Jfyhkgu

Ten artykuł dotyczy 32 Pułku Piechoty okresu II RP. Zobacz też: 32 Pułk Piechoty - inne pułki piechoty z numerem 32.

32 Pułk Piechoty
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1918
Rozformowanie	1939
Tradycje
Święto	11 listopada
Nadanie sztandaru	11 listopada 1922
Rodowód	8 Brygada Zmechanizowana
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Jan Szyszkowski
Ostatni	płk Stefan Zając
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Twierdza Modlin
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	8 Dywizja Piechoty

W twierdzy Modlin stacjonował pułk

Podpułkownik dypl. Włodzimierz Brayczewski - w latach 1934 - 1935 dowódca III batalionu 32 pp. We wrześniu 1939 r. dowódca 14 pułku piechoty.

32 Pułk Piechoty (32 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP.

Pułk stacjonował w Modlinie^[1], a jego III batalion piechoty w Działdowie^[2].
W kampanii wrześniowej 1939 walczył w składzie 8 Dywizji Piechoty (Armia „Modlin”)^[2].
W czasie mobilizacji pułk sformował cztery bataliony marszowe (IV-VII), które stanowiły załogę Twierdzy Modlin i wzięły udział w jej obronie.

Organizacja pułku |

W listopadzie 1918 roku z polecenia Rady Regencyjnej przybył do Dowództwa XII Okręgu Wojskowego w Ciechanowie pułkownik Jan Szyszkowski wraz z grupą oficerów w celu zorganizowania pułku^[3]. Początkowo komisje werbunkowe spotkały się z niechęcią obywateli. Dopiero po 11 listopada nastąpiło samorzutne rozbrajanie Niemców w obwodach okręgu (ciechanowskim, mławskim, pułtuskim, przasnyskim, sierpeckim, makowskim, lipnickim i rypińskim). Nowym organizatorem pułku został płk Milewski. Do pułku masowo wstępowali ochotnicy zorganizowani w POW. W ciągu kilku tygodni udało się zorganizować trzybatalionowy pułk. 15 grudnia została odprawiona w kościele garnizonowym Msza Św. a żołnierze złożyli ślubowanie: „kraju ojczystego i dobra narodowego do ostatniej kropli krwi bronić”^[4]. Pod koniec grudnia dwie kompanie marszowe zostały wysłane na front małopolski. 13 stycznia 1919 I i II batalion, uzupełnione o dwie kompanie karabinów maszynowych i tabor, zostały przetransportowane w rejon Małkini i Czyżewa a stąd, po krótkim dalszym szkoleniu, w rejon Włodzimierza Wołyńskiego na front polsko-ukraiński. Pułk wszedł w skład Dywizji Litewsko-Białoruskiej a dowodził nim ppłk Jan Sandecki. W Ciechanowie pozostał zalążek III batalionu pod dowództwem mjr. Dąb-Biernackiego.

 Osobny artykuł: Organizacja pułku piechoty Wojska Polskiego II RP.

Pułk w walkach o granice |

Swój chrzest ogniowy II batalion przeszedł 27 stycznia 1919 nad rzeką Ług w okolicach Włodzimierza, broniąc przedmościa we wsi Zimno. Nieprzyjaciel cofnął się w popłochu na odległość ponad 40 km. W tym czasie I batalion, będący dotychczas w odwodzie zajął Turzysk. 4 lutego, działając w grupie ppłk. Sandeckiego, pułk otrzymał rozkaz zajęcia stacji Kowel, po opuszczeniu jej przez oddziały niemieckie. Działając z Kowla na linii kolejowej Kowel – Hołoby, przy użyciu pociągu pancernego „Gwiazda Przewodnia”, w dniach od 5 lutego zdobył Hołoby, następnie Powórsk i dotarł do zachodniego brzegu Stochodu (Stochidu).

