Jfyhkgu

; ;	; Hrvatski jezik;
	; Hrvatski jezik;
Obszar;	; Chorwacja, Wojwodina, Bośnia i Hercegowina, Słowenia i inne;
Liczba mówiących;	około 7 milionów;
; Klasyfikacja genetyczna;	; Języki indoeuropejskie; ; Języki słowiańskie; ; Języki południowosłowiańskie; ; Grupa zachodnia; ; Język serbsko-chorwacki; Standard chorwacki; ; ; ; ; ; ; ; ; ;
; Pismo/alfabet;	; alfabet chorwacki;
Status oficjalny;
; język urzędowy;	; Chorwacja; Bośnia i Hercegowina; Pozostałe miejsca:; ; Serbia (jeden z sześciu języków urzędowych Wojwodiny); ;
Regulowany przez;	; Instytut Języka Chorwackiego i Lingwistyki;
Kody języka;
Kod ISO 639-1↗;	hr;
Kod ISO 639-2↗;	hrv;
Kod ISO 639-3↗;	; hrv;
; IETF;	hr;
Glottolog;	; croa1245;
; Ethnologue;	; hrv;
; SIL;	hrv;
	W Wikipedii;
	Zobacz też: język, języki świata; ;
	; Wikipedia w języku chorwackim;
	; Słownik języka chorwackiego; w Wikisłowniku;
	; Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.;

Słownik chorwacko-polski, polsko-chorwacki online

Obszar użycia (rok 2006)

Płyta z Baški, 1100.

Modlitewnik (1380 – 1400)

Język chorwacki (chorw. hrvatski) – język standardowy z grupy zachodniej języków południowosłowiańskich, używany głównie przez Chorwatów. Z punktu widzenia lingwistyki stanowi jedną z czterech ustandaryzowanych odmian języka serbsko-chorwackiego^[2]^[3]^[4]^[5]. Standard chorwacki ma status języka urzędowego w Chorwacji, Bośni i Hercegowinie i w serbskiej Wojwodinie.

Spis treści

1 Historia

2 Sytuacja socjolingwistyczna

3 Zróżnicowanie językowe

4 Alfabet

5 Różnice

6 Zobacz też

7 Przypisy

Historia |

Początki pisemnego języka chorwackiego sięgają IX wieku, kiedy język staro-cerkiewno-słowiański został przyjęty jako język liturgii. Język był stopniowo przyswajany do nieliturgicznych celów i stał się znany jako chorwacka wersja języka starosłowiańskiego. Obie wersje języka, liturgiczna i nieliturgiczna, były kontynuowane jako część głagolicy od połowy IX wieku.

Aż do końca XI wieku średniowieczne chorwackie teksty były pisane trzema alfabetami: łacińskim, głagolicą oraz chorwacką cyrylicą, a także w trzech językach: chorwackim, łacińskim oraz starosłowiańskim. Ten ostatni rozwinął się w chorwacki wariant języka cerkiewnosłowiańskiego między XII a XVI wiekiem.

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Sytuacja socjolingwistyczna |

Mimo że z punktu widzenia lingwistycznego chorwacki jest jedną z uregulowanych form języka serbsko-chorwackiego, można się spotkać z poglądem o odrębności tej mowy^[6], jako że zdanie językoznawców dotyczące klasyfikacji języków nie zawsze idzie w parze z aspektami socjolingwistycznymi. W związku z tym wzajemnie zrozumiałe formy jednej mowy bywają czasem rozdzielane i uznawane za osobne języki^[7].

Różnice między ustandaryzowanymi odmianami języka serbsko-chorwackiego są często uwypuklane i wyolbrzymiane z pobudek politycznych^[3]. Zdecydowana większość chorwackich językoznawców uznaje chorwacki za osobny język, który ma być kluczem do zachowania tożsamości narodowej i kulturowej^[8]. Kwestia ta jest bardzo istotna dla Chorwatów ze względu na rozpowszechnienie poglądu, wedle którego pojęcie odrębnego języka jest czynnikiem konstytutywnym tożsamości^[9].

