Jfyhkgu

Sambor Самбір
Widok z ratusza na centrum miasta
Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Rejon	samborski
Burmistrz	Jurij Hamar
Powierzchnia	24 km²
Populacja (2001) • liczba ludności • gęstość	35 002 1458 os./km²
Nr kierunkowy	+380-3236
Kod pocztowy	81412
Tablice rejestracyjne	BC
Położenie na mapie obwodu lwowskiego Sambor
Położenie na mapie Ukrainy Sambor
49°27′N 22°57′E/49,450000 22,950000
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Portal Ukraina

Galeria: zabytki Sambora

Ratusz

Rynek, pocztówka, 1901 r.

Ratusz

Uniwersytet

Kolegium Misjonarzy

Kościół św. Stanisława

Kościół św. Jana Chrzciciela

Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy

Gmach dawnej C.K. dyrekcji skarbu

Sambor (ukr. Самбір, Sambir; węg. Szambor; ros. Самбор) – miasto na Ukrainie, nad rzeką Dniestr, w obwodzie lwowskim, siedziba rejonu samborskiego. Według spisu powszechnego z 2001 roku w mieście żyło 36 200 ludzi, w tym 1200 Polaków, 900 Rosjan.

Miasto królewskie lokowane w 1390 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim^[1]. Sambor uzyskał prawo składu w 1595 roku^[2].

Historia |

W dokumentach pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z 1241 r. W 1390 roku miasto założył na prawie magdeburskim wojewoda krakowski Spytko z Melsztyna, właściciel m.in. samborszczyzny. Od XV w. aż do rozbiorów, Sambor był miejscem, w którym zbierały się szlacheckie sądy grodzkie^[3]. W latach 30. XVI w. wykupione przez królową Bonę. W 1604 w pałacu wojewody Jerzego Mniszcha przebywał car Dymitr Samozwaniec I, który poślubił jego córkę Marynę Mniszech. Stąd 28 września 1604 wyruszyła jego wyprawa na Moskwę.

Jako powiat Sambor był jednostką administracyjną w okresie I Rzeczypospolitej. Od 1772 w zaborze austriackim. W 1906 odsłoniąto w Samborze pomnik Tadeusza Kościuszki, autorstwa rzeźbiarza Tadeusza Błotnickiego^[4].

Od 1919 do 1939 polskie miasto powiatowe w II RP. W 1872 r. przez Sambor przechodzi linia kolejowa z Chyrowa do Stryja. W 1903 r. Sambor otrzymuje połączenie kolejowe ze Lwowem, a w 1905 z Użhorodem. Miasto było siedzibą Inspektoratu Straży Celnej „Sambor”.

We wrześniu 1939 roku Sambor wraz z resztą ziem kresowych znalazł się pod sowiecką okupacją. Cele więzienia przy ul. Drohobyckiej wypełniły się aresztowanymi (średnio w więzieniu przebywało ich ponad tysiąc)^[5]. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej funkcjonariusze NKWD przystąpili do masowej likwidacji więźniów. W ciągu kilku dni zamordowano od 500 do 700 osób. Desperacki opór, który więźniowie stawili w ostatniej fazie masakry, oraz zbliżanie się wojsk niemieckich, ocaliły życie kilkuset osadzonym^[6][7]. Ujawnienie zbrodni stało się przyczyną antysemickiego pogromu. Po zajęciu miasta przez oddziały niemieckie powołana ad hoc ukraińska milicja zamordowała ok. 50 miejscowych Żydów^[8].

 Osobny artykuł: Masakra w więzieniu w Samborze.

Szybka Grupa (Rýchla Skupina) zmechanizowanych wojsk słowackich, która poruszała się za nacierającymi jednostkami niemieckimi dotarła w okolice Sambora. 2 lipca 1941 połączyła się z dowództwem armii słowackiej, które przeniosło się do Sambora. Właśnie w Samborze dowództwo armii decydowało o dalszych działaniach Słowaków w wojnie niemiecko-sowieckiej. Pod okupacją niemiecką wymordowano miejscowych Żydów. Sambor 7 sierpnia 1944 r. został zdobyty przez wojska radzieckie 1 Frontu Ukraińskiego^[9] oraz przez 11 Karpacką Dywizję Piechoty AK w ramach Akcji Burza.

