Jfyhkgu

Metafizyka klasyczna albo filozofia pierwsza (gr. τα μετα τα φυσικά ta meta ta physika – „to, co po fizyce/ponad fizyką”) – dziedzina wiedzy ukonstytuowana przez Arystotelesa, rozważająca byt jako byt oraz jego istotne własności i ostateczne przyczyny^[1].

Nazwa |

Nazwa „metafizyka” nie pochodzi od Arystotelesa. Najprawdopodobniej zaproponował ją Andronikos z Rodos, filozof perypatetycki z I w. p.n.e., który uporządkował dzieła Arystotelesa umieszczając zbiór pism (dziś tworzą one poszczególne księgi Metafizyki) traktujących o zasadach bytu po pismach przyrodniczych – Fizyce. Nazwa „ta meta ta fizyka” oznaczałaby w tym kontekście te pisma (w kolejności) po tych o fizyce. Po raz pierwszy w historii myśli termin metafizyka pojawił się u Mikołaja z Damaszku (ur. ok. 64 r. p.n.e.). Tę teorię pochodzenia nazwy popiera większość wybitnych badaczy Arystotelesa, jak Zeller, Ross czy Jaeger. Wedle innej teorii uczonego M.H. Reinera tytuł dzieła Metafizyka był inspirowany przez samego Arystotelesa i był używany już przez jego bezpośrednich uczniów^[2].

Następcy Arystotelesa |

Metafizyka to filozofia pierwsza (określenie Arystotelesa), bo wszystkie nauki szczegółowe odwołują się do niej, i „wiedza boska” (Metafizyka, 983a), czyli teologia, bo bada ostateczne przyczyny rzeczy. Te dwa określenia i arystotelesowskie rozumienie przedmiotu metafizyki przejęło średniowiecze i twórczo rozwinęło metafizykę klasyczną w postaci systemów św. Tomasza, Dunsa Szkota czy Ockhama. W filozofii średniowiecznej stał się słynny jeden z podstawowych problemów metafizyki klasycznej: spór o uniwersalia.

W XX wieku klasyczna metafizyka odżyła w postaci neotomizmu. Jednym z jego najwybitniejszych przedstawicieli w Polsce był o. prof. Mieczysław Krąpiec.

Krytyka metafizyki |

Projekt metafizyki jest absolutny. Chodzi o wyjaśnienie bytu (dlaczego jest) i poznanie jego istotnych właściwości (czym jest), np. istoty czy przyczyn, relacji koniecznych, co może stanowić podstawę dla wypracowania kryteriów wiedzy pewnej. Według niektórych koncepcji metafizyki, jej przedmiot leży poza obrębem doświadczenia. Dlatego metafizykę krytykuje się z pozycji sceptycznych, empirystycznych, pozytywistycznych i scjentystycznych.

Zobacz też |

• Ontologia

Przypisy |

Bibliografia |

• 
  Władysław Stróżewski, Ontologia, Wydawnictwo Aureus – Znak, Wydanie I, Kraków 2004, ​ISBN 83-87887-44-7​, ​ISBN 83-240-0393-2​


• Mieczysław Albert Krąpiec OP, Metafizyka. Zarys teorii bytu, Lublin 1978,


• Selman, Francis: From Physics to Metaphysics. Saint Austin Press, 2001, s. 168. ISBN 1-901157-33-4.

Linki zewnętrzne |

• Relacje między filozofią i metafizyką


• Peter vanP. Inwagen Peter vanP., MeghanM. Sullivan MeghanM., Metaphysics [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy [online], CSLI, Stanford University, 31 października 2014, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-01-16]  (ang.).