W nocy z 9 na 10 lutego II batalion zrobił wypad do Maniewicz, zajętych przez wojska sowieckie, zajął stację kolejową, zdobył kompletny pociąg sanitarny, olbrzymie składy i zapasy wojenne. Wywożenie materiałów trwało dzień i noc przez kilka dób. Nieprzyjaciel cofnął się do Czartoryska. I batalion będący w odwodzie, po zakończeniu operacji w Maniewiczach, obsadził Hołoby a w czasie wypadu na Świdniki i Perespę również zdobył wiele zapasów wojennych.

Wojska ukraińskie zagrożone z jednej strony przez wojska sowieckie, z drugiej przez II batalion nie podejmowały już żadnych akcji w tym rejonie i pozostały na wschodnim brzegu Styru. Z rozkazu gen. Babiańskiego obydwa bataliony połączyły się na odcinku Hołoby i od połowy kwietnia do połowy maja pełniły służbę czat. W związku z działaniem „grupy gen. Babiańskiego” w kierunku na Łuck, pułk (dalej w składzie dwóch batalionów) w brawurowym ataku z użyciem pociągu pancernego, zdobywał kolejno: Lubczę, Perespę i Rożyszcze. Stochód został całkowicie opanowany i ubezpieczony czatami. Na początku czerwca pułk został przesunięty pod Rafałówkę.

Otrzymał zadanie obrony przedmościa na Styrze, jedynej przeprawy przez rzekę na dużej przestrzeni. Zmieniające się bataliony utrzymały przedmoście co stanowiło podstawę do dalszych działań zaczepnych. W kolejnych dniach i miesiącach pułk wykonywał kolejne zadania: zdobył nieprzyjacielski tabor kolejowy w Połonnem, zajął prawie wszystkie miejscowości po obu stronach toru linii kolejowej Czartorysk – Antonówka, zdobył most kolejowy pod Antonówką oraz miejscowości położone nad Horyniem – Kryczylsk (gmina Stepań) i Stepań, po czym wycofał się w rejon Palicy. O utrzymanie stanowisk nad Horyniem i toru kolejowego do Sarn toczyły się jeszcze przez następne tygodnie wielokrotne potyczki z wojskami sowieckimi. W tym czasie przybyło uzupełnienie w postaci kompanii marszowych a dowództwo pułku objął ppłk Słupski. Po dalszych przegrupowaniach do 16 sierpnia zajmował pozycje nad Słuczą na południe od Sarn po czym został zluzowany i odszedł na odpoczynek do Zambrowa po trzech tygodniach został przetransportowany do Warszawy.

III batalion pułku, organizowany w Ciechanowie przez mjr. Dąb-Biernackiego, stał się w niedługim czasie silną jednostką bojową.
Przetransportowany do Warszawy, po trzymiesięcznym pobycie, w czasie którego pełnił służbę garnizonową, został przetransportowany w rejon Nadwórny z zadaniem osłony granicy. Pod koniec stycznia 1920 został wysłany do Wilna a po dwóch tygodniach dołączył do macierzystego pułku w Nowych Trokach.
Pułk wszedł w skład III Brygady 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej i skierowany został na linię demarkacyjną z Litwą^[5].

Na początku marca został przerzucony na Polesie, nad dolny bieg Ptyczy i wszedł w skład 9 DP. W jej składzie brał udział w zwycięskim natarciu na Kalinkowicze a potem brał udział w wypadach na pozycje sowieckie aż po Owrucz. W pierwszej połowie maja dywizja, a z nią pułk, otrzymała zadanie osiągnięcia linii Dniepru. Począwszy od 7 maja do 11 maja rzeka została opanowana – III batalion osiągnął Horwal (miasteczko leżące przy ujściu Berezyny do Dniepru) a I batalion Beregową Słobodę, po czym pułk odszedł nad dolną Berezynę. 17 maja pułk został przetransportowany przez Baranowicze do Mińska. II batalion przydzielono do 2 DPLeg., zaś pozostałe bataliony do 4 DP. Od 22 maja do 4 czerwca te bataliony toczyły walki w rejonie pomiędzy Uszą (dopływ Berezyny) a miasteczkami Berezyna i Żarnówki. W tym czasie II batalion walczył na północ od Mińska, pomiędzy rzekami Cną (dopływ Hajny) i Berezyną, powstrzymując ataki nieprzyjaciela a po zlikwidowaniu jego ofensywy na Mińsk – przeszedł do miasta.

