Tu-134
| ||
 Tu-134A-3 linii Yamal Airlines | ||
| Dane podstawowe | ||
| Państwo |  ZSRR | |
| Producent | Charkowski Zakład Lotniczy | |
| Konstruktor | Tupolew | |
| Typ | samolot komunikacyjny krótkiego i średniego zasięgu | |
| Załoga | 3-4[potrzebny przypis] | |
| Historia | ||
| Data oblotu | 29 lipca 1963 | |
| Lata produkcji | 1966 -1984 | |
| Egzemplarze | 852[potrzebny przypis] | |
| Dane techniczne | ||
| Napęd | 2 x silniki turboodrzutowe Sołowiew D-30-II | |
Ciąg | 66,68 kN każdy[potrzebny przypis] | |
| Wymiary | ||
| Rozpiętość | 29,0 m[1] | |
| Długość | 37,1 m[1] | |
| Wysokość | 9,02 m[1] | |
| Powierzchnia nośna | 127,3 m²[potrzebny przypis] | |
| Masa | ||
Własna | 29 050 kg | |
| Osiągi | ||
Prędkość maks. | 950 km/h[potrzebny przypis] | |
Prędkość przelotowa | 850-900 km/h[1] | |
Pułap | 12 000 m[potrzebny przypis] | |
| Pułap praktyczny | 11 900 m[potrzebny przypis] | |
| Zasięg | 2 000 km[1] | |
| Dane operacyjne | ||
| Liczba miejsc | ||
| 72 do 96 osób (w zależności od wersji)[potrzebny przypis] | ||
| Użytkownicy | ||
 | ||
Kokpit nowszej wersji Tu-134 bez przeszklonego nosa
Kabina samolotu Tu-134A-3 linii UTair Aviation
Tu-134 (ros. Ту-134) – radziecki samolot pasażerski krótkiego i średniego zasięgu skonstruowany w biurze konstrukcyjnym Tupolewa. Produkowany seryjnie w latach 1966-1984 przez Charkowskie Zakłady Lotnicze.
W celu zastąpienia spartańskiego modelu Tu-124 techniczne biuro Tupolew zdecydowało się w roku 1963 na zaprojektowanie dwusilnikowego odrzutowego samolotu komunikacyjnego nowej generacji, który miał być bardziej zbliżony do zachodnich standardów, szczególnie pod względem komfortu. Po modyfikacji spodziewano się osiągnięcia lepszej akceptacji na zagranicznych rynkach.
Projekt, początkowo oznaczony jako Tu-124A, został przemianowany na Tu-134, gdy stało się jasne, że nowy samolot posiadać będzie jednak kilka całkowicie nowych, charakterystycznych elementów i znacząco będzie różnić się od poprzednika. Pierwszy próbny prototyp przedseryjny Tu-134 CCCP-65600 (00-02) z dwoma silnikami D-20P-125 Sołowiew został zaprezentowany 14 sierpnia 1965 r. W 1965 r. zostało złożonych 9 przedseryjnych samolotów przeznaczonych do badań w locie. Tupolew Tu-134 został wyposażony w usterzenie w układzie T, silniki umieszczone z tyłu po bokach kadłuba. Charakteryzował się płatem o dużym skosie (35 stopni) i ujemnym wzniosie. Duży skos gwarantował wysoką prędkość przelotową, natomiast w połączeniu z nierozbudowaną mechanizacją płata i dużym obciążeniem powierzchni płata wymuszał start i lądowanie przy dużej szybkości. Wymagało to korzystania z dosyć długiego (biorąc pod uwagę umiarkowaną wielkość samolotu) pasa startowego. W późniejszej wersji, oznaczonej jako Tu-134A, zastosowano odwracacz ciągu, co skróciło drogę hamowania samolotu.
Służbę rozpoczął w roku 1967 na liniach lotniczych Aerofłot. Pierwsza wersja mieściła maksymalnie 72 pasażerów. Ostatnia wersja Tu-134B-3 mogła (dzięki dłuższemu kadłubowi) pomieścić 96 osób. Tu-134 okazał się udaną konstrukcją i był eksportowany do wielu krajów RWPG. W 1967 roku na zlecenie IKCSP (Inspektorat Kontroli Cywilnych Statków Powietrznych) oraz ówczesnej centrali handlu "Polserwis", Instytut Lotnictwa w Warszawie otrzymał zadanie przeprowadzenia oceny zgodności samolotu Tu-134 z przepisami brytyjskimi BCAR (British Civil Airworthiness Requirements) w celu wystawienia świadectw zdatności do użytkowania ich w krajach zachodnich. W owym czasie instytuty radzieckie nie miały takiej możliwości gdyż ZSRR nie należał do Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego ICAO (International Civil Aviation Organization). Prace odbywały się w Warszawie i Charkowie a prowadzone były przez mgr inż. Tadeusza Chylińskiego.
Samolot znany był z dosyć hałaśliwych silników, szczególnie podczas startu, jednak cecha ta była w tym czasie znana na przykładzie innych konstrukcji, np. Boeing 727 w wersji 100 czy 200 i wiązała się m.in. z małym stosunkiem przepływów zastosowanych dwuprzepływowych silników turboodrzutowych. Także wąskie przejście, spowodowane małą szerokością kadłuba, nie zapewniało wysokiego komfortu.
