Jfyhkgu

Ten artykuł dotyczy 14 Pułku Piechoty Ziemi Kujawskiej. Zobacz też: 14 Pułk Piechoty – inne pułki piechoty z numerem 14.

14 Pułk Piechoty
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1939
Tradycje
Święto	15 maja, 27 października
Rodowód	c. i k. 90 Pułk Piechoty 1 pułk strzelców Ziemi Jarosławskiej
Kontynuacja	14 Pułk Zmechanizowany 14 Brygada OT
Dowódcy
Pierwszy	kpt. Ignacy Misiąg
Ostatni	mjr Jan Łobza
Działania zbrojne
wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Włocławek
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	4 Dywizja Piechoty
Multimedia w Wikimedia Commons

Tereny działań pułku w latach 1918-1920

Wrzesień 1939 – pułk walczył w składzie 4 DP

3 kompania 14 pułku piechoty (11 czerwca 1923 r.) – w środku siedzi kpt. Stanisław Trojan.

Szkoła podoficerska 14pp – trzeci od prawej siedzi mjr Julian Czubryt, piąty od prawej siedzi mjr Mikołaj Świderski, siódmy od prawej siedzi ppłk Ignacy Misiąg, a ósmy od prawej siedzi ppłk Franciszek Sudoł.

Kadra oficerska 14 pułku piechoty w roku 1930 (płk Ignacy Misiąg siedzi piąty z prawej, czwarty z prawej siedzi ppłk Franciszek Sudoł).

Kadra oficerska 14 pułku piechoty (listopad 1933). W środku siedzi płk Ignacy Misiąg, pierwszy z prawej siedzi mjr Wilhelm Paszkiewicz, drugi z prawej siedzi mjr Stanisław Pietrzyk, czwarty z prawej siedzi ppłk Hugo Korneliusz Mijakowski, drugi z lewej siedzi mjr Aleksander Zabłocki, trzeci z lewej siedzi mjr Aleksander Fiszer, a czwarty z lewej siedzi ppłk Franciszek Sudoł. W I rzędzie stojących jako trzeci od prawej widoczny jest kpt. Jan Fleischmann, a piąty od prawej stoi kpt. Józef Rodzeń. W I rzędzie od góry, jako czwarty od lewej stoi kpt. dypl. Józef Olędzki.

Delegacja 14 pp u Prezydenta RP Ignacego Mościckiego – 1934 (ppłk Hugo Korneliusz Mijakowski stoi w środku, trzeci od lewej ppłk Franciszek Sudoł, trzeci od prawej kpt. Józef Rodzeń).

Julian Czubryt jako kapitan 14 pp (archiwum P. Elżbiety Zawadowskiej).

Jan Karol Musiałkiewicz – kapral 14 pp (lata 30-te XX w.)

Kurs działonowych ppanc przy 4DP (rok 1939) – siedzą od lewej: kpt. Józef Koziński, ppłk Władysław Dzióbek, płk Franciszek Sudoł, mjr Piotr Kunda, ppor. Józef Gumiński.

Obecny wygląd (styczeń 2017) budynku sztabowego – jednego z niewielu obiektów pozostałych po przedwojennych koszarach pułku przy ulicy Żytniej.

Pomnik poświęcony żołnierzom 14pp – usytuowany przy dawnym kasynie pułkowym (obecnie Sala Bankietowa CASINO przy ulicy Żytniej 83). Stan ze stycznia 2017.

W okresie międzywojennym w tym budynku mieścił się szpital garnizonowy, obecnie jest to siedziba Centrum Opieki nad Dzieckiem (ulica Żytnia 55 – stan ze stycznia 2017).

Tablica pamiątkowa poświęcona jednostkom stacjonującym na terenie garnizonu Włocławek, znajdująca się przy Pomniku Sapera na ulicy Żytniej we Włocławku (styczeń 2017).

Nagrobek chorążego 14pp Stanisława Stasiaczka – kawalera orderu Virtuti Militari i Krzyża Walecznych – znajdujący się na Cmentarzu Komunalnym we Włocławku. Nagrobek wystawiony przez korpus podoficerów zawodowych 14 pułku i odrestaurowany w roku 2016 staraniem wnuków i prawnuków.

Cmentarz Komunalny we Włocławku - grób ppłk. Juliana Czubryta, wieloletniego oficera 14 pp, we wrześniu 1939 r. dowódcy 3 pułku strzelców podhalańskich.

Uroczystość pułkowa, drugi z prawej stoi kpt. Józef Rodzeń, we wrześniu 1939 r. dowódca III batalionu 14 pp.

Żołnierze 14 pułku piechoty (I połowa lat 30-tych) - w środku siedzi ppłk. Franciszek Sudoł, na prawo od niego: ppłk Hugo Mijakowski, NN, mjr Stanisław Pietrzyk. Na lewo od płk. Sudoła siedzą: mjr Wilhelm Paszkiewicz i mjr Aleksander Fiszer.

Kapitan Stanisław Trojan, wieloletni oficer 14 pp, ofiara zbrodni katyńskiej.

14 Pułk Piechoty (14 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP.

Formowanie i zmiany organizacyjne |

26 października 1918 roku, w garnizonie Jiczyn, Polacy-żołnierze Batalionu Zapasowego c. i k. 90 pułku piechoty na czele z porucznikiem Pieniążkiem wypowiedzieli posłuszeństwo władzom zwierzchnim i przejęli komendę nad oddziałem.

27 października 1918 roku, w Krzywym Rogu, Polacy-żołnierze c. i k. 90 pułku piechoty na czele z porucznikiem Sternem przejęli dowództwo nad jednostką z zamiarem powrotu z frontu do macierzystego garnizonu Jarosław. W nocy z 10 na 11 listopada 1918 roku na stacji kolejowej w Chodorowie Polacy stoczyli zwycięską potyczkę z Ukraińcami. W czasie walki poległo trzynastu żołnierzy. Kilkunastu zostało rannych.

6 listopada 1918 roku batalion zapasowy 90 pp powrócił do Jarosławia, gdzie połączył się z oddziałem, który powrócił z frontu. Dowództwo nad polskim 90 pułkiem piechoty objął por. Ignacy Misiąg.

W tym samym czasie w garnizonie Jarosław stacjonowała Kadra c. i k. 34 pułku piechoty. Dowództwo tego oddziału przejął por. Cieśliński. W listopadzie 1918 roku komendant garnizonu Jarosław, ppłk Wiktor Jarosz-Kamionka przystąpił, na bazie kadry 34 pp, do organizacji 1 pułku piechoty Ziemi Jarosławskiej.