Po rozpoczęciu natarcia wojsk sowieckich na całym froncie południowym grupa poleska została zepchnięta w rejon Kolankowicz. Z rozkazu dowódcy 16 DP pułk zajął 30 czerwca stanowiska nad Ipą a 1 lipca nad Tremlą. W kolejnych dniach 16 DP została wycofana do starych okopów niemieckich z 1918. Pułk nie atakowany przez wroga, przez płonące lasy, bagna i trzęsawiska osiągnął 20 lipca okopy nad Kanałem Ogińskiego, pomiędzy Jeziorem Wygonowskiego a Telechanami. Trwał na tych stanowiskach do czasu otrzymania rozkazu wycofania się w rejon Motola i Chomska, gdzie 27 lipca został zluzowany i przetransportowany do Brześcia nad Bugiem.

Od 1 do 8 sierpnia walczył na linii Bugu, po czym na rozkaz dowódcy dywizji, prowadząc walki odwrotowe dotarł w rejon Dęblina. Pułk stanął nad Wieprzem pomiędzy Pogonowem a wsią Miłosze. Świtem 16 sierpnia, jako część odwodu 4 Armii pułk za 14 DP maszerował w kierunku Garwolina, potem Mińska Mazowieckiego, Łochowa, Małkini, Ostrowi Mazowieckiej – by 24 sierpnia dotrzeć do Ostrołęki. 2 września został przetransportowany do Terespola. Zajął odcinek nad Bugiem pomiędzy miejscowościami Kodeń i Szostaki i pozostał tam do 10 września a następnie wszedł w skład 14 DP i został przesunięty do Kamieńca Litewskiego.

Od 18 września, w kolejnych bojach zdobył Prużanę, Berezę Kartuską, Byteń i 30 września dotarł do Baranowicz. Brał wydatny udział w zdobyciu Słucka i do czasu zawarcia traktatu ryskiego bronił zdobytych rubieży.

W czasie działań bojowych pułk wziął do niewoli 2738 jeńców, zdobył urządzony pociąg pancerny, 2 pociągi towarowe załadowane amunicją, 8 dział, 99 ciężkich karabinów maszynowych, 7 ręcznych karabinów maszynowych, 277 koni, 1145 karabinów powtarzalnych oraz inny sprzęt wojskowy^[6].

Pułk w okresie pokoju |

W okresie międzywojennym 32 pułk piechoty stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr I w Twierdzy Modlin (III batalion był detaszowany w Działdowie). Wchodził w skład 8 Dywizji Piechoty^[7].

11 listopada 1922 roku w Modlinie gen. Lucjan Żeligowski wręczył dowódcy pułku chorągiew ufundowaną przez społeczeństwo Ciechanowa^[8].

1 sierpnia 1924 roku na poligonie rembertowskim, w czasie strzelania bojowego z niemieckiego miotacza granatów, na skutek przedwczesnego wybuchu pocisku zginął porucznik Karol Dawiskiba, dowódca plutonu broni towarzyszących w 1 kompanii ckm^[9].

 Osobny artykuł: Święta wojskowe w Polsce.

19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 11 listopada, jako datę święta pułkowego^[10]. Pułk obchodził swoje święto w rocznicę jego utworzenia w 1918 roku oraz rocznicę wręczenia chorągwi^[8].

