.

Plan bitwy – 16 października 1813

Plan bitwy - 18 października 1813

Napoleon, któremu nie udało się zdobyć Berlina, wycofał się na zachód, przekraczając pod koniec września Łabę i organizując swoje siły wokół Lipska, aby chronić swoje linie i spotkać się ze sprzymierzonymi. Armia francuska została skoncentrowana na obszarze od Taucha, przez Stötteritz, gdzie ulokowano dowództwo, aż do Lindenau. Prusacy nadciągnęli z kierunku Wartenburga, Austriacy i Rosjanie od Drezna, a siły szwedzkie od północy. W sumie Francuzi mieli 190 tys. żołnierzy, zaś sprzymierzeni 360 tys. - obie strony posiadały potężną artylerię, jednak Napoleon miał 2 razy mniej armat - łącznie po obu stronach było 2200 dział.

Napoleon opracował plan mający na celu zniszczenie armii czeskiej gen. Karla Schwarzenberga. Po związaniu Austriaków i Rosjan przez 40 tys. żołnierzy Murata, na jej prawe skrzydło uderzyć miało ok. 50 tys. Marmonta i Macdonalda (XI korpus), a centrum miało zaatakować 45 tys. żołnierzy Oudinota i Bertranda. Cały plan zniszczył pruski gen. Blucher, który już 15 października starł się z Marmontem.

Ordre de Bataille |

WIELKA ARMIA (Grande Armée): 

• dowódca - Napoleon I Bonaparte, cesarz Francuzów, król Włoch 


• szef sztabu - marsz. Louis-Alexandre Berthier, książę Neufchatel i Wagram 

Prawe skrzydło: 

• dowódca: marsz. Joachim Murat, król Neapolu 

Lewe skrzydło: 

• dowódca: marsz. Michel Ney, książę Moskwy 

Gwardia Cesarska 

• I Korpus Młodej Gwardii - marsz. Nicolas Charles Oudinot, książę Reggio


• II Korpus Młodej Gwardii - marsz. Édouard Mortier, książę Treviso


• I Dywizja Starej Gwardii - gen. hr. Louis Friant
  


• Korpus Kawalerii Gwardii - gen. hr. Étienne Marie Antoine Champion de Nansouty
  

Wojska liniowe:

• II Korpus - marsz. Claude Victor-Perrin, książę Belluno 


• III Korpus - gen. hr. Joseph Souham 


• IV Korpus - gen. hr. Henri Gatien Bertrand 


• V Korpus - gen. hr. Jacques Alexandre Law de Lauriston
  


• VI Korpus - marsz. Auguste Marmont, książę Raguzy


• VII Korpus - gen. hr. Jean-Louis-Ébénézer Reynier 


• VIII Korpus (polski) - marsz. książę Józef Poniatowski  


• IX Korpus - marsz. Pierre Augereau, książę Castiglione 


• XI Korpus - marsz. Etienne Macdonald, książę Tarentu 

Dywizje samodzielne: w tym dywizja gen. Dąbrowskiego (polska) 

Kawaleria rezerwowa: 

• I Korpus Kawalerii - gen. hr. Victor de Fay de Latour-Maubourg 


• II Korpus Kawalerii - gen. hr. Horace Sébastiani 


• III Korpus Kawalerii - gen. Jean Toussaint Arrighi de Casanova, książę Padwy


• IV Korpus Kawalerii (polski) - gen. François Étienne Kellermann (w zastępstwie dowodził gen. Michał Sokolnicki) 


• V Korpus Kawalerii - gen. Pierre Claude Pajol 

Wojska koalicyjne (austriacko-prusko-rosyjsko-szwedzkie)

ARMIA CZESKA 

• dowódca - feldmarsz. książę Karl Philipp Schwarzenberg 


• szef sztabu gen. hr. Joseph Radetzky von Radetz 

Wojska austriackie 

• I Korpus - gen. hr. Hieronymus Karl von Colloredo-Mansfeld
  


• II Korpus - gen. hr. Maximilian Friedrich von Merveldt (wzięty do niewoli 16 X, dowództwo przejął gen. książę Aloys Gonzaga von und zu Liechtenstein)


