Jfyhkgu

Akwileja
— miasto i gmina —
Państwo	Włochy
Region	Friuli-Wenecja Julijska
Prowincja	Udine
Kod ISTAT	030004
Powierzchnia	36 km²
Wysokość	5 m n.p.m.
Populacja (2004) • liczba ludności	3330
• gęstość	92,5 os./km²
Nr kierunkowy	0431
Kod pocztowy	33051
Położenie na mapie Włoch Akwileja
45°46′N 13°22′E/45,766667 13,366667
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach

Akwileja (łac. Aquileia, wł. Aquileia, friulski Acuilee, słoweński Oglej) – miasto i gmina w północno-wschodnich Włoszech w regionie Friuli-Wenecja Julijska. Ważny ośrodek turystyczny.

Według danych na rok 2004 gminę zamieszkiwało 3330 osób, 92,5 os./km².

Historia |

Miasto zostało założone przez Rzymian w 181/180 p.n.e. jako twierdza w czasie wojen z plemionami illiryjskimi. Miasto zaczęło się rozwijać dzięki handlowi złotem, wydobywanym niedaleko obecnego Klagenfurtu. W czasie wojen z Markomanami cesarz Marek Aureliusz uczynił z miasta bazę wypadową. W IV w n.e. miasto stało się siedzibą biskupstwa. Jeden z ówczesnych kronikarzy Auzoniusz opisał miasto jako moenibus et portu celeberrima i zaliczył je do najważniejszych obok Rzymu, Mediolanu i Kapui. W 452 r. Hunowie splądrowali i zniszczyli miasto, a jego mieszkańcy uciekli na pobliskie laguny, zakładając Wenecję i Grado. Mimo to miasto odrodziło się, lecz dwukrotnie (w 568 i 590 r.) było niszczone przez Longobardów. W średniowieczu wraz z okolicami podlegało świeckiej władzy swoich biskupów, noszących tytuł patriarchów i podlegających zwierzchnictwu cesarzy rzymsko-niemieckich. W 1450 r. Akwileja została podporządkowana Republice Weneckiej i dzieliła jej dalsze dzieje.

W 1751 r. patriarchat Akwilei został zniesiony.

Zobacz w Wikiźródłach hasło Akwileja w Encyklopedii kościelnej

Zabytki i miejsca warte zobaczenia |

• 
  katedra z początku XI wieku, zbudowana na fundamentach jeszcze starszej świątyni po której zachowała się na podłodze pochodząca z IV wieku mozaika o powierzchni 760 m² (największa zachowana mozaika wczesnochrześcijańska^[1]). Na mozaice znajdują się przedstawienia postaci ludzi, zwierząt i roślin ujętych w geometryczne wzory. W absydzie natomiast zachowały się fragmenty fresków z XI wieku. Obok kościoła zachowała się dzwonnica z której roztacza się widok na miasto;


• ruiny rzymskiego portu rzecznego do których, od katedry, prowadzi obsadzona cyprysami Via Sacra;


• 
  Muzeum Wczesnego Chrześcijaństwa (Museo Paleocristiano), położone na północnym wschodzie od ruin portu rzecznego. Muzeum eksponuje wczesnochrześcijańskie urny pogrzebowe, fragmenty mozaik i balustrad chóru;


• 
  Muzeum Archeologiczne (Museo Archeologico) eksponujące znaleziska z czasów rzymskich takie jak różnego rodzaju przedmioty z kamieni szlachetnych, bursztynu i szkła.

• 
  

  

  
  

  
  

  Akwileja, ruiny Forum romanum
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Akwileja, ruiny rzymskiego portu rzecznego
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Akwileja, katedra-baptysterium
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Akwileja, wnętrze katedry
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Akwileja, katedra-mozaika podłogowa
  

  
  

  
  

 Osobny artykuł: Bazylika Matki Bożej Wniebowziętej w Akwilei.

