Brygada KOP „Wołyń”
.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}
| |||
| Historia | |||
Państwo |  II Rzeczpospolita | ||
| Sformowanie | 1924 | ||
| Rozformowanie | 1937 | ||
| Nazwa wyróżniająca | „Wołyń” | ||
| Dowódcy | |||
| Pierwszy | płk Stanisław Powroźnicki | ||
| Organizacja | |||
| Dyslokacja | Zdołbunów Łuck | ||
| Formacja | Korpus Ochrony Pogranicza | ||
Brygada KOP „Wołyń” - brygada piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.
Spis treści
1 Formowanie i zmiany organizacyjne
2 Struktura organizacyjna
3 Obsada personalna dowództwa
4 Uwagi
5 Przypisy
6 Bibliografia
Formowanie i zmiany organizacyjne |
We wrześniu 1924 roku powołany został Korpus Ochrony Pogranicza. 1 Brygada Ochrony Pogranicza sformowana została w pierwszym etapie formowania Korpusu na podstawie rozkazu L. dz. 12044/O.de B./24 szefa Sztabu Generalnego z dnia 27 września 1924 roku[1]. Oddziały Okręgu Korpusu Nr II wystawiły: 2, 3 i 4 batalion graniczny oraz 3, 4 i 5 szwadron kawalerii[2]. W skład dowództwa wchodziły między innymi trzy referaty służb: intendentury , łączności i sprawiedliwości[3]. 27 października 1924 roku oddziały brygady przegrupowały się na granicę ZSRR i rozpoczęły pełnić służbę ochronną na odcinku o długości 280 km i głębokości 30 km[2]. Dowództwo brygady rozmieszczono w budynku prywatnym[4] w Zdołbunowie[5][6]. W 1931 roku dowództwo mieściło się w Łucku przy ulicy Sienkiewicza 23[7].
W grudniu 1924 roku rozpoczęto formowanie 11 batalionu granicznego i 11 szwadronu kawalerii[8].
W 1926 roku zorganizowano na szczeblu brygady szkołę podoficerską dla niezawodowych podoficerów piechoty[9]. Szkoła stacjonowała w Mizoczu przy 11 batalionie granicznym[10].
W ramach 1 Brygady OP zorganizowano też Szkołę Podoficerów Zawodowych Piechoty w Ostrogu, która wchodziła w skład 11 batalionu granicznego i Szkołę Podoficerów Zawodowych Kawalerii w Niewiarkowie będącą w 3 batalionie granicznym[10].
W 1927 roku 2 batalion graniczny i 5 szwadron kawalerii został podporządkowany dowódcy 5 Brygady Ochrony Pogranicza, a 4 szwadron kawalerii dowódcy 2 Brygady Ochrony Pogranicza, natomiast w składzie brygady został sformowany 26 batalion odwodowy.
W 1928 roku brygada ochraniała odcinek granicy państwowej długości 259,030 kilometrów[11].
Latem 1928 zlikwidowana została szkoła podoficerska. W jej miejsce oraz w miejsce identycznych szkół funkcjonujących w pozostałych brygadach, w twierdzy Osowiec utworzony został batalion szkolny KOP [9].
Aby zapewnić odpowiednią ilość żołnierzy o specjalności saperskiej, z dniem 1 kwietnia 1928 roku utworzono brygadowy ośrodek wyszkolenia pionierów przy 3 batalionie granicznym w Hoszczy[11].
W 1931 roku[a] zorganizowano kompanie saperów dla poszczególnych brygad Korpusu Ochrony Pogranicza[12]. Dzieliły się na cztery typy, a nazwy przybierały od macierzystych jednostek. Brygada „Wołyń” otrzymała kompanię typu III. Kompanie tego typu miały dwa plutony po trzy drużyny i drużynę gospodarczą. Etat kompanii wynosił 3 oficerów, 9 podoficerów i 80 szeregowców[13].
Na podstawie rozkazu L. 500/tjn. Og. Org./37 dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza z dnia 23 lutego 1937 roku w sprawie przeprowadzenia I fazy reorganizacji KOP, która odbywała się pod kryptonimem „R3”, Brygada KOP „Wołyń” została przeformowana w pułk KOP „Zdołbunów”, a szkolny szwadron kawalerii KOP „Niewirków” w dywizjon kawalerii KOP „Niewirków”[14].