Ograniczony napływ ochotników do dwóch tworzących się oddziałów piechoty oraz rozpoczęta wojna z Ukraińcami zmusiła ppłk. Jarosza-Kaminkę do połączenia wysiłków organizacyjnych. W miejsce dotychczasowych dwóch jednostek został sformowany jeden oddział, któremu została nadana nazwa i numer – „9 Pułk Piechoty”^[1]. I batalion został zorganizowany z żołnierzy 1 pułku piechoty Ziemi Jarosławskiej, III batalion z żołnierzy 90 pułku piechoty, natomiast II batalion został sformowany z ochotników^[1]. W lutym 1919 roku jednostka została przemianowana na 14 pułk piechoty, a wiosną tego roku włączona w skład VII Brygady Piechoty^[2].

 Osobny artykuł: Organizacja pułku piechoty Wojska Polskiego II RP.

Pułk na wojnie polsko-ukraińskiej |

 Osobny artykuł: Wojna polsko-ukraińska.

14 maja 1919 roku dowództwo pułku oraz I i III batalion piechoty stacjonowało w Mościskach, a II batalion w Trzcieńcu. Ofensywa armii polskich pod dowództwem marszałka Józefa Piłsudskiego prowadziła pułk zwycięsko przez Sambor, Drohobycz, Stryj, Stanisławów do Niżniowa. Pod Niżniowem pułk stoczył walkę ze wzmocnionym artylerią ciężką i pociągiem pancernym batalionem ukraińskim. Po zwycięstwie pułk pozostał w Niżniowie i likwidował w okolicy niedobitki oddziałów ukraińskich^[3].

Załamanie się ofensywy majowej spowodowało odwrót oddziałów polskich. Pułk wycofując się kolejno obsadził linię rzeki Złota Lipa na odcinku Baranów-Holeszów do Kamiennej Góry. Dalej, prowadząc działania opóźniające, przeszedł nad Gniłą Lipę. Tam obsadził odcinek Bursztyn-Kominki. 18 czerwca 1919 roku pułk wziął udział w przeciwnatarciu i wyszedł na linię rzeki Narajówka. Po krótkotrwałym sukcesie pułk cofał się dalej. Obsadził ponownie obronę nad Gniłą Lipą, a następnie za rzeką Świrz^[3].

28 czerwca 1919 roku, w ramach ogólnej kontrofensywy Armii Polskiej, pułk maszerował w straży przedniej 4 Dywizji Piechoty na Buczacz, zdobył miejscowość, a po minięciu Strypy pododdziały pułku obsadziły linię dawnych okopów austriackich z I wojny światowej w rejonie Dżuryna. Tam pozostawały do 12 lipca 1919 roku^[3].

W sierpniu 1919 roku pułk uczestniczył w jeszcze jednej ofensywie na froncie wołyńskim. Atakując z rejonu Brodów, zdobył Ostróg i obsadził odcinek Ostróg–Międzyrzecz. Potem przemaszerował do Łucka, a następnie do Sarn i zajął rubież obrony nad Uborcią. Tam pozostawał aż do ofensywy kwietniowej 1920 roku. Z rubieży tej organizował wypady na Łuhiny, Kremno, Bolerkę, Kołocko, Zamysłowice^[4].

25 kwietnia armie polskie rozpoczęły ofensywę kwietniową. W jej ramach pułk, wraz z 10 pp stosując oskrzydlenie zdobył Korosteń. Tu zakończył swój szlak bojowy w ofensywnej części wyprawy kijowskiej. Będąc w odwodzie operacyjnym dowództwa frontu przebywał w rejonie Korostenia do 18 maja^[4].

Pułk na wojnie z bolszewikami |

 Osobny artykuł: Wojna polsko-bolszewicka.

14 maja 1920 roku nastąpiła ofensywa Frontu Zachodniego Armii Czerwonej. 14 pułk piechoty bez III baonu z 3/4 pac skierowano 23 maja na Zamostocze i Wołodutę. Pułk Wołodutę zdobył. 25 maja zaatakował Niechonicze, a 27 maja doszedł bez walki do Berezyny. III batalion przerzucony został do Mińska i włączony do grupy dowódcy 10 pułku piechoty mjr. Kazimierza Topolińskiego. 25 czerwca dołączył do pułku. 4 lipca rozpoczęła się ofensywa radziecka. 14 pp znalazł się w odwrocie. 9 lipca, współdziałając z 4 pułkiem ułanów, walczył w bitwie pod Hrebionką^[4]. Następnie pułk wycofał się na Baranowicze i dalej na Słonim – Wołkowysk – Świsłocz. Podczas przeprawy przez Bug w rejonie Drohiczyna doszło do zwycięskiej bitwy z oddziałami sowieckimi. Pozostający w ciągłym kontakcie z nieprzyjacielem pułk dotarł do Góry Kalwarii i przeprawił się na lewy brzeg Wisły. Tam pułk obsadził odcinek od Holendrów do ujścia Radomki. 16 sierpnia pułk został przesunięty do Jabłonny i dalej do Modlina. 19 sierpnia dotarł do Zakroczymia, gdzie przebywał do 28 sierpnia^[5].

29 sierpnia pułk przewieziono transportem kolejowym do Lwowa z zadaniem osłony miasta z kierunku Bełza i Krystynopola. Pododdziały pułku na froncie lwowskim, w Reklińcu, rozbiły 215 pułk strzelecki ACz. We wrześniu 1920 roku pułk obsadził rejon Przemyślan, a następnie przesunięty został pod Rohatyn. 13 września przeszedł do natarcia kierunku na Dunajowce, Sborów, Zbaraż, Aleksiniec, Wiśniowiec. Szlak bojowy zakończył w Łanowcach^[5].

Z Łanowiec pułk transportami kolejowymi przewieziony został do Sokółki i Kuźnicy, skąd marszem pieszym przeszedł do Grodna. Z Grodna pułk odmaszerował na odcinek Rondomańce – Druskienniki, zabezpieczając tyły wojsk polskich i uczestnicząc w utarczkach z patrolami litewskimi^[1].

 Osobny artykuł: Wojna polsko-bolszewicka na terenie Włocławka.

We Włocławku stacjonował Batalion Zapasowy 14 pp. W sierpniu 1920 roku żołnierze batalionu odznaczyli się w obronie miasta^[1]. 15 sierpnia 1921 roku we Włocławku został wmurowany kamień węgielny, a 15 grudnia 1923 roku odsłonięty pomnik Poległym obrońcom Wisły w roku 1920.

Pułk w okresie pokoju |

Po zawieszeniu broni pułk przybył do Zambrowa, a w 1921 roku do Włocławka.

W okresie międzywojennym 14 pułk piechoty stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr VIII^[6] w garnizonie Włocławek^[7]. Wchodził w skład 4 Dywizji Piechoty^[6].

Do Włocławka pułk przybył w dniu 1 maja 1921 roku. Zajął porosyjskie koszary przy ul. Żytniej 83. W tym też roku założono w pułku spółdzielnię. Wybudowano kasyno oficerskie przy koszarach na ul. Żytniej. W 1926 roku oddano do użytku letnie kasyno nad Wisłą. Przy ul. Żytniej 49 zamieszkali podoficerowie zawodowi. W roku 1928 jednostka otrzymała oświetlenie elektryczne. W 1929 roku wybudowano magazyny przy ul. Toruńskiej. Tam też stacjonował I batalion piechoty. W następnym roku żołnierze wybudowali strzelnicę bojową i rzutnię granatów. Powstała też strzelnica przykoszarowa. Strzelnica szkolna oddana została do użytku w 1932 roku. W tym też roku przeprowadzono kapitalny remont koszar. W 1934 roku zorganizowano przystań na Wiśle i basen kąpielowy na jeziorze Czarnym^[8].