• III Korpus - gen. hr. Ignác Gyulay von Maros-Németh
  


• IV Korpus - gen. hr. Johann von Klenau
  


• Korpus Rezerwowy - gen. kronprinz Friedrich von Hessen-Homburg
  

Wojska rosyjsko-pruskie 

• dowódca- gen. książę Michaił Barclay de Tolly 


• szef sztabu - gen. Iwan Dybicz 


• Grupa korpusów - gen. hr. Ludwig Wittgenstein
  


• Dywizja Kawalerii - gen. hr. Piotr Pahlen
  


• I Korpus - gen. książę Andrej Gorczakow
  


• II Korpus - gen. książę Eugeniusz Wirtemberski
  


• Wojska rezerwowe - wielki książę Konstanty
  


• Piechota rezerwowa - gen. Michaił Miłoradowicz
  


• Korpus Grenadierów - gen. Nikołaj Rajewski
  


• Gwardia Cesarska - gen. Aleksiej Jermołow
  


• Gwardia Królewska (pruska)


• II Korpus (pruski) - gen. hr. Friedrich Kleist von Nollendorf
  


• Kawaleria rezerwowa - gen. książę Dmitrij Golicyn
  


• Korpus Kawalerii Gwardii - gen. książę Dmitrij Golicyn
  


• Korpus Kozaków dońskich - ataman hr. Matwiej Płatow
  

ARMIA ŚLĄSKA 

• dowódca - gen. Gebhard Leberecht von Blücher 


• generał-kwatermistrz (odpowiednik szefa sztabu) - gen. August Neidhardt von Gneisenau 


• I Korpus (pruski) - gen. Johann David Ludwig von Yorck 


• Korpus Rosyjski - gen. baron Fabian Gottlieb von der Osten-Sacken 


• Grupa korpusów - gen. hr. Alexandre Andrault de Langeron 


• Awangarda - gen. Aleksander Rudczewicz 


• IX Korpus (rosyjski) - gen. Zachar Ołsufiew 


• X Korpus (rosyjski) - gen. Piotr Kapcewicz 

ARMIA PÓŁNOCY 

• dowódca - Karl Johan (właściwie Jean Baptiste Jules Bernadotte), następca tronu Szwecji 


• szef sztabu - gen. baron Carl Johan Adlercreutz 


• III Korpus (pruski) - gen. Friedrich Wilhelm Bülow von Dennewitz 


• Korpus Rosyjski - gen. baron Ferdinand von Wintzingerode 


• Korpus Szwedzki - feldmarsz. hr. Curt Bogislaus von Stedingk
  

ARMIA POLSKA (rezerwowa) 

• dowódca - gen. hr. Levin August von Bennigsen 


• szef sztabu - gen. Oppermann 


• Dywizja awangardy - gen. Paweł Stroganow


• Korpus - gen. Dmitrij Dochturow,


• 12 Dywizja Piechoty - gen. Chowanski,


• 13 Dywizja Piechoty - gen. Lindfors,


• 26 Dywizja Piechoty - gen. Iwan Paskiewicz,


• Dywizja Kawalerii - gen. Eufemiusz Czaplic
  

Bitwa |

Bitwa pod Lipskiem rozpoczęła się 16 października atakiem 78 tys. żołnierzy sprzymierzonych od południa (na Wachau, Markleenberg i Liebertwolkwitz) i 54 tys. od północy, którzy niewiele jednak osiągnęli i zostali zmuszeni do wycofania. Następnego dnia obie strony toczyły potyczki w oczekiwaniu na nadejście posiłków. 18 października sprzymierzeni przypuścili silny atak ze wszystkich stron, po 9 godzinach bitwy wypierając powoli Francuzów w stronę Lipska. Obie strony poniosły ciężkie straty i tylko odwaga francuskich żołnierzy zapobiegła przełamaniu frontu. W czasie bitwy ks. Józef Poniatowski został jako jedyny cudzoziemiec mianowany marszałkiem Francji. Napoleon dostrzegł, że bitwa może się zakończyć jedynie klęską i w nocy z 18 na 19 października rozpoczął wycofywanie większości armii przez Elsterę. Przeprawa szła dobrze, dopóki most nie został zniszczony przez zdenerwowanego francuskiego kanoniera - odciął on od przejścia na drugi brzeg 15 tys. żołnierzy i 150 armat, w tym Poniatowskiego otoczonego krakusami, rannego już wcześniej czterokrotnie. Polski marszałek zginął w czasie próby sforsowania rzeki na koniach, otrzymał tam kolejny postrzał i utonął.