Mianem języka serbsko-chorwackiego w dalszym ciągu określa się wspólną podstawę, na której oparto oficjalnie uznane języki standardowe, mimo że stosowanie tego terminu budzi kontrowersje wśród rodzimych użytkowników tych standardów^[10]. W Chorwacji upowszechniony jest pogląd, że język urzędowy Jugosławii, zwany wtedy oficjalnie "serbsko-chorwackim", był sztucznym tworem politycznym mającym na celu zunifikowanie dwóch odrębnych narodów^[11]. W krajach byłej Jugosławii termin ten współcześnie zastępuje się określeniami takimi jak "język serbski", "język chorwacki", "język bośniacki" i "język czarnogórski".

Zróżnicowanie językowe |

Standardowa forma chorwackiego opiera się na dialekcie sztokawskim, a dokładniej na poddialekcie wschodniohercegowińskim^[12], który stanowi również podstawę trzech pozostałych języków standardowych (serbskiego, bośniackiego i czarnogórskiego).

Poza dialektem sztokawskim będącym podstawą współczesnego języka literackiego, na terenie Chorwacji wyróżnia się jeszcze dwa główne dialekty: czakawski i kajkawski. Narzecza te wraz z czterema językami standardowymi często podciąga się pod pojęcie "język serbsko-chorwacki". Miano to nie jest powszechnie akceptowane w krajach byłej Jugosławii, ale pozostaje w powszechnym użyciu wśród językoznawców i określa się nim wspólną podstawę, na której oparte zostały współczesne cztery standardy. Przy wzięciu pod uwagę aspektów socjolingwistycznych standardy te mogą być również klasyfikowane jako odrębne języki^[13]^[14], należące do diasystemu zwanego środkowo-południowosłowiańskim^[15]^[16].

Alfabet |

Osobny artykuł: Alfabet chorwacki.

Do zapisu współczesnego standardu chorwackiego używa się wyłącznie dostosowanej formy alfabetu łacińskiego, wzbogaconej o dodatkowe znaki diakrytyczne (zob. alfabet chorwacki). Sposób zapisu został ostatecznie ustalony w XIX w. podczas wielkiej reformy językowej. Alfabet zawiera 30 liter, z czego 3 są dwuznakami. Są to: A, B, C, Č, Ć, D, Dž, Đ, E, F, G, H, I, J, K, L, Lj, M, N, Nj, O, P, R, S, Š, T, U, V, Z, Ž.

Różnice |

Różnice między chorwackim a serbskim językiem standardowym są mniejsze niż między standardowymi wariantami angielskiego w Wielkiej Brytanii, Irlandii, USA, Kanadzie, Australii^[17]^[18] lub francuskiego języka we Francji, Belgii, Kanadzie i Afryce^[19], niemieckiego w Niemczech, Austrii, Szwajcarii^[20], hiszpańskiego w Hiszpanii i Ameryce Łacińskiej^[19], niderlandzkiego w Holandii i Belgii^[18]portugalskiego w Portugalii i Brazylii^[19], hindustańskiego w Indiach i Pakistanie^[19]^[21].

Różnice występujące między standardami są niewielkie i nie uniemożliwiają porozumienia między użytkownikami języka^[22].
Standard chorwacki charakteryzuje się wymową i pisownią ijekawską (związaną z odmiennym rozwojem prasłowiańskiej jaci) i wyłącznym użyciem alfabetu łacińskiego. Od standardowego serbskiego odróżnia go również szereg różnic leksykalnych; przykładowe różnice w słownictwie przedstawiono w poniższej tabeli:

Polski	Standard chorwacki	Standard serbski
porównanie	usporedba	поређење (poređenje)
Europa	Europa	Европа (Evropa)
Holandia	Nizozemska	Холандија (Holandija)
Włosi	Talijani	Италијани (Italijani)
wszechświat	svemir	васиона (vasiona)
kręgosłup	kralježnica	кичма (kičma)
powietrze	zrak	ваздух (vazduh)
wychowanie	odgoj	васпитање (vaspitanje)
tydzień	tjedan	седмица (sedmica)
historia	povijest	историја (istorija)
spodnie	hlače	панталоне (pantalone)
brzuch	trbuh	стомак (stomak)
nauka	znanost	наука (nauka)
osobiście	osobno	лично (lično)
osoba	osoba	лице (lice)
Narody Zjednoczone	Ujedinjeni Narodi	Уједињене Нације (Ujedinjene Nacije)
chleb	kruh	хлеб (hleb)
sztuczny	umjetan	вештачки (veštački)
krzyż	križ	крст (krst)
demokracja	demokracija	демократија (demokratija)
wyspa	otok	острво (ostrvo)
oficer	časnik	официр (oficir)
ruch uliczny	cestovni promet	друмски саобраћај (drumski saobraćaj)
autostrada	autocesta	аутопут (autoput)
długość	duljina	дужина (dužina)
związek	udruga	удружење (udruženje)
fabryka	tvornica	фабрика (fabrika)
ogólnie	opće	опште (opšte)
Chrystus	Krist	Hrist (Христ), Христoс (Hristos)
przepraszam	oprosti	извини (izvini)