20 listopada 2011 w dzień świąteczny w Samborze odsłonięto pomnik Stepana Bandery. Poświęciło go jedenastu kapłanów z miejscowych cerkwi, stanął na placu Pamięci obok ulicy Stepana Bandery z inicjatywy Samborskiej Rady Miejskiej, Samborskiej Rady Rejonowej, Kongresu Ukraińskich Nacjonalistów (KUN) oraz mera (burmistrza) Sambora Tarasa Kopylaka^[10].

W Samborze działa oddział Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej^[11], Dom Polski oraz Szkoła Języka Polskiego im. Jana Pawła II.

W dniu 25 października 2015 r. odbyły się wybory na nowego burmistrza, a został nim Jurij Gamar.

Zabytki |

• Ratusz


• Uniwersytet


• Kolegium Misjonarzy.


• 
  Zamek w Samborze^[12]
  

Sport |

W czasach II RP w Samborze istniał klub piłkarski Korona Sambor.

Osoby związane z Samborem |

Honorowi obywatele

Józef Kasparek (lata życia 1797-1877, poborca głównej kasy)^[13], Wojciech Sudacki (lata życia 1798-1883)^[14], Karol Kasprzycki (lata życia 1814-1883, powstaniec listopadowy, sekretarz magistratu)^[13]; do 1894 honorowymi obywatelami zostali: Ignacy Budzynowski, Jan Kanty Falkowski, Wilhelm Kreutz, ks. Jan Dornwald (lata życia 1818-1909, dziekan przemyski i samborski, proboszcz od 1887 do 1909, szambelan papieski), Ferdynand Pawlikowski^[15], Ludwik Słotwiński, Marceli Tustanowski, Leon Witz^[16].

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Samborem.

• 
  Kazimierz Kocyłowski – polski żołnierz AK i NSZ


• 
  Eugeniusz Kucharski – polski historyk, teoretyk literatury, profesor, absolwent gimnazjum w Samborze


• 
  Łeś Kurbas – ukraiński organizator teatru i reżyser


• 
  Tadeusz Łobos – polski inżynier, profesor nauk technicznych, pracownik Politechniki Wrocławskiej
  


• 
  Czesław Nanke – polski historyk, profesor, absolwent a następnie nauczyciel gimnazjum w Samborze


• 
  Stefan Nieświatowski – polski inżynier mechanik, harcerz, pracownik przemysłu chemicznego


• 
  Kazimierz Rolewicz (1898-1986) – polski dowódca wojskowy, podpułkownik piechoty Wojska Polskiego i AK
  

Urodzeni w Samborze |

• 
  Władysław Abraham – polski prawnik i uczony, ojciec generała Romana Abrahama
  


• 
  Włodzimierz Antoniewicz – polski archeolog pochodzenia ormiańskiego, rektor UW
  


• 
  Wiktor Biegański – polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser, scenarzysta i producent filmowy


• 
  Feliks Błaszkiewicz – polski dowódca wojskowy, porucznik pilot Wojska Polskiego II RP


• 
  Władysław Byrka – polski prawnik, ekonom., działacz pol. i gosp. II RP; prezes BP, poseł I-IV kadencji


• 
  Jan Cajmer – muzyk i dyrygent, twórca Orkiestry Tanecznej Polskiego Radia


• 
  Zbigniew Ciekliński – polski historyk sztuki, konserwator zabytków, krajoznawca


• 
  Kazimierz Roman Dębicki – polski dyplomata.