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 14 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych^[9].

Kadra oficerska pułku wywodziła się głównie z armii austriackiej. W większości byli to oficerowie i podchorążowie rezerwy^[10]. Zdecydowaną większość kadry podoficerskiej stanowili żołnierze o długim stażu, pamiętający jeszcze pierwszą wojnę światową^[11].

W 1928 roku na terenie koszar wybudowano pomnik „Poległym żołnierzom 14 pp”, a w 1930 roku ufundowano tablicę upamiętniającą walki 14 pułku piechoty liniowej w powstaniu listopadowym^[12].

 Osobny artykuł: Święta wojskowe w Polsce.

Początkowo dzień święta pułkowego wyznaczono na 27 października – na pamiątkę dnia, w którym c. i k. 90 pułk piechoty ogłosił się oddziałem polskim^[13]. 19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 15 maja, jako datę święta pułkowego^[14]. Od tego roku pułk obchodził swoje święto w rocznicę walk stoczonych w czasie ofensywy majowej spod Lwowa w 1919 roku^[15]. 24 kwietnia 1934 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zmienił datę święta pułkowego 14 pp z dnia 15 maja na dzień 27 października^[16]. Święto pułkowe obchodzono bardzo uroczyście – zarówno w koszarach, jak i w mieście^[17].

Kapelanem pułku, w okresie od czerwca 1934 roku do sierpnia 1939 r., był ks. mjr / ppłk Franciszek Juszczyk.

Pułk w kampanii wrześniowej |

 Osobny artykuł: Kampania wrześniowa.

Stan pułku na dzień 31 sierpnia 1939 roku wynosił: 108 oficerów, 370 podoficerów i 3700 strzelców^[18]. W kampanii wrześniowej 1939 pułk walczył w składzie macierzystej dywizji (GO „Wschód”, Armia „Pomorze"”).
14 sierpnia 1939 roku rozpoczęto mobilizację pułku. W dniu 26 sierpnia zmobilizowani żołnierze złożyli przysięgę i pułk wyruszył do miejsca koncentracji. Maszerował przez Włocławek, Lipno, Kikół, Golub-Dobrzyń i do 29 sierpnia miał osiągnąć Dębową Łąkę, którą wyznaczono jako miejsce koncentracji^[19]. Na podstawie rozkazu dowódcy GO „Wschód” 14 pp pozostawał w jego dyspozycji. 31 sierpnia kompania pułku ubezpieczała 4 pal., a dowódca pułku we Włocławku dokonał przeglądu obiektów koszarowych. 1 września pułk załadował się na transport kolejowy i został przetransportowany w dwóch rzutach do st. Mełno^[20]. Walczył tam z Niemcami i osłaniał wycofującą się 16 DP, a następnie przeprowadził kontratak na dwór Mełno i m. Gruta, organizując jej obronę. Po ataku nieprzyjaciela wycofał się w rejon stacji kolejowej i cukrowni. Wobec trudnej sytuacji na froncie, pułk przegrupował się nad Drwęcę koło Golubia, a następnie w rejon przystanku kolejowego Brzoza–las Stawki. W Toruniu przeszedł przez most kolejowy i zatrzymał się na odpoczynek w m. Brzoza^[21].

Maszerował do Józefowa jako miejsca postoju, gdzie organizował obronę. Po otrzymaniu kolejnych rozkazów maszerował do m. Czaple i na linię obrony dwór Ruszki-Wieszczyce-Wyrów. W godzinach wieczornych miejsce koncentracji pułku było atakowane przez lotnictwo nieprzyjaciela. GO „Wschód” miała wejść do akcji, więc pułk otrzymał rozkaz do nocnego wymarszu w rejon m. Sobota^[22]. 11 września kompania zwiadu i pododdziały pułku walczyły z Niemcami w rejonie dworu Walewice i m. Sobota. Podczas bitwy ranny został dowódca pułku. Po ewakuacji ppłk. Brayczewskiego do szpitala na etatowego dowódcę pułku wyznaczony został rozkazem dowódcy dywizji ppłk Bohdan Sołtys, który został ranny podczas natarcia pułku na Głowno i następnie zastrzelony przez niemieckiego dywersanta^[23]. Po objęciu obowiązków dowódcy pułku przez mjr. Łobzę, pułk pomaszerował do zajęcia obrony na Bzurze. Zgodnie z rozkazem dowódcy 4 DP miał dojść do rejonu Zduny Parcele-Bogoryja Dolna i obsadzić pozycje obronne.

16 września podczas walk z nieprzyjacielem został zmuszony do wycofania się do Złakowa Kościelnego w którym znalazł się przed północą, a następnie po odpoczynku wycofał się ku przeprawie przez Bzurę. 17 września dotarł do Wituszy gdzie nastąpił odpoczynek. Tam otrzymał kolejny rozkaz, który nakazywał przegrupować pułk do lasu Brzeziny gdzie miała nastąpić reorganizacja armii „Pomorze"^[24]. Jako straż przednia dywizji maszerował przez wieś Brzeziny, Jamno, Iłów, Miękinki, Łaziska, Budy Stare, Gajówka Radziwiłka w rejonie której walczył z Niemcami. Ze względu na niemożliwość utrzymania zajętych pozycji na zachód od szosy Sochaczew-Wyszogród musiał się wycofać. Po wycofaniu się pułk zebrał się w lasach Stare Budy, gdzie dotarł do nich rozkaz gen. Bortnowskiego nakazujący małymi grupkami przedzierać się do walczącej jeszcze Warszawy. Udało się to jednakże tylko nielicznym. Według Jerzego Wultańskiego, 17 września 1939 r. dowódcą pułku został mianowany mjr Michał Lipcsey-Steiner^[25].