Chorwacja ma purystyczną politykę językową^[23]^[24]. Wynikała ona raczej z ogólnej atmosfery nacjonalizmu, którą ogarnięte były elity intelektualne^[25].

Zobacz też |

język serbsko-chorwacki (obszerniejsze przedstawienie pisowni, fonetyki i gramatyki języka)

język bośniacki

język czarnogórski

język serbski

Deklaracija o nazivu i položaju hrvatskog književnog jezika (17 marca 1967)^[26]

Przypisy |

↑ Footitt Hilary, Michael Kelly: Languages at War: Policies and Practices of Language Contacts in Conflict. Palgrave Macmillan, 2012, s. 111–120. ISBN 0-230-36877-8.

↑ David Dalby, Linguasphere (1999/2000, Linguasphere Observatory), s. 445, 53-AAA-g, "Srpski+Hrvatski, Serbo-Croatian".

↑ ^a^b Benjamin W. Fortson IV: Indo-European Language and Culture: An Introduction. John Wiley & Sons, 2001, s. 568. (ang.)

↑ Václav Blažek: On the Internal Classification of Indo-European Languages: Survey". s. 15-16. (ang.)

↑ Snježana Kordić: Jezik i nacionalizam. Zagrzeb: Durieux, 2010, s. 78–90, seria: Rotulus Universitas. ISBN 978-953-188-311-5. OCLC 729837512. (serb.-chorw.)

↑ Serbian, Croatian, Bosnian, Or Montenegrin? Or Just 'Our Language'?, Radio Free Europe/Radio Liberty [dostęp 2018-01-20] .

↑ Jean Jacques Weber: Multilingualism, Education and Change. Routledge, 2009, s. 116. (ang.)

↑ Snježana Ramljak: "Jezično" pristupanje Hrvatske Europskoj Uniji: prevođenje pravne stečevine i europsko nazivlje. [dostęp 2018-01-20].

↑ Dennison I. Rusinow: Yugoslavia: Oblique Insights and Observations. University of Pittsburgh Pre, 2008, s. 348. (ang.)

↑ Philipp Strazny: Encyclopedia of Linguistics. Routledge, 2013, s. 957. (ang.)

↑ David Bruce Macdonald: Balkan Holocausts?: Serbian and Croatian Victim Centred Propaganda and the War in Yugoslavia. Manchester University Press, 2013. (ang.)

↑ Maria Dąbrowska-Partyka: W poszukiwaniu nowego kanonu: reinterpretacje tradycji kulturalnej w krajach postjugosłowiańskich po 1995 roku. Wydawnictwo UJ, 2005, s. 62. (pol.)

↑ Graeme Trousdale: Introduction to English Sociolinguistics. Edinburgh University Press, 2010, s. 7. (ang.)

↑ Mirjana N. Dedaić, Daniel N. Nelson: At War with Words. Walter de Gruyter, 2012, s. 248-249. (ang.)

↑ Ranko Matasović: Poredbenopovijesna gramatika hrvatskoga jezika. Matica hrvatska, 2008, s. 64. ISBN 978-953-150-840-7. (serb.-chorw.)

↑ Michaela Schäuble: Narrating Victimhood: Gender, Religion and the Making of Place in Post-War Croatia. Berghahn Books, 2014, s. 18. (ang.)

↑ Sean McLennan. Sociolinguistic Analysis of "Serbo-Croatian". „Calgary Working Papers in Linguistics”. 18, s. 107, 1996. ISSN 0823-0579 (ang.).