W 1928 roku został opublikowany „Zarys historii wojennej” pułku autorstwa porucznika Stanisława Franciszka Harasymowa^[11][12].

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 32 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych^[13].
Po wprowadzeniu w 1930 nowej organizacji piechoty na stopie pokojowej, pułk szkolił rekrutów dla potrzeb 3 batalionu strzelców CWP w Rembertowie^[14].

Żołnierze 32 pp |

Dowódcy pułku

Dowódca pułku kierował osobiście szkoleniem oficerów i był odpowiedzialny za gotowość bojową, całokształt wyszkolenia, służbę gospodarczą i wewnętrzną pułku^[15].

• ppłk Jan Szyszkowski (11 – 13 XI 1918^[16])


• płk piech. Michał Milewski (14 XI – 12 XII 1918^[16])


• ppłk Jan Szyszkowski (13 – 27 XII 1918^[16])


• mjr Stefan Dąb-Biernacki (28 XII 1918 – 8 I 1919^[16])


• ppłk piech. Jan Sandecki (9 I – 25 IV 1919^[16][17])


• ppłk Jan Słupski (26 IV – 7 X 1919^[16])


• mjr / płk piech. Władysław Tarwid (8 X 1919 - 5 III 1929^[16] → praktyka poborowa w PKU Modlin^[18])


• płk dypl. piech. Zygmunt Polak (14 II 1929^[18] – 19 XI 1931 → dyspozycja dowódcy OK I^[19])


• ppłk dypl. piech. Jan Rudolf Gabryś (p.o. XI 1931 – III 1932)


• ppłk dypl. piech. Józef II Urbanek (23 III 1932^[20] - 31 V 1934 → stan spoczynku)


• ppłk piech. Wiktor Norbert Eichler (od 7 VI 1934)


• ppłk piech. Stefan Zając (1938 - 1939)

Zastępcy dowódcy pułku

13 czerwca 1922 roku Minister Spraw Wojskowych zniósł dotychczasowe stanowisko referenta wyszkolenia pułku piechoty i ustanowił etatowe stanowisko zastępcy dowódcy pułku zaszeregowanego do stopnia podpułkownika, wyznaczanego przez Ministra Spraw Wojskowych. Zakres działania zastępcy dowódcy określał dowódca pułku, przed którym był on całkowicie odpowiedzialny^[21]. W 1938 roku zmieniona została nazwa stanowiska na „I zastępca dowódcy”. W organizacji wojennej pułku nie było stanowiska zastępcy dowódcy.

• mjr piech. Julian Janowski (1921-1922)


• mjr / ppłk piech. Rudolf Körner^[a] (10 VII 1922^[28] – 1924)


• ppłk SG Alojzy Przeździecki (1924 – 12 XI 1925 → słuchacz II rocznika kursu normalnego WSWoj.)


• ppłk SG Zygmunt Durski (1 XII 1925 – 28 X 1926 → szef wydziału w Oddziale IV SG)


• ppłk SG Ludwik Rudka (5 V 1927 - 26 IV 1928 → dowódca 35 pp)


• ppłk dypl. piech. Jan Rudolf Gabryś (26 IV 1928 – 1 IV 1932 → komendant PKU Jarocin^[29])


• ppłk piech. Jan Chromy (1 V 1932^[30] - 1937 → zastępca kierownika Okręgowego Urzędu WFiPW OK I)

Kwatermistrzowie

W latach 1921-1923 zastępcą dowódcy pułku i jego pomocnikiem w zakresie służby administracyjno-gospodarczej był dowódca batalionu sztabowego^[15]. W 1924 roku, w nowej organizacji pokojowej pułku piechoty, utworzono stanowisko kwatermistrza, a zlikwidowano batalion sztabowy i stanowisko dowódcy tego pododdziału. 1 kwietnia 1938 roku stanowisko kwatermistrza zostało zamienione na stanowisko II zastępcy dowódcy (zastępcy dowódcy do spraw gospodarczych)^[31]. W 1939 roku, w organizacji wojennej pułku było ponownie stanowiskiem kwatermistrza.