Ośrodek zapasowy pułku w kampanii wrześniowej |

Zgodnie z planem mobilizacyjnym dowódcą Ośrodka Zapasowego 14 pp został mjr Ludwik Wlazełko, pokojowy kwatermistrz (II zastępca dowódcy) pułku. Po wybuchu wojny nadwyżki 14 pp (liczące wówczas 17 oficerów i 868 szeregowców) pozostały początkowo w koszarach. Było to wynikiem decyzji gen. bryg. Mikołaja Bołtucia, popartej przez Sztab Główny WP (zgodnie z planem mobilizacyjnym nadwyżki te miały być bowiem odesłane do Ośrodka Zapasowego 4 DP w Rzeszowie). W dniu 6 września 1939 r. na czele OZ 14 pp liczącego 2000 ludzi^[a] mjr Wlazełko wyruszył do Warszawy (wymarsz nastąpił o godzinie 21:00). Maszerujący oddział podzielony został na dwa bataliony – dowódcą pierwszego został kpt. Józef Tkaczyk, a dowódcą drugiego kpt. Antoni Bogucki (obydwaj byli komendantami Przysposobienia Wojskowego). Do stolicy zgrupowanie dotarło w dniu 15 września. Na miejscu z grupy tej zorganizowano oddział pozostałości 14 pp, którego dowódcą został mjr Wlazełko. Oddział ten wszedł w skład Armii „Warszawa” i brał udział w obronie stolicy aż do jej kapitulacji (stacjonował między innymi w Cytadeli oraz w Szkole Żeńskiej przy ul. Nowolipki). Wielu żołnierzy z tego oddziału zostało przydzielonych do innych jednostek (między innymi w dniu 20 września przydzielono do 79 pułku piechoty ppor. rez. Apolinarego Jędrzejewskiego i ppor. rez. Zygmunta Kopczyńskiego)^[27][28].

30 sierpnia 1939 r. wyjechał z Włocławka do Rzeszowa por. rez. Dominik Radecki z zadaniem przyjmowania oficerów rezerwy i przygotowania kwater dla III rzutu 14 pułku piechoty. Był on najstarszym rangą oficerem włocławskiego pułku, który znalazł się w tym zapasowym (rzeszowskim) garnizonie 14 pp. W Rzeszowie zebrało się wkrótce około 55 oficerów, podchorążych, podoficerów i strzelców mających przydział mobilizacyjny do 14 pułku piechoty (w tym podporucznicy rezerwy: Bogusław Ojrzyński, Roman Paradowski i Czesław Trybulski). Zajęli oni opuszczone koszary przy dworcu. Żołnierze byli nieuzbrojeni i nieumundurowani albowiem, w myśl wydanych we Włocławku wytycznych, wyposażenie miała zapewnić komenda garnizonu Rzeszów. Z kolei w Rzeszowie twierdzono, że wyposażenie nadejdzie wraz z batalionem marszowym z Włocławka (III rzut pułku), który nigdy jednakże do miasta nad Wisłokiem nie dotarł. Przez ten czas wyżywienie „czternastakom” zapewniał Ośrodek Zapasowy 67 pułku piechoty pod dowództwem mjr Wrony (jego zastępcą był major Krajewski). Zgromadzone w Rzeszowie grupy żołnierzy z 14 pp i 63 pułku piechoty złączone zostały, przez ppor. Kowalczyka działającego z rozkazu dywizji jako kwatermistrz, w ramach Ośrodka Zapasowego 4 Dywizji Piechoty. W dniu 10 września nastąpił załadunek i oddziały skierowane zostały transportem kolejowym przez Jarosław, w kierunku na Przemyśl. Po dotarciu do Przemyśla oddział żołnierzy z 14 pp (około 50 osób) został uzbrojony i umundurowany, a po trzydniowym odpoczynku otrzymał rozkaz wymarszu przez Lwów do Nadwórnej. Poprzez Janów dotarł w dniu 16 września do wsi Rzęsna Ruska, którą zdobyto po ataku znajdujących się w tej okolicy wojsk polskich, zorganizowanych doraźnie w bataliony. Udział w tym natarciu wziął również oddział z 14 pułku piechoty pod dowództwem por. rez. Dominika Radeckiego. 18 września zgrupowanie 14 pp osiągnęło Brzuchowice, gdzie napotkano gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, który wydał oficerom rozkaz prowadzenia regulacji ruchu (wykonali go por. rez. Radecki, ppor. rez. Ojrzyński oraz ppor. rez. Warych). Tutaj też otrzymano nakaz zaprzestania dalszych zorganizowanych działań (od tej pory należało podejmować próby przebicia się do Lwowa na własną rękę). Sześcioosobowa grupa żołnierzy (por. rez. Radecki, ppor. Kowalczyk, ppor. rez. Ojrzyński, ppor. rez. Warych i dwóch strzelców) skierowała się zatem na Lwów, jednakże wobec nasycenia terenu wojskami nieprzyjaciela zmuszona została do zmiany obranego kierunku. Zdecydowano się wówczas na próbę przekroczenia południowej granicy Polski, lecz w dniu 23 września 1939 r. w okolicach Janowa, ta grupka żołnierzy 14 pułku piechoty dostała się do niemieckiej niewoli^[29].

Kampania wrześniowa 1939 roku położyła kres istnienia pułku, ponieważ ani w Polskich Siłach Zbrojnych i Armii Krajowej pułku nie odtworzono^[30].

Żołnierze pułku |

Dowódcy pułku |

Dowódca pułku kierował osobiście szkoleniem oficerów i był odpowiedzialny za gotowość bojową, całokształt wyszkolenia, służbę gospodarczą i wewnętrzną pułku^[31].

• por. Ignacy Misiąg (27 X – 1 XI 1918^[32])


• ppłk Wiktor Jarosz-Kamionka (1 XI 1918 – 7 VII 1919^[32] → dowódca VII BP)


• ppłk Wacław Fara (8 VII 1919 – 1 IV 1920^[32] → dowódca II Brygady Górskiej)


• mjr Alfred Kawecki (2 IV – 2 VIII 1920^[32])


• mjr Ignacy Misiąg (3 VIII – 28 IX 1920^[32])


• ppłk Stefan Iwanowski (29 IX – 26 X 1920^[32])


• mjr / płk piech. Ignacy Misiąg (27 X 1920 – 20 VI 1933 → szef Biura Personalnego MSWojsk.^[33])


• ppłk / płk piech. Franciszek Sudoł (20 VI 1933^[33] – V 1939 → dowódca Kaliskiej Brygady ON)


• ppłk piech. Władysław Dzióbek (p.o. 17 V 1939 – VII 1939)^[34]
  


• ppłk dypl. Włodzimierz Brayczewski (VII – 11 IX 1939^[30])


• ppłk Bohdan Sołtys (11 – 12 IX 1939^[30])


• mjr Jan Łobza (13 – 18 IX 1939^[30])

Zastępcy dowódcy pułku |

13 czerwca 1922 roku Minister Spraw Wojskowych zniósł dotychczasowe stanowisko referenta wyszkolenia pułku piechoty i ustanowił etatowe stanowisko zastępcy dowódcy pułku zaszeregowanego do stopnia podpułkownika, wyznaczanego przez Ministra Spraw Wojskowych. Zakres działania zastępcy dowódcy określał dowódca pułku, przed którym był on całkowicie odpowiedzialny^[35]. W 1938 roku zmieniona została nazwa stanowiska na „I zastępca dowódcy”. W organizacji wojennej pułku nie było stanowiska zastępcy dowódcy.