Osoby związane z miastem |

• 
  Patriarchowie Akwilei, w tym:


• 
  Świętobór Fryderyk, patriarcha akwilejski w latach 1085-1086


• 
  Pagano della Torre (zm.1332), patriarcha Akwilei w latach 1319–1332


• 
  Jan Sobiesław Luksemburski (1387–1394), patriarcha Akwilei


• 
  Ludovico Trevisan (1401-1465), patriarcha Akwilei

Z Akwileją związanie byli także:

• 
  Święty Chryzogon (III lub IV wiek), prawdopodobnie biskup Akwilei


• 
  Święty Walerian, męczennik chrześcijański, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego
  


• 
  Irena z Tesaloniki, (ur. w okolicach Akwilei, zm. 294 lub 304, – dziewica i męczennica chrześcijańska oraz święta Kościoła katolickiego i prawosławnego


• 
  Rufin z Akwilei (345-410), pisarz chrześcijański, historyk


• 
  Konstantyn II (337–340), cesarz

Współpraca |

• 
  Słowenia: Piran
  


• 
  Austria: Maria Saal
  

Przypisy |

Linki zewnętrzne |

Zobacz hasło Akwileja w Wikisłowniku

• Oficjalna strona miasta


• Źródło danych: Istituto Nazionale di Statistica
  

p • d • e Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO we Włoszech Kulturowe Sztuka naskalna w Val Camonica Kościół i klasztor dominikański Santa Maria delle Grazie z Ostatnią Wieczerzą Leonarda da Vinci w Mediolanie Zespół zabytkowy Rzymu, dobra Stolicy Apostolskiej leżące na terenie Rzymu, korzystające z prawa eksterytorialności i bazylika św. Pawła za Murami Zespół zabytkowy we Florencji Wenecja wraz z laguną Piazza del Duomo w Pizie Zespół zabytkowy San Gimignano I Sassi w Materze Vicenza – miasto i wille palladiańskie w regionie Veneto Zespół zabytkowy w Sienie Zespół zabytkowy w Neapolu Miasto przemysłowe Crespi d'Adda Renesansowe miasto Ferrara i delta Padu Castel del Monte Trulli w Alberobello Zabytki wczesnochrześcijańskie w Rawennie Zespół zabytkowy w Pienzy Pałac królewski z XVIII w. w Casercie wraz z parkiem, akweduktem Vanvitelli i zespołem San Leucio Rezydencje królewskie dynastii sabaudzkiej Ogród botaniczny w Padwie Katedra, Torre Civica i Piazza Grande w Modenie Zespoły archeologiczne – Pompeje, Herkulanum i Torre Annunziata (oficjalna nazwa wpisana na listę światowego dziedzictwa) Villa Romana del Casale Su Nuraxi w Barumini Portovenere, Cinque Terre i wyspy (Palmaria, Tino i Tinetto) Wybrzeże Amalfitańskie Strefa archeologiczna w Agrigento Strefa archeologiczna wraz z Bazyliką Patriarchów w Akwilei Park Narodowy Cilento i Vallo di Diano oraz stanowiska archeologiczne Paestum i Velia oraz Certosa di Padula Zespół zabytkowy w Urbino Willa Hadriana w Tivoli Asyż, bazylika franciszkańska i inne zabytki franciszkańskie (Erem w Carceri) Miasto Werona Villa d’Este w Tivoli Miasta późnego baroku w dolinie Noto (południowo-wschodnia Sycylia) Sacri Monti w Piemoncie i Lombardii Etruskie nekropolie w Cerveteri i Tarkwinii Val d’Orcia Syrakuzy i skalna nekropolia w Pantalica Genua: Le Strade Nuove i system pałaców Rolli Mantua i Sabbioneta Linie kolei retyckiej przez przełęcze Albula i Bernina Longobardowie we Włoszech. Ośrodki władzy, 568 – 774 n.e. Cividale del Friuli Bazylika San Salvatore w Brescii Castelsepio Spoleto Tempietto del Clitunno w Campello sul Clitunno Kościół Santa Sofia w Benewencie Sanktuarium św. Michała Archanioła w Monte Sant’Angelo Prehistoryczne osady na palach Wille i ogrody Medyceuszy w Toskanii Krajobraz winnic Piemontu: Langhe-Roero i Monferrato Przyrodnicze Wyspy Liparyjskie Monte San Giorgio Dolomity Etna