• mjr piech. Bogusław Kunc (10 VII 1922 – 1924)


• mjr piech. Julian Mamczyński (1924 – 25 II 1925 → dowódca 17 baon graniczny)


• mjr / ppłk piech. Mikołaj Byczkowski (1925^[32] – 23 V 1927 → dowódca III baonu^[33])


• mjr / ppłk piech. Mieczysław Krzywobłocki (23 V 1927^[33] – 12 III 1929 → p.o. komendanta PKU Modlin^[34])


• mjr piech. Feliks Ludwik Waluszewski (6 VII 1929^[35] – 9 XII 1932 → komendant PKU Brześć^[36])


• mjr piech. Ignacy Gajda (od 9 XII 1932^[37])

Oficerowie pułku

• kpt. rez. Stanisław Baczyński
  


• mjr piech. Ireneusz Branowski – dowódca baonu (III 1930 - VI 1933)


• mjr / ppłk Włodzimierz Brayczewski - dowódca III batalionu (VI 1934 - IX 1935)


• kpt. Włodzimierz Falcman
  


• ppor. rez. piech. Józef Krzyczkowski
  


• ppor. Leon Jankowski
  


• kpt. Jan Łomnicki
  


• mjr SG Aleksander Zygmunt Myszkowski
  


• kpt. Jan Moroński (dowódca III batalionu w 1928)


• kpt. piech. Walerian Wojtulewicz
  


• mjr piech. Kordian Józef Zamorski (dowódca batalionu zapasowego i dowódca II/32 pp)


• por. piech. Antoni Żurowski
  

Obsada personalna w 1939 roku |

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku^[38][b]:

Dowództwo, kwatermistrzostwo i pododdziały specjalne^[40]

• dowódca pułku – ppłk Zając Stefan


• I zastępca dowódcy – ppłk mgr Konrad Jan Szramka


• adiutant – kpt. Mieczysław Michał Leśniowski


• starszy lekarz – por. lek Aleksander Szczepan Szawara^[c]
  


• młodszy lekarz – vacat


• II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Jan Styliński


• oficer mobilizacyjny – mjr Włodzimierz Chrzanowski


• zastępca oficera mobilizacyjnego – por. Czesław Grochowski


• oficer administracyjno-materiałowy – p.o. chor. Józef Tabaczkiewicz


• oficer gospodarczy – kpt. int. Stanisław Ułasiewicz


• oficer żywnościowy – chor. Wilhelm Leist


• dowódca kompanii gospodarczej i oficer taborowy – kpt. tab. Józef Feliks Tucholski