↑ ^a^b Bernhard Gröschel. Postjugoslavische Amtssprachenregelungen – Soziolinguistische Argumente gegen die Einheitlichkeit des Serbokroatischen?. „Srpski jezik”. 8 (1-2), s. 180-181, 2003. ISSN 0354-9259 (niem.).

↑ ^a^b^c^d Thomas Paul-Louis. Le serbo-croate (bosniaque, croate, monténégrin, serbe): de l’étude d’une langue à l’identité des langues. „Revue des études slaves”. 74 (2-3), s. 318, 325, Paryż 2003. ISSN 0080-2557 (fr.).

↑ Hans-Dieter Pohl: Serbokroatisch – Rückblick und Ausblick. W: Ingeborg Ohnheiser: Wechselbeziehungen zwischen slawischen Sprachen, Literaturen und Kulturen in Vergangenheit und Gegenwart. Innsbruck: Non Lieu, 1996, s. 219, seria: Innsbrucker Beiträge zur Kulturwissenschaft, Slavica aenipontana ; 4. OCLC 243829127. (niem.)

↑ Daniel Blum: Sprache und Politik. Würzburg: Ergon, 2002, s. 125–126, seria: Beiträge zur Südasienforschung ; 192. ISBN 3-89913-253-X. OCLC 51961066. (niem.)

↑ Snježana Kordić: Jezik i nacionalizam. Zagrzeb: Durieux, 2010, s. 78–90, seria: Rotulus Universitas. ISBN 978-953-188-311-5. OCLC 729837512. (serb.-chorw.)

↑ Snježana Kordić: Što je (ne)standardno za kroatiste?. W: Alexander Bierich: Varietäten im Slavischen. Frankfurt nad Menem: Peter Lang, 2009, s. 313-330, seria: Heidelberger Publikationen zur Slavistik, Linguistische Reihe ; 17. ISBN 978-3-631-57010-4. OCLC 319695935. (serb.-chorw.)

↑ Snježana Kordić: Die aktuelle Sprachzensur in Kroatien. W: Bernhard Symanzik, Gerhard Birkfellner, Alfred Sproede: Sprache – Literatur – Politik. Osteuropa im Wandel: Beiträge zu einem Symposium in Münster, 28./29. Juli 2003. Hamburg: Dr. Kovač, 2004, s. 259–272, seria: Studien zur Slavistik ; 10. ISBN 3-8300-1215-2. OCLC 57222231. (niem.)

↑ Maciej Czerwiński: Język – ideologia – naród: polityka językowa w Chorwacji a język mediów. Kraków: Scriptum, 2005, s. 15. ISBN 83-60163-04-9. OCLC 64586273.

↑ SOS ili tek alibi za nasilje nad jezikom. „Forum”, s. 38-39, 2012-03-16. Zagrzeb. ISSN 1848-204X (serb.-chorw.).

[Footitt-1] Footitt Hilary, Michael Kelly: Languages at War: Policies and Practices of Language Contacts in Conflict. Palgrave Macmillan, 2012, s. 111–120. ISBN 0-230-36877-8.

[2] David Dalby, Linguasphere (1999/2000, Linguasphere Observatory), s. 445, 53-AAA-g, "Srpski+Hrvatski, Serbo-Croatian".

[p1-3] Benjamin W. Fortson IV: Indo-European Language and Culture: An Introduction. John Wiley & Sons, 2001, s. 568. (ang.)

[4] Václav Blažek: On the Internal Classification of Indo-European Languages: Survey". s. 15-16. (ang.)

[5] Snježana Kordić: Jezik i nacionalizam. Zagrzeb: Durieux, 2010, s. 78–90, seria: Rotulus Universitas. ISBN 978-953-188-311-5. OCLC 729837512. (serb.-chorw.)

[6] Serbian, Croatian, Bosnian, Or Montenegrin? Or Just 'Our Language'?, Radio Free Europe/Radio Liberty [dostęp 2018-01-20] .

[7] Jean Jacques Weber: Multilingualism, Education and Change. Routledge, 2009, s. 116. (ang.)

[8] Snježana Ramljak: "Jezično" pristupanje Hrvatske Europskoj Uniji: prevođenje pravne stečevine i europsko nazivlje. [dostęp 2018-01-20].

[9] Dennison I. Rusinow: Yugoslavia: Oblique Insights and Observations. University of Pittsburgh Pre, 2008, s. 348. (ang.)