• mjr piech. Józef Kozieradzki (p.o. 22 VII 1922 – 23 I 1925 → zastępca dowódcy 10 pp^[36])


• ppłk Leon Grot (15 VIII 1925 – 20 II 1928 → dowódca 31 pp)


• ppłk Franciszek Sudoł (1928 – 22 VI 1933 → dowódca 14 pp)


• ppłk piech. Hugo Korneliusz Mijakowski (23 VI 1933^[37] – X 1935)^[38][39]
  


• ppłk dypl. Adam Werschner (X 1935 – 20 VII 1937 → dowódca 50 pp)


• ppłk piech. Władysław Dzióbek (14 VIII 1937 – 31 VIII 1939 → dowódca 144 pp rez.)

Kwatermistrzowie |

W latach 1921-1923 zastępcą dowódcy pułku i jego pomocnikiem w zakresie służby administracyjno-gospodarczej był dowódca batalionu sztabowego^[31]. W 1924 roku, w nowej organizacji pokojowej pułku piechoty, utworzono stanowisko kwatermistrza, a zlikwidowano batalion sztabowy i stanowisko dowódcy tego pododdziału. 1 kwietnia 1938 roku stanowisko kwatermistrza zostało zamienione na stanowisko II zastępcy dowódcy (zastępcy dowódcy do spraw gospodarczych)^[40]. W 1939 roku, w organizacji wojennej pułku było ponownie stanowiskiem kwatermistrza.

• mjr piech. Bogumił Brzeziński (10 VII 1922 – 18 II 1927 → praktyka poborowa w PKU Bydgoszcz^{[41][42][43][44]})


• mjr piech. Józef Kostko (23 V 1927^[45] – 1928)


• mjr piech. Mikołaj Świderski (6 VII 1929^[46] – 31 III 1930 → kierownik I Referatu PKU Sambor^[47])


• mjr piech. Stanisław Pietrzyk (31 III 1930 – 9 XII 1932 → dowódca baonu^[48])


• mjr piech. Aleksander Fiszer (9 XII 1932^[48] – 7 VI 1934 → dowódca baonu^[49])


• mjr piech. Aleksander I Zabłocki (od 7 VI 1934^[49] - 23 IV 1938)


• mjr Ludwik Franciszek Wlazełko (24 IV 1938 – VIII 1939 → dowódca oddziału zapasowego 14 pp)


• kpt. Ignacy Alejski (1-2 IX 1939)


• kpt. Stefan Spychalski (2-8 IX 1939 i od 17 IX)^[50]
  


• kpt. adm. (piech.) Jan Fleischmann (8-17 IX 1939)

Oficerowie i żołnierze |

• ppłk lek. Ewaryst Wąsowski
  


• ppłk ks. Franciszek Juszczyk
  


• mjr Adam Wilczyński
  


• mjr Julian Czubryt
  


• mjr Stefan Dwornik
  


• mjr Stanisław Brzeziński-Dunin
  


• mjr Władysław Żwański
  


• kpt. Mieczysław Czyżewicz
  


• kpt. dypl. Józef Olędzki
  


• kpt. Antoni Iglewski
  


• kpt. Jan Kowalczuk
  


• kpt. Stanisław Kulik
  


• kpt. Kazimierz Sablik
  


• kpt. Tadeusz Czeszejko-Sochacki
  


• kpt. Eugeniusz Maskowicz
  


• kpt. rez. Juliusz Kaden-Bandrowski
  


• por. Jan Herman
  


• por. Bazyli Iwanuszka
  


• por. Wacław Miciński
  


• por. Ryszard Jagiełło
  


• por. Czesław Majewski
  


• por. Franciszek Walewski
  


• por. Władysław Szelepin
  


• ppor. lek. Henryk Ługowski
  


• ppor. rez. Leon Wiewiórski
  


• ppor. Kazimierz Załęski
  

Obsada dowódcza pułku w maju 1925 roku |

Obsada najważniejszych stanowisk w pułku w maju 1925 roku^[b][51].

• dowódca pułku - ppłk Ignacy Misiąg^[52]
  


• zastępca dowódcy pułku - vacat


• kwatermistrz - mjr Bogumił Brzeziński


• dowódca I batalionu - mjr Julian Czubryt


• dowódca II batalionu - mjr Mikołaj Świderski


• dowódca III batalionu - mjr Adolf Runc

Kadra oficerska pułku w dniu 16 września 1930 roku |

Kadra oficerska pułku na dzień 16 września 1930 roku^[53]:

• pułkownicy: Misiąg Ignacy (dowódca pułku)


• podpułkownicy: Sudoł Franciszek (zastępca dowódcy pułku)


• majorowie: Pietrzyk Stanisław, Bączkiewicz Leon (dyplomowany), Fiszer Aleksander, Brzeziński-Dunin Stanisław, Zabłocki Aleksander I (oficer PW)


• kapitanowie: Marian Matera, Ludwik Wlazełko, Kowalczuk Jan, Wittman Piotr (kapelmistrz), Tkaczyk Józef, Trojan Stanisław, Sanak Mieczysław, Wilczak Jan, Zawisza Emil, Pietrasz Mikołaj (oficer PW)


• porucznicy: Bogucki Antoni, Ptaszyński Franciszek, Łukomski Kazimierz, Fabijanowski Wacław, Biesiekierski Konstanty, Beliczyński Zygmunt Alfons (oficer PW), Pukianiec Zygmunt (lekarz), Alejski Ignacy, Majewski Czesław Wincenty, Węgrzyn Walenty, Stefanowicz Władysław II, Jarocki Wiktor, Bańczak Józef, Pawłowicz Stefan, Iwanuszka Bazyli, Kretkowski Franciszek, Zawarczyński Roman Marian, Rodzeń Józef, Lamecki Artur (oficer PW)


• podporucznicy: Koziński Józef, Wójcik Stefan, Stawicki Józef, Szelepin Władysław Teofil, Laskowski Teodor Julian, Puliński Dionizy, Minkina Józef, Jaklewicz Kazimierz, Wiśniewski Jan Henryk, Kostrzewa Adam (na kursie w C.W.Żand.)