• kapelmistrz – ppor. adm. (kapelm.) Alfred Sym


• dowódca plutonu łączności – kpt. Mieczysław Wojewódzki


• dowódca plutonu pionierów – por. Zdzisław Piotr Goliński


• dowódca plutonu artylerii piechoty – kpt. art. Kazimierz Sroczyński


• dowódca plutonu ppanc. – por. Michał Tadeusz Rabczuk


• dowódca oddziału zwiadu – por. Zbigniew Michalski

I batalion

• dowódca batalionu – ppłk Ignacy Gajda


• dowódca 1 kompanii – kpt. Marian Ostrowski


• dowódca plutonu – por. Stanisław Łukaszewicz


• dowódca plutonu – ppor. Aleksander Gintowt


• dowódca 2 kompanii – kpt. Włodzimierz Kuchorew


• dowódca plutonu – ppor. Stefan Joachim Franciszek Kujawski


• dowódca 3 kompanii – kpt. Józef Eugeniusz Baranowski


• dowódca plutonu – ppor. Stanisław Jan Kołeczek


• dowódca plutonu – ppor. Marian Guzicki


• dowódca 1 kompanii km – por. Jan Wacław Wykowski


• dowódca plutonu – ppor. Zbigniew Wojciech Grabkowski


• dowódca plutonu – ppor. Stefan Lucjan Mazowiecki

II batalion

• dowódca batalionu – mjr Michał Pakuła


• dowódca 4 kompanii – p.o. por. Ignacy Wiktor Krasnodembski


• dowódca plutonu – ppor. Stefan Kroner


• dowódca 5 kompanii – kpt. Zbigniew Józef Garwacki


• dowódca plutonu – por. Czesław Gołębiewski


• dowódca plutonu – por. Stanisław Rudolf Drozdowski


• dowódca 6 kompanii – kpt. Wacław Kupa


• dowódca plutonu – por. Dymitr Ślizień


• dowódca plutonu – ppor. Władysław Antoni Świechowski


• dowódca 2 kompanii km – kpt. Antoni Tadeusz Różecki


• dowódca plutonu – por. Karol Aleksander Kopcewicz


• dowódca plutonu – ppor. Zygfryd Stanisław Salomon

III batalion

• dowódca batalionu – mjr Piotr Perucki


• adiutant batalionu – kpt. Władysław Komorek


• pomocnik dowódcy batalionu ds. gospodarczych – kpt. adm.(piech.) Jan Grizani


• oficer gospodarczy batalionu – kpt. int. Czesław Szymankiewicz


• lekarz batalionu – ppor. lek. Edward Piotr Hryniewiecki


• dowódca 7 kompanii – por. Stanisław Konstanty Turczak


• dowódca plutonu – ppor. Marian Józef Harhała


• dowódca 8 kompanii – mjr Edward Jan Jasiński


• dowódca plutonu – ppor. Władysław Byrnas


• dowódca plutonu – ppor. Kazimierz Józef Kuśmierz


• dowódca 9 kompanii – kpt. Stanisław Konstanty Sadkowski


• dowódca plutonu – ppor. Kurt Ernest Willamowski


• dowódca 3 kompanii km – kpt. Oskar Juliusz Fink


• dowódca plutonu – por. Franciszek Skwarczek


• dowódca plutonu – ppor. Feliks Adam Guzowski


• na kursie – por. Stanisław Antom Palczyński

Dywizyjny Kurs Dla Podoficerów Nadterminowych 8 DP

• dowódca – kpt. Wilhelm Alfons Zając


• dowódca plutonu – por. Roman Wincenty Bojarski


• dowódca plutonu – por. Karol Franciszek Rudawiec

32 obwód przysposobienia wojskowego „Modlin”

• kmdt obwodowy PW – kpt. adm. (piech.) Waldemar Woroniecki


• kmdt powiatowy PW Działdowo – kpt. piech. Kazimierz Mordzewski


• kmdt powiatowy PW Mława – por. kontr. piech. Józef Andrzej Michoński


• kmdt powiatowy PW Płońsk – kpt. piech. Józef Stanisław Kiernożycki

Obsada personalna we wrześniu 1939 roku |

Obsada personalna we wrześniu 1939 roku^[42]

Dowództwo

• dowódca pułku - ppłk dypl. Stefan Zając


• I adiutant kpt. Antoni Różecki


• II adiutant - por. Mirosław Szabuniewicz


• oficer informacyjny - kpt. Mieczysław Wojewódzki


• oficer łączności - por. Ignacy Krasnodębski


• kwatermistrz - kpt. Wilhelm Zając


• oficer płatnik - por. Władysław Jacynicz


• oficer żywnościowy - ppor. Jan Kisielewski


• naczelny lekarz - por. lek. med. Aleksander Szczepan Szawara


• kapelan - kpt. ks. Franciszek Ossowski


• dowódca kompanii gospodarczej - por. Adolf Bańkowski

I batalion

• dowódca I batalionu - mjr Edward Jasiński
  


• adiutant batalionu - ppor. Roman Piechuta


• dowódca 1 kompanii strzeleckiej - por. Czesław Gołębiewski


• dowódca 2 kompanii strzeleckiej - por. Józef Ożana


• dowódca 3 kompanii strzeleckiej - kpt. Józef Baranowski


• dowódca 1 kompanii ckm - por. Jan Wacław Wykowski^[43]
  