[10] Philipp Strazny: Encyclopedia of Linguistics. Routledge, 2013, s. 957. (ang.)

[11] David Bruce Macdonald: Balkan Holocausts?: Serbian and Croatian Victim Centred Propaganda and the War in Yugoslavia. Manchester University Press, 2013. (ang.)

[12] Maria Dąbrowska-Partyka: W poszukiwaniu nowego kanonu: reinterpretacje tradycji kulturalnej w krajach postjugosłowiańskich po 1995 roku. Wydawnictwo UJ, 2005, s. 62. (pol.)

[13] Graeme Trousdale: Introduction to English Sociolinguistics. Edinburgh University Press, 2010, s. 7. (ang.)

[14] Mirjana N. Dedaić, Daniel N. Nelson: At War with Words. Walter de Gruyter, 2012, s. 248-249. (ang.)

[15] Ranko Matasović: Poredbenopovijesna gramatika hrvatskoga jezika. Matica hrvatska, 2008, s. 64. ISBN 978-953-150-840-7. (serb.-chorw.)

[16] Michaela Schäuble: Narrating Victimhood: Gender, Religion and the Making of Place in Post-War Croatia. Berghahn Books, 2014, s. 18. (ang.)

[17] Sean McLennan. Sociolinguistic Analysis of "Serbo-Croatian". „Calgary Working Papers in Linguistics”. 18, s. 107, 1996. ISSN 0823-0579 (ang.).

[Groeschel2-18] Bernhard Gröschel. Postjugoslavische Amtssprachenregelungen – Soziolinguistische Argumente gegen die Einheitlichkeit des Serbokroatischen?. „Srpski jezik”. 8 (1-2), s. 180-181, 2003. ISSN 0354-9259 (niem.).

[Thomas-19] Thomas Paul-Louis. Le serbo-croate (bosniaque, croate, monténégrin, serbe): de l’étude d’une langue à l’identité des langues. „Revue des études slaves”. 74 (2-3), s. 318, 325, Paryż 2003. ISSN 0080-2557 (fr.).

[20] Hans-Dieter Pohl: Serbokroatisch – Rückblick und Ausblick. W: Ingeborg Ohnheiser: Wechselbeziehungen zwischen slawischen Sprachen, Literaturen und Kulturen in Vergangenheit und Gegenwart. Innsbruck: Non Lieu, 1996, s. 219, seria: Innsbrucker Beiträge zur Kulturwissenschaft, Slavica aenipontana ; 4. OCLC 243829127. (niem.)

[Blum-21] Daniel Blum: Sprache und Politik. Würzburg: Ergon, 2002, s. 125–126, seria: Beiträge zur Südasienforschung ; 192. ISBN 3-89913-253-X. OCLC 51961066. (niem.)

[22] Snježana Kordić: Jezik i nacionalizam. Zagrzeb: Durieux, 2010, s. 78–90, seria: Rotulus Universitas. ISBN 978-953-188-311-5. OCLC 729837512. (serb.-chorw.)

[23] Snježana Kordić: Što je (ne)standardno za kroatiste?. W: Alexander Bierich: Varietäten im Slavischen. Frankfurt nad Menem: Peter Lang, 2009, s. 313-330, seria: Heidelberger Publikationen zur Slavistik, Linguistische Reihe ; 17. ISBN 978-3-631-57010-4. OCLC 319695935. (serb.-chorw.)

[24] Snježana Kordić: Die aktuelle Sprachzensur in Kroatien. W: Bernhard Symanzik, Gerhard Birkfellner, Alfred Sproede: Sprache – Literatur – Politik. Osteuropa im Wandel: Beiträge zu einem Symposium in Münster, 28./29. Juli 2003. Hamburg: Dr. Kovač, 2004, s. 259–272, seria: Studien zur Slavistik ; 10. ISBN 3-8300-1215-2. OCLC 57222231. (niem.)

[25] Maciej Czerwiński: Język – ideologia – naród: polityka językowa w Chorwacji a język mediów. Kraków: Scriptum, 2005, s. 15. ISBN 83-60163-04-9. OCLC 64586273.

[26] SOS ili tek alibi za nasilje nad jezikom. „Forum”, s. 38-39, 2012-03-16. Zagrzeb. ISSN 1848-204X (serb.-chorw.).

搜尋此網誌