Pomnik Bitwy Narodów pod Lipskiem

Bitwa pod Lipskiem

Straty francuskie w Bitwie Narodów przekraczały nawet straty Wielkiej Armii wracającej spod Moskwy. 55 tys. (z Polaków 9 tys.) zabitych, rannych, wziętych do niewoli, 15 tys. Sasów zmieniło front. Wśród dowódców straty były równie znaczne: 1 marszałek (Poniatowski), 15 generałów (z Polaków: Estko i Kwaśniewski) oraz 14 majorów i pułkowników. Francuzi stracili 250 dział, 900 pojazdów i 130 tys. karabinów. Ceną zwycięstwa dla koalicji było 70 tys. zabitych i rannych.

Skutki |

Przegrana obaliła porządek ustanowiony pokojem w Tylży, przypieczętowując los księstwa Warszawskiego i Wolnego Miasta Gdańsk oraz zmianę granic królestw Saksonii oraz Prus jaka miała dopiero nastąpić.

Upamiętnienie |

Pomnik Bitwy Narodów odsłonięty w 1913 roku w setną rocznicę bitwy.

Walki żołnierza polskiego pod Lipskiem zostały, po 1990 r., upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem na jednej z tablic, "LIPSK 16 - 19 X 1813".

Przypisy |

Linki zewnętrzne |

• Bitwa pod Lipskiem – artykuł w portalu Konflikty.pl

p • d • e Armia Księstwa Warszawskiego Ministerium Wojny • Naczelni wodzowie • Wielka Armia • Legia Polsko-Włoska • Legia Nadwiślańska • Chorągiew Konna Gidów Wojska Dywizje przed 1812 1 Dywizja • 2 Dywizja • 3 Dywizja • Dywizja Polska • Dywizja Gdańska 1812 Dywizja Jazdy Rożnieckiego • 4 Dywizja Kamieńskiego • 16 Dywizja Zajączka • 17 Dywizja Dąbrowskiego • 18 Dywizja Kamienieckiego 1813 Dywizja Sułkowskiego • 7 Dywizja Sokolnickiego • 26 Dywizja Kamienieckiego • 27 Dywizja Krasińskiego • Dywizja Dąbrowskiego Pułki piechoty 1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12 • 13 • 14 • 15 • 16 • 17 • 18 • 19 • 20 • 21 • 22 • Pułk Strzelców Litewskich ułanów 2 • 3 • 4 • 6 • 7 • 8 • 9 • 11 • 12 • 15 • 16 • 17 • 18 • 19 • 20 • Pułk Krakusów huzarów 10 • 13 kirasjerów 14 szaserów 1 • 4 • 5 • 21 artylerii artylerii pieszej • artylerii konnej Bitwy z Austrią Grochów • Jedlińsk • Kock • Ostrówek • Radzymin • Raszyn • Toruń • Zaleszczyki II wojna polska Berezyna • Borodino • Borysów • Czirików • Kalisz • Mir • Oszmiana • Smoleńsk VI koalicja Arcis-sur-Aube • Budziszyn • Champaubert • Drezno • Gdańsk • Kulm • Lipsk • Montmirail • Paryż Zobacz: 1 Pułk Szwoleżerów-Lansjerów • 7 Pułk Szwoleżerów-Lansjerów • 8 Pułk Szwoleżerów-Lansjerów • 3 Pułk Eklererów Legia Nadwiślańska: Pułk Piechoty Nadwiślańskiej • 1 Pułk Piechoty • 2 Pułk Piechoty • 3 Pułk Piechoty • 4 Pułk Piechoty Barwa • Mundur