• 
  Tadeusz Dobrzański – polski dyrygent i kompozytor, urodzony w Samborze


• 
  Stanisław Dżułyński – polski geolog, sedymentolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, twórca sedymentologii eksperymentalnej


• 
  Edward Fierich – polski prawnik , profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego


• 
  Józef Frazik – polski architekt, historyk sztuki


• 
  Artur Gruszecki – polski dziennikarz, powieściopisarz, krytyk literacki, ziemianin


• 
  Maurycy Kabat – polski prawnik, profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego
  


• 
  Stefan Kaczmarz – polski matematyk, autor metody rozwiązywania układów równań liniowych Kaczmarza


• 
  Andrij Kuźmenko (1968-2015) – ukraiński piosenkarz, lider pop-rockowego zespołu Skryabin
  


• 
  Edmund Łopuski (1918-1945) – polski żołnierz AK i LWP


• 
  Juliusz Makarewicz – polski prawnik, wieloletni prof. prawa karnego UL, w latach 1925–1935 senator II RP


• 
  Andrzej Paluch – polski nauczyciel, bibliotekarz, muzyk, działacz społeczny


• 
  Maciej Prus (ur. 1937) – polski reżyser i aktor teatralny


• 
  Artur Sandauer – polski krytyk literacki, eseista, tłumacz i profesor Uniwersytetu Warszawskiego
  


• 
  Zdzisław Skowroński – polski pisarz, scenarzysta filmowy


• 
  Józef Skowyra (ur. 1941) – polski polityk, poseł na Sejm IV kadencji
  


• 
  Kasper Twardowski (Kasper z Sambora) – polski poeta


• 
  Seweryn Widt – polski inżynier geodeta, rektor i profesor zwyczajny Politechniki Lwowskiej
  


• 
  Romuald Wowkonowicz – polski inż., dyr. gazowni miejskiej w Tarnowie i dyr. tech. PFZA w Mościcach
  


• 
  Dominik Zbrożek – polski inż., poseł na Sejm, rektor i prof. PL, współtwórca obserwatorium astronom. we Lwowie
  

Miasta partnerskie |

• 
  Jasło
  


• 
  Brzozów
  


• 
  Kostrzyn nad Odrą
  


• 
  Oświęcim
  


• 
  Ustrzyki Dolne
  


• 
  Snina
  

Zobacz też |

• Parafia Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Samborze


• 6 Pułk Strzelców Podhalańskich


• 
  Adam Korczyński - polski fraszkopisarz XVII/XVIII w. Wspomina o Samborze we fraszce pochodzącej z jego dzieła „Złocista przyjaźnią zdrada”.


• 
  Stary Sambor - pobliskie miasto na Ukrainie

Przypisy |

Bibliografia |

• 
  Julian Ursyn Niemcewicz „Juljana Ursyna Niemcewicza, podróże historyczne po ziemiach polskich między rokiem 1811 a 1828 odbyte”, wydawcy A. Franck; B. M. Wolff, Paryż, Petersburg, 1858, Sambor strony: 431-432


• Budzynowski M. Kronika miasta Sambora.- Sambor, 1891.


• Kuczera A. Samborszyzna. Sambor, 1935.- T.1-2.

Linki zewnętrzne |

• 
  Sambor w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. X: Rukszenice – Sochaczew. Warszawa 1889.


• 
  Zabytki Samboru (ukr.)
  


• Zdjęcia z Sambora


• Zamek w Samborze

p • d • e Miasta obwodu lwowskiego Bełz Borysław Bóbrka Brody Busk Chodorów Chyrów Czerwonogród Dobromil Drohobycz Dublany Gliniany Gródek Jaworów Kamionka Bużańska Komarno Lwów Mikołajów Morszyn Mosty Wielkie Mościska Nowy Kalinów Nowy Rozdół Nowojaworowsk Przemyślany Pustomyty Rawa Ruska Radziechów Rudki Sambor Sądowa Wisznia Skole Sokal Sosnówka Stary Sambor Stebnik Stryj Truskawiec Turka Uhnów Winniki Złoczów Żółkiew Żydaczów

p • d • e Rejony obwodu lwowskiego Rejony brodzki buski drohobycki gródecki jaworowski kamionecki mościski mikołajowski przemyślański pustomycki radziechowski samborski skolski sokalski starosamborski stryjski turczański złoczowski żółkiewski żydaczowski Wydzielone miasta obwodu Borysław Czerwonogród Drohobycz Lwów Morszyn Nowy Rozdół Sambor Stryj Truskawiec