Kadra oficerska pułku w dniu 1 lipca 1933 roku |

Kadra oficerska pułku na dzień 1 lipca 1933 roku^[54]:

• podpułkownicy: Sudoł Franciszek (dowódca pułku), Mijakowski Hugo Korneliusz (zastępca dowódcy pułku)


• majorowie: Brzeziński Stanisław Kalikst, Paszkiewicz Wilhelm (dyplomowany), Fiszer Aleksander, Pietrzyk Stanisław, Zabłocki Aleksander I


• kapitanowie: Zawisza Emil, Tkaczyk Józef, Sanak Mieczysław, Matera Marian Józef, Fleischmann Jan Alfred Wojciech, Olędzki Józef (dyplomowany), Alejski Ignacy, Jarocki Wiktor, Rodzeń Józef, Naziembło Michał, Zawarczyński Roman Marian


• porucznicy: Bogucki Antoni, Kulik Stanisław Eugeniusz, Lamecki Artur, Ptaszyński Franciszek, Łukomski Kazimierz, Herman Jan, Fabijanowski Wacław, Biesiekierski Konstanty, Beliczyński Zygmunt Alfons, Minkina Józef, Koziński Józef, Wójcik Stefan, Stawicki Józef, Wiśniewski Jan Henryk, Szelepin Władysław Teofil, Laskowski Teodor Julian


• podporucznicy: Łabencki Czesław, Wroński Tadeusz, Jagiełło Ryszard, Stepokura Władysław, Grabiński Jan Witold, Królak Leonard, Smolarczyk Lucjan, Buczyński Zygmunt, Domagalski Stanisław, Kowalczyk Jan

Kadra oficerska pułku w dniu 5 czerwca 1935 roku |

Kadra oficerska pułku na dzień 5 czerwca 1935 roku^[55]:

• podpułkownicy: Sudoł Franciszek (dowódca pułku), Mijakowski Hugo Korneliusz (zastępca dowódcy pułku)


• majorowie: Paszkiewicz Wilhelm (dypl.), Fiszer Aleksander, Pietrzyk Stanisław, Zabłocki Aleksander I


• kapitanowie: Tkaczyk Józef, Matera Marian Józef, Fleischmann Jan Alfred Wojciech, Witkowski Jan Stefan, Alejski Ignacy, Jarocki Wiktor, Rodzeń Józef, Teodorczyk Mieczysław, Naziembło Michał, Bańczak Józef, Kulik Stanisław Eugeniusz, Holly Karol Marian


• porucznicy: Bogucki Antoni, Lamecki Artur, Ptaszyński Franciszek, Łukomski Kazimierz, Fabijanowski Wacław, Minkina Józef, Koziński Józef, Wójcik Stefan, Szelepin Władysław Teofil, Jagiełło Ryszard, Stepokura Władysław, Grabiński Jan Witold, Królak Leonard, Smolarczyk Lucjan, Domagalski Stanisław, Kowalczyk Jan


• podporucznicy: Buczyński Zygmunt, Bartosiński Marian, Kłosiński Mieczysław, Bączkowski Kazimierz, Szmelcer Kazimierz, Omielanowicz Czesław Władysław, Iwański Franciszek Edward, Stawicki Feliks Czesław, Dorszewski Edward, Rolecki Czesław Franciszek, Straub Stanisław

Obsada personalna w 1939 roku |

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku^[56][c]:

Dowództwo, kwatermistrzostwo i pododdziały specjalne^[58]

• dowódca pułku – płk Franciszek Sudoł


• I zastępca dowódcy – ppłk Władysław Dzióbek


• adiutant – kpt. Antoni Berger


• starszy lekarz – mjr dr Zygmunt Pukianiec


• młodszy lekarz – vacat


• II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr ludwik Franciszek Wlazełko


• oficer mobilizacyjny – kpt. adm. (piech.) Jan Alfred Wojciech Fleischmann


• zastępca oficera mobilizacyjnego – kpt. Franciszek Ptaszyński


• oficer administracyjno-materiałowy – kpt. Ignacy Alejski


• oficer gospodarczy – kpt. int. Stefan Spychalski


• oficer żywnościowy – chor. Stanisław Pytel


• dowódca kompanii gospodarczej i oficer taborowy – por. tab. Franciszek Janusz Niesiołowski


• dowódca plutonu łączności – por. Kazimierz Bączkowski


• dowódca plutonu pionierów – por. Kazimierz Szmelcer


• dowódca plutonu artylerii piechoty – por. art. Wirgiliusz Lemański


• dowódca plutonu ppanc. – ppor. Józef Gumiński


• dowódca oddziału zwiadu – ppor. Krawczyk Antoni

I batalion

• dowódca batalionu – mjr Piotr Kunda


• dowódca 1 kompanii – por. Władysław Teofil Szelepin


• dowódca plutonu – por. Edward Dorszewski


• dowódca plutonu – ppor. Kazimierz Załęski


• dowódca 2 kompanii – kpt. Mieczysław Roman Teodorczyk


• dowódca plutonu – chor. Dymitr Lek


• dowódca 3 kompanii – kpt. Mieczysław Marian Józef Zimnal


• dowódca plutonu – ppor. Ziemowit Antoni Kuniński


• dowódca 1 kompanii km – por. Lucjan Smolarczyk


• dowódca plutonu – ppor. Wiktor Marian Grotowski

II batalion

• dowódca batalion – mjr Jan Piotr Łobza


• dowódca 4 kompanii – kpt. Dionizy Puliński


• dowódca plutonu – por. Mieczysław Nejman


• dowódca plutonu – ppor. Jan Wojciech Balcerkiewicz


• dowódca 5 kompanii – mjr Józef Rodzeń


• dowódca plutonu – por. Henryk Karasiewicz


• dowódca plutonu – ppor. Feliks Matczyński


• dowódca 6 kompanii – kpt. Michał Naziembło


• dowódca plutonu – ppor. Bolesław Wiktor Meres


• dowódca plutonu – ppor. Jan Serafin


• dowódca 2 kompanii km – kpt. Władysław Walerian Wyczółkowski


• dowódca plutonu – por. Czesław Franciszek Rolecki


• dowódca plutonu – por. Franciszek Walewski

III batalion

• dowódca batalionu – mjr Juliusz Leon Ulatowski


• dowódca 7 kompanii – kpt. Mieczysław Julian Mikołaj Czyżewicz


• dowódca plutonu – ppor. Andrzej Jerzy Blomberg


• dowódca 8 kompanii – por. Zygmunt Buczyński


• dowódca plutonu – ppor. Józef Karasiński


• dowódca 9 kompanii – por. Franciszek Edward Iwański


• dowódca plutonu – ppor. Franciszek Antoni Karabanik


• dowódca 3 kompanii km – kpt. Józef Koziński


• dowódca plutonu – por. Jan Przedlacki


• na kursie – por. Feliks Czesław Stawicki

14 obwód przysposobienia wojskowego „Włocławek”

• kmdt obwodowy PW – kpt. adm. (piech.) Józef Tkaczyk


• kmdt miejski PW Włocławek – kpt. piech. Wacław Fabijanowski


• kmdt pow. PW Włocławek – kpt. adm. (piech.) Wiktor Jarocki


• kmdt pow. PW Lipno – kpt. adm. (piech.) Antoni Bogucki


• kmdt pow. PW Nieszawa [m.p. Aleksandrów] – por. kaw. kontr. Leon Feliks Ike-Duninowski

Obsada personalna we wrześniu 1939 roku |

Obsada personalna we wrześniu 1939 roku^[59][60]

Dowództwo

• dowódca pułku – ppłk dypl. Włodzimierz Brayczewski (do 11 IX 1939), ppłk Bohdan Stanisław Sołtys (11 – † 12 IX 1939 Władysławowo)


• I adiutant – kpt. Józef Koziński
  


• II adiutant – por. Franciszek Walewski (został ciężko ranny)


• oficer informacyjny – ppor. rez. Stanisław Giziński (zaginął)