II batalion

• dowódca II batalionu - mjr Michał Pakuła


• adiutant batalionu - por. Jerzy Hopper


• dowódca 4 kompanii strzeleckiej - por. Roman Bojarski


• dowódca 5 kompanii strzeleckiej - kpt. Mieczysław Leśniewski


• dowódca 6 kompanii strzeleckiej - kpt. Wacław Kupa


• dowódca 2 kompanii ckm - kpt. Zbigniew Garwacki

III batalion

• dowódca III batalionu - mjr Marian Jana


• adiutant batalionu - ppor. Stanisław Kołeczek


• dowódca 7 kompanii strzeleckiej - kpt. Stanisław Kucharski


• dowódca 8 kompanii strzeleckiej - ppor. Stanisław Łukaszewicz


• dowódca 9 kompanii strzeleckiej - por. Antoni Drozdowski / por. Zdzisław Goliński


• dowódca 3 kompanii ckm - por. Zygfryd Salamon

Pododdziały specjalne

• dowódca kompanii przeciwpancernej - por. Michał Grabczuk


• dowódca plutonu artylerii piechoty - kpt. Kazimierz Sroczyński


• dowódca kompanii zwiadowców - por. Zbigniew Michalski


• dowódca plutonu pionierów - por. Dymitr Ślizień


• dowódca plutonu przeciwgazowego - NN

Kawalerowie Virtuti Militari |

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918-1920^[44]

Symbole pułkowe |

Chorągiew

 Osobny artykuł: Polskie sztandary wojskowe.

, a wręczenia jej 11 listopada 1922 roku w Modlinie generał broni Lucjan Żeligowski, w imieniu Naczelnego Wodza, wręczył pułkowi chorągiew ofiarowaną przez miasto Ciechanów^[8]. Od 28 stycznia 1938 roku chorągiew pułkowa zaczęła być oficjalnie nazywana sztandarem^[45]. Obecnie sztandar znajduje się w zbiorach Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie^[2].

Odznaka pamiątkowa

Odznaka według wzoru z 20 listopada 1921 roku nie została zatwierdzona. Odznaka o wymiarach 40x29 mm ma kształt krzyża z dłuższym dolnym ramieniem, emaliowanego w kolorze białym z granatowym obramowaniem. Na środek krzyża nałożony jest srebrny orzeł z tarczy herbowej województwa mazowieckiego. Na piersi orła granatowa tarcza z numerem „32”. Pionowe ramiona krzyża zdobi ornament barwy złotej w kształcie gałązki z liśćmi dębowymi. Na poziomych ramionach data powstania pułku „XI 18”. Odznaka oficerska - trzyczęściowa, wykonana w tombaku srebrzonym i złoconym, emaliowana. Tarcza z numerem łączona dwoma drutami. Na rewersie nazwisko grawera W. WABIŃSKI^[46].

Uwagi |

Przypisy |

Bibliografia |

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].


• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.


• Stanisław Harasymow: Zarys historii wojennej 32-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.


• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.


• Jerzy Kłoczewski: Polska gospodarka wojskowa 1918-1939 (zarys systemu). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07488-7.


• Księga chwały piechoty. Bronisław Prugar-Ketling (red.). Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992.


• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.


• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.


• Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918-1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.


• Artur Wodzyński: 8 Dywizja Piechoty.. Warszawa: Wydawnictwo Edipresse Polska SA, 2016, seria: Wielka księga piechoty polskiej 1918-1939. ISBN 978-83-7945-600-0.


• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.