Struktura organizacyjna |
Struktura organizacyjna brygady w 1924
- Dowództwo 1 Brygady Ochrony Pogranicza
- 2 batalion graniczny
- 3 batalion graniczny
- 4 batalion graniczny
- 11 batalion graniczny
- 3 szwadron kawalerii
- 4 szwadron kawalerii
- 5 szwadron kawalerii
- 11 szwadron kawalerii
Zasięg teryt. Brygady KOP Wołyń - województwo wołyńskie II RP
Struktura organizacyjna brygady w 1927[15][6]
- Dowództwo 1 Brygady Ochrony Pogranicza
- 3 batalion graniczny
- 4 batalion graniczny
- 11 batalion graniczny
- 26 batalion odwodowy
- 3 szwadron kawalerii
- 11 szwadron kawalerii
- szkoła podoficerów zawodowych piechoty
- szkoła podoficerów zawodowych kawalerii
- szkoła podoficerów niezawodowych brygady
- pluton żandarmerii przy 1 BOP
Struktura organizacyjna brygady w 1931[16]
- Dowództwo Brygady KOP „Wołyń”
- batalion KOP „Hoszcza”
- batalion KOP „Dederkały”
- batalion KOP „Ostróg”
- batalion KOP „Żytyń”
- szwadron kawalerii KOP „Dederkały”
- szwadron kawalerii KOP „Mizocz”
- szkolny szwadron kawalerii KOP „Niewirków”
- Szkoła Podoficerów Zawodowych Kawalerii
- kompania saperów „Hoszcza”
Obsada personalna dowództwa |
- Dowódcy brygady[17]
- płk piech. Stanisław Powroźnicki[1] (10 X 1924 - 8 VI 1925)
- płk piech. Michał Remizowski (9 VI 1925 – 24 XI 1925)
- płk sap. Józef Olszyna-Wilczyński (24 XI 1925 – ? 1926)
- płk Benedykt Majkowski (?1927 – 18 VII 1927)
- płk piech. Edward Nowak (18 VIII 1927 – 7 VIII 1929)
- płk piech. Wincenty Nowaczyński (8 VIII 1929 – 2 IV 1932)
- płk dypl. Mikołaj Freund-Krasicki (4 IV 1932 – 15 III 1937)
- płk Bolesław Ostrowski (16 III 1937 – ?) - dowódca pułku „Zdołbunów”
- I oficerowie sztabu brygady
- mjr Ferdynand Alojzy Eugeniusz Więckowski (2 IV 1925 – 8 V 1926 → dowódca III/83 pp)
- kpt. SG Leopold Ruszczyc (od 8 V 1926[18])
- Szefowie sztabu
- kpt. / mjr dypl. Mirosław Józef Kalinka (23 XII 1929 – 9 XII 1932[19])
- kpt. dypl. Kazimierz III Kowalski (9 XII 1932 – VI 1934 → 75 pp[20])
- mjr dypl. Mieczysław Garliński (VI 1934 – 1938 → szef sztabu 16 DP[21])
- Kapelani brygady
- kpl. rez. pow. do sł. czyn. ks. Tadeusz Szadbey (do 30 IX 1930[22][23])
Uwagi |
↑ Cutter w swoich publikacjach podaje, że kompanie saperów zorganizowano w 1934 roku → Cutter 2005 ↓, s. 50. Zdaniem Prochwicza informacja ta jest błędna, a właściwa data to rok 1931 → Prochwicz 2003 ↓, s. 43
Przypisy |
↑ ab Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
↑ ab Prochwicz 3/1994 ↓, s. 150.
↑ Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 1.
↑ Wykaz L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk. ↓.
↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 19.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 4/1927.
↑ Spis abonentów 1931 ↓, s. 37.
↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 151.
↑ ab Prochwicz 3/1994 ↓, s. 153.
↑ ab Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 54.
↑ ab Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 51.
↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 43.
↑ Cutter 2005 ↓, s. 50.
↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 157.
↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 31.
↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 46.
↑ Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 8.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 20 z 8 maja 1926 roku, s. 154.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 407. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 439.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 438, tu jako szef sztabu brygady „Łuck”. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 181.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 180.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 19 grudnia 1930 roku, s. 398 kapelan rezerwy powołany do służby czynnej ksiądz Tadeusz Szadbey został z dniem 30 września 1930 roku zwolniony z czynnej służby.
↑ Lewkowicz 2016 ↓, s. 25-27, autorowi nie udało się ustalić, gdzie ksiądz pełnił służbę w latach 1924-1930. Tadeusz Szadbey urodził się 26 czerwca 1886 roku w Widoczni, w powiecie latyczowskim, zmarł 21 lutego 1965 roku w Milanówku.
Bibliografia |
- Spis abonentów Państwowych i Koncesjonowanych Sieci Telefonicznych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) 1931/32 r.. Wydawnictwo Ministerstwa Poczt i Telegrafów, 1931.
- Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
- Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
Mieczysław Lewkowicz. Ksiądz Tadeusz Szadbey. „Nowy Goniec Knyszyński”. 11 (116), listopad 2016. Knyszyn: Urząd Miejski w Knyszynie. ISSN 16447166.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939 roku. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
Jerzy Prochwicz. Walki oddziałów KOP na obszarach północno-wschodniej Polski. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”. 13, 2000. Białystok. ISSN 1232-7468.
Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska. Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wołyń»”. , 2013. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej.
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