Spis treści
1 Wersje
2 Użytkownicy
2.1 Cywilni
2.2 Wojskowi
3 Katastrofy
4 Galeria
5 Przypisy
6 Bibliografia
Wersje |
Produkowano 7 różnych wersji tego samolotu.
Tu-134 - wersja podstawowa
Tu-134A - wersja z kadłubem wydłużonym na 84 miejsca
Tu-134A-3 - wersja z silnikami Sołowjowa D-30
Tu-134A-3M - wersja VIP (z innym ustawieniem siedzeń)
Tu-134B-3 - wersja z kadłubem wydłużonym na 96 miejsc
Tu-134SH - samolot specjalny
Tu-134UBL - samolot wykorzystywany do szkoleń
Wersja Tu-134 wykorzystywana przez PLL LOT cechowała się krótszym kadłubem, przez co liczba miejsc była mniejsza (72), później wykorzystywana była wersja Tu134A (76 miejsc). Był to pierwszy turboodrzutowy samolot w PLL LOT.
Jeden Tu-134 wycofany ze służby w PLL LOT został przekazany Policji i nadal w oryginalnych barwach z zamalowanym logiem PLL LOT na ogonie stoi obecnie na policyjnym poligonie Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP przy alejach Jerozolimskich na Szczęśliwicach w Warszawie 52°12′41,670″N 20°56′48,797″E/52,211575 20,946888, gdzie obecnie służy do szkolenia policyjnych oddziałów antyterrorystycznych w odbijaniu zakładników z porwanego samolotu. Na poligonie policyjnym w Warszawie odbijanie zakładników z Tu-134 ćwiczą też inne polskie jednostki specjalne w tym komandosi z Wojskowej Formacji Specjalnej Grom.
Drugi Tu-134 wycofany ze służby w PLL LOT został przekazany Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Znajduje się w pobliżu pasa startowego dawnego Lotniska Kraków-Rakowice-Czyżyny w miejscu o współrzędnych geograficznych 50°04′45,282″N 19°59′23,298″E/50,079245 19,989805. Kolejny samolot tego typu (konkretnie Tu - 134A o numerze rejestracyjnym: SP-LHD), przekazano Lotniczym Zakładom Naukowym we Wrocławiu. Ustawiony na terenie szkoły, stał się atrakcją dla wrocławian i turystów. Miał służyć jako pomoc dydaktyczna dla uczniów miejscowego technikum o specjalizacji: technologia budowy osprzętu lotniczego i urządzeń pokładowych. Wobec kuriozalnej decyzji lokalnych władz oświatowych o likwidacji techników we Wrocławiu, samolot został sprzedany i pocięty na złom. Jego charakterystyczną cechą był oszklony nos z miejscem dla nawigatora. Podobny egzemplarz znajduje się w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Egzemplarz SP-LHE (Tu-134A w malowaniu używanym przez PLL LOT po 1977 roku), który znajdował się przez wiele lat niedaleko Portu Lotniczego im. W. Reymonta w Łodzi (Wystawa sprzętu lotniczego i wojskowego w Łodzi) został w 2017 roku wystawiony na sprzedaż[2][3]
Tu-134A w barwach LOTu zobaczyć można w Chłapowie k/Władysławowa.
Użytkownicy |
Lista operatorów Tu-134 aktualna w dniu 3 lipca 2016 roku:
Cywilni |
Kazachstan
Kazaviaspas (1)
Korea Północna
Air Koryo (2)
Rosja
Ałrosa (1)
Kosmos Aviation Company (2)
Meridian (1)
Roskosmos (3)
SibNIA Airlines (3)
Sirius-Aero (3)
Syria
Syrian Air (1)
Wojskowi |
Kazachstan
- Siły Powietrzne Republiki Kazachstanu
Rosja
- Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Federacji Rosyjskiej
- Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej
Ukraina
- Siły Powietrzne Sił Zbrojnych Ukrainy
Katastrofy |
Galeria |
Tu-134A Polskich Linii Lotniczych LOT
Tu-134A-3 linii Samara Airlines
Tu-134A-3 linii Air Kyrgyzstan
Tu-143A-3 linii Aerofłot-Nord
Tu-134B-3 linii Air Koryo
Tu-134B-3 w barwach linii Syrian Arab Airlines
Tu-134AK Sił Powietrznych Sił Zbrojnych Ukrainy
Przypisy |
↑ abcde PSC «Tupolev» - TU-134 aircraft family
↑ Tupolev Tu-134A. [dostęp 2017-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-23)].
↑ Samolot pasażerski Tupolev Tu-134A. [dostęp 2017-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-23)].
| ||||||||||||||
Bibliografia |
Rafał Chyliński: Moja pasja lotnictwo.Życie i działalność Tadeusza Chylińskiego dla Polskiego Lotnictwa w świetle dokumentów. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2017, s. 852. ISBN 978-83-7339-166-6 oraz Tom 2 ISBN 978-83-7339-167-3