• oficer łączności – por. Kazimierz Bączkowski


• kwatermistrz – kpt. Ignacy Alejski
  


• oficer płatnik – kpt. Stefan Spychalski ((2-8 IX i od 17 IX 1939 kwatermistrz pułku)


• oficer żywnościowy – ppor. rez. Wiktor Michalski


• naczelny lekarz – mjr dr med. Zygmunt Pukianiec, ppor. lek. med. Antoni Puzyrewicz (od 3 IX)


• kapelan – kap. rez. ks. Józef Gołąb, ks. Stanisław Piotrowski (od 8 IX)


• dowódca kompanii gospodarczej – ppor. rez. Penkala Wiktor

I batalion

• dowódca I batalionu – mjr Piotr Kunda
  


• adiutant I batalionu – ppor. rez. Feliks Steinhagen


• dowódca 1 kompanii strzeleckiej – ppor. Kazimierz Załęski
  


• dowódca 2 kompanii strzeleckiej – ppor. Feliks Matczyński


• dowódca 3 kompanii strzeleckiej – kpt. Mieczysław Zimnal


• dowódca 1 kompanii ckm – por. Lucjan Smolarczyk

II batalion

• dowódca II batalionu – mjr Jan Łobza (od 13 IX 1939 dowódca pułku)


• adiutant II batalionu – por. rez. Piotr Krawczyk


• dowódca 4 kompanii strzeleckiej – kpt. Dyonizy Puliński


• dowódca 5 kompanii strzeleckiej – por. Henryk Karasiewicz
  


• dowódca 6 kompanii strzeleckiej – por. Mieczysław Nejman


• dowódca 2 kompanii ckm – por. Zygmunt Buczyński

III batalion

• dowódca III batalionu – mjr. Józef Rodzeń
  


• adiutant III batalionu – ppor. rez. Adolf Stankiewicz


• dowódca 7 kompanii strzeleckiej – ppor. Andrzej Blomberg


• dowódca 8 kompanii strzeleckiej – kpt. Wacław Fabijanowski
  


• dowódca 9 kompanii strzeleckiej – por. Franciszek Iwański


• dowódca 3 kompanii ckm – por. Czesław Rolecki

Pododdział specjalny

• dowódca kompanii zwiadowczej – por. Feliks Stawicki


• dowódca kompanii przeciwpancernej – kpt. Antoni Berger
  


• dowódca plutonu artylerii piechoty – por. art. Wirgiliusz Lemański


• dowódca plutonu pionierów – por. Kazimierz Szmelcer


• dowódca plutonu przeciwgazowego – NN


• dowódca plutonu łączności – NN

Kawalerowie Virtuti Militari |

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari^[61][62]:

Losy kadry zawodowej 14 pp podczas II wojny światowej |

Oficerowie służący w 14 pułku piechoty na różnych etapach swojej kariery wojskowej i w różnych okresach czasu, podczas II wojny światowej daniną własnej krwi i poświęceniem zaświadczyli o miłości i przywiązaniu do ojczyzny.

W czasie kampanii wrześniowej polegli między innymi: płk Stanisław Dąbek (dowódca Lądowej Obrony Wybrzeża), mjr Piotr Kunda (dowódca I/14 pp), mjr Józef Rodzeń (dowódca III/14 pp), mjr Aleksander Fiszer (dowódca I/60 pp), mjr Jan Wilczak (dowódca II/6 pspodh.), mjr Jan Stefan Witkowski (dowódca IV/73 pp), kpt. Jan Herman (dowódca II/74 pp) i kpt. Jan Fleischmann (wojenny kwatermistrz 14 pp).

Ofiarami zbrodni katyńskiej, zgładzonymi przez funkcjonariuszy NKWD byli: płk Franciszek Sudoł (były dowódca 14 pp, wrześniowy dowódca Kaliskiej Brygady Obrony Narodowej), ppłk Hugo Mijakowski (były I zastępca dowódcy 14 pp, we wrześniu 1939 r. komendant Szkoły Podoficerów Piechoty dla Małoletnich Nr 1 w Koninie), ppłk Wilhelm Paszkiewicz (dowódca zgrupowania „Jasiołda”), ppłk Stanisław Brzeziński (we wrześniu 1939 r. w Ośrodku Zapasowym 5 Dywizji Piechoty, dowódca jednego z odcinków obrony Lwowa), mjr Mikołaj Świderski (od 1933 r. w stanie spoczynku), mjr Stanisław Trojan (komendant Rejonu Uzupełnień Siedlce), kpt. Artur Lamecki (komendant powiatowy Przysposobienia Wojskowego w Kostopolu), kpt. Ryszard Jagiełło (dowódca 1 kompanii strzeleckiej 4 batalionu strzelców), kpt. Mieczysław Czyżewicz (oficer sztabu piechoty dywizyjnej 44 Dywizji Piechoty Rezerwowej), kpt. Stanisław Kulik (adiutant batalionu KOP „Krasne”), kpt. Wacław Miciński (dowódca II/116 pp rez.), kpt. Eugeniusz Maskowicz (oficer materiałowy batalionu KOP „Żytyń”), kpt. Jan Kowalczuk (od 1931 roku w stanie spoczynku, we wrześniu 1939 r. obrońca twierdzy brzeskiej), kpt. st. sp. Tadeusz Czeszejko-Sochacki, por. Edward Dorszewski (Korpus Ochrony Pogranicza), por. Bazyli Iwanuszka (od 1931 roku w stanie spoczynku), por. lek. Henryk Ługowski (lekarz 6 batalionu saperów). W Charkowie został zamordowany kapitan Stefan Wierzyński, autor „Zarysu historii wojennej pułku”, który w czasie kampanii wrześniowej był zastępcą oficera informacyjnego 41 DP. Na mocy wyroku sądu wojskowego^[d], w dniu 21 kwietnia 1941 roku na Białorusi stracony został mjr dypl. Józef Olędzki.

Walczyli w krajowym ruchu oporu i zamordowani zostali przez hitlerowskiego okupanta: mjr Mieczysław Teodorczyk i kpt. Józef Minkina. Podczas skoku do okupowanego kraju śmiercią spadochroniarza zginął kpt. Jan Serafin – cichociemny. We wrześniu 1939 roku uniknęli niewoli i walczyli w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, broniąc w 1940 r. Francji: kpt. Karol Holly i kpt. Michał Naziembło. Kapitan Leonard Królak walczył pod Monte Cassino, gdzie został trzykrotnie ranny (odznaczono go Orderem Virtuti Militari). Kapitan Marian Bartosiński walczył w 1 Dywizji Pancernej i poległ pod Bredą 29 października 1944 r. (już w stopniu majora). Kapitan Roman Zawarczyński (awansowany następnie na stopień majora) działał w konspiracji, a od sierpnia 1944 r. był dowódcą 120 pułku piechoty AK Ziemi Pińczowskiej (kryptonim „Kawiarnia”), wchodzącego w skład 106 Dywizji Piechoty AK^[63]. Porucznik Władysław Stepokura (awansowany w toku służby do stopnia kapitana) dowodził II batalionem 116 pułku piechoty AK Ziemi Olkuskiej (kryptonim „Winiarnia”). Komendantami Armii Krajowej byli Franciszek Walewski i Kazimierz Załęski, zastępcą komendanta obwodu AK był zaś Czesław Majewski. Major Władysław Żwański poległ w lipcu 1948 roku w zasadzce zorganizowanej przez UB i KBW, jako komendant Okręgu Białystok Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Również niektórzy podoficerowie 14 pułku piechoty po zakończeniu kampanii wrześniowej nie złożyli broni i przyłączyli się do frontu walki z niemieckim najeźdźcą – sierżant zawodowy Jan Stasiak działał w ruchu oporu, został aresztowany, osadzony w więzieniu i zamordowany przez hitlerowców nocą z 17 na 18 stycznia 1945 roku podczas masakry w Radogoszczu.

Symbole pułkowe |

Sztandar

 Osobny artykuł: Polskie sztandary wojskowe.

15 października 1923 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził wzór chorągwi 14 pp^[64].

27 października 1923 roku we Włocławku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski wręczył dowódcy pułku chorągiew ufundowaną przez społeczeństwo Włocławka^[65]. Obecnie przechowywany jest w Muzeum WP w Warszawie^[65].

Płat sztandaru o wymiarach 93 × 96 cm wykonany wg wzoru z 1919 roku, z trzech stron obszyty złotymi frędzlami o długości 4,5 cm. Wzdłuż brzegów naszyty z obu stron złoty galon. Do połączenia z drzewcem przyszyte do jednego boku 11 karabińczyków^[10]

Strona prawa to czerwony Krzyż Kawalerski, między ramionami pola białe. Pośrodku haftowany biało-szarą nicią orzeł w złotej koronie. Otok orła stanowi wieniec laurowy haftowany złotą nitką. Między ramionami na białym polu W otoku z wieńca laurowego cyfra 14 haftowana złotą nitką^[66].

Strona lewa to czerwony Krzyż Kawalerski, między ramionami pola białe, pośrodku w otoku z wieńca laurowego napis: Honor i Ojczyzna. W prawym górnym i lewym dolnym rogu białego pola herb Ziemi kujawskiej. W lewym górnym i prawym dolnym rogu białego pola herb Włocławka^[66].

Odznaka pamiątkowa

18 maja 1929 roku Minister Spraw Wojskowych Marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 14 pp^[67]. Odznaka o wymiarach 41×41 mm ma kształt krzyża nawiązującego w formie do Krzyża Walecznych. Na ramionach krzyża połączonego wieńcem laurowym wpisano numer i inicjały „14 PP” oraz rok powstania pułku „1918” i rok ustanowienia odznaki pamiątkowej „1929”. W centrum krzyża umieszczony orzeł państwowy według wzoru z 1927 roku. Odznaka jednoczęściowa – oficerska, wykonana w srebrze lub w tombaku srebrzonym, podoficerska i żołnierska – w tombaku. Wykonawcą odznaki był Chaim Rubin z Włocławka^[7].

Uwagi |

Przypisy |

Bibliografia |

• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.


• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.


• Jerzy Kłoczewski: Polska gospodarka wojskowa 1918-1939 (zarys systemu). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07488-7.


• Igor Kraiński: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. 14 pułk piechoty. Warszawa: Redakcja Historyczno – Wojskowa "Ergos", 1992. ISBN 83-85253-13-0.


• Księga chwały piechoty. Bronisław Prugar-Ketling (red.). Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992.


• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.


• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.


• Stefan Wierzyński: Zarys historii wojennej 14-go Pułku Piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.


• Jakub Wojewoda: Wielka Księga Piechoty Polskiej 1918-1939. 4 Dywizja Piechoty.. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2016. ISBN 978-83-7945-592-8.


• Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918-1939. Toruń: Wyd. Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.


• Zbiory Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Obsada personalna – piechota – część 2A sygnatura 701/1/116 str. 33 poz. 256. [dostęp 2017-01-14].


• Zbiory Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. Ośrodek Zapasowy 4 Dywizji Piechoty sygn. archiwalna B.I.106/D. [dostęp 2017-09-22].


• Dziennik Bojowy 14 Pułku Piechoty. Pamięci Józefa Kozińskiego.. [dostęp 2017-10-15].


• Internetowy Kurier Proszowski. Dowódca 120 Pułku Piechoty AK Ziemi Pińczowskiej (kryptonim "Kawiarnia") Roman Zawarczyński ps. Sewer.. [dostęp 2017-11-01].


• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 1 lipca 1933 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1933. [dostęp 2017-12-07].


• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 5 czerwiec 1935 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1935. [dostęp 2017-12-20].


• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.


• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920 - 1937. [dostęp 2018-10-31].

p • d • e Wojsko Polskie II Rzeczypospolitej Rodowód Polska Siła Zbrojna Armia Polska we Francji Armia Wielkopolska Legiony Polskie Samoobrona Litwy i Białorusi Wojsko Litwy Środkowej Wojsko Polskie na Wschodzie Naczelne władze wojskowe Naczelnik Państwa (1918-1922) Prezydent RP (1922-1939) Naczelne Dowództwo WP Ministerstwo Spraw Wojskowych Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych Sztab Generalny (Główny) Kwatera Główna Naczelnego Wodza Rodzaje sił zbrojnych Wojsko Marynarka Wojenna Formacje Wojska Wartownicze i Etapowe (1919-1921) Korpus Ochrony Pogranicza (1924-1939) Obrona Narodowa (1937-1939) Bronie Piechota Kawaleria Artyleria Bronie pancerne (1937-1939) Lotnictwo Saperzy Wojska Kolejowe (do 1928) Wojska Samochodowe (do 1937) Tabory Żandarmeria Służby duszpasterska geograficzna intendentury inżynieryjno-saperska kolejowa remontu sprawiedliwości zdrowia weterynarii uzbrojenia lotnictwa żeglugi śródlądowej łączności etapowa jeniecka poborowa WP w 1939 OdeB pokojowe Plan mob. "W" Mobilizacja OdeB wojenne Kampania wrześniowa Plan Zachód Plan Wschód Inne Bunt Żeligowskiego Centrum Wyszkolenia Sanitarnego Centrum Wyszkolenia Saperów Centrum Wyszkolenia Łączności Centrum Wyszkolenia Żandarmerii Centrum Wyższych Studiów Wojskowych Fundusz Obrony Narodowej Główny Urząd Zaopatrywania Armii Instytut Wojskowo-Techniczny Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Oficerska Szkoła Topografów Placówki dyplomatyczne Wojska Polskiego II RP Rada Wojenna Rada Wojskowa Wojna polsko-bolszewicka Wojskowa Komisja Ustawodawcza Wyższa Szkoła Wojenna Barwy broni i służb Mundur