Kompania graniczna KOP „Krzyżówka”
.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}
| ||
| Historia | ||
Państwo |  II Rzeczpospolita | |
| Rozformowanie | 1939 | |
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Czyste[a] Krzyżówka[b] | |
| Formacja | Korpus Ochrony Pogranicza | |
| Podległość | batalion KOP „Podświle” | |
Kompania graniczna KOP „Krzyżówka” (wcześniej „Czyste”) – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pograniczapełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.
Spis treści
1 Formowanie i zmiany organizacyjne
2 Służba graniczna
3 Struktura organizacyjna
4 Dowódcy kompanii
5 Uwagi
6 Przypisy
7 Bibliografia
Formowanie i zmiany organizacyjne |
Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924 roku, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza sformowano 7 batalion graniczny [1][2], a w jego składzie 5 kompanię graniczną KOP[3]. W 1934 roku 1 kompania graniczna KOP „Czyste” podlegała dowódcy batalionu KOP „Podświle”[4].
Potem przeniesiono dowództwo kompanii do Krzyżówki[5].
W listopadzie 1936 roku kompania liczyła 2 oficerów, 8 podoficerów, 4 nadterminowych i 82 żołnierzy służby zasadniczej[c].
W 1939 roku 1 kompania graniczna KOP „Krzyżówka” podlegała nadal dowódcy batalionu KOP „Podświle”[6].
Służba graniczna |
Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[7]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[8].
1 kompania graniczna „Czyste” w 1934 roku ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 29 kilometrów 640 metrów[4]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Starosiele”, „Stodoliszcze” i „Czernica” z komendantury „Stodoliszcze”[9].
Wydarzenia:
- W meldunku sytuacyjnym z 17 stycznia 1925 roku napisano:
15 stycznia 1925 roku o godz. 1.00 patrol KOP w folwarku Zaholek aresztował niejakiego Józefa Zymanowskiego, którego od dawna poszukiwała Policja Państwowa za kradzież koni i przemytnictwo. Przekazany został Policji Państwowej w Prozorokach[10].
Sąsiednie kompanie graniczne:
- 3 kompania graniczna KOP „Dziwniki” ⇔ 4 kompania graniczna KOP „Dokszyce” – 1928[11], 1929[12], 1931[9], 1932[13], 1934[14], 1938[15]
Struktura organizacyjna |
Strażnice kompanii w latach 1928 – 1929[11][12]
- strażnica KOP „Kamienny Wóz”
- strażnica KOP „Lipowo”
strażnica KOP „Hornowo Wierciński”[d]
- strażnica KOP „Hornowo Bartkiewicz”
- strażnica KOP „Trościanica”
Strażnice kompanii w latach 1931 – 1934[9][13][16][e]:
- strażnica KOP „Lipowo”
strażnica KOP „Hornowo Wiercińskie”[f]
strażnica KOP „Hornowo Bartkiewicz”[g]
- (20)[17]strażnica KOP „Trościanica”[h]
Strażnice kompanii w 1938[18]
- strażnica KOP „Hornowo Wiercińskie”
- strażnica KOP „Trościanica”
Organizacja kompanii 17 września 1939[19]:
- dowództwo kompanii
- 1 strażnica KOP „Hornowo Wiercińskie”[i]
- 2 strażnica KOP „Trościanica”[j]
Dowódcy kompanii |
- por. Władysław Nowakowski ( był 30 IX 1928 − 10 X 1929) → zawieszony w czynnościach służbowych[20]
- p.o. por. Piotr Zdunek (10 X 1929 − 15 XI 1929)[21]
- por. Władysław Nowakowski (15 XI 1929 − 25 I 1930 ) → zawieszony w czynnościach służbowych[22]
- p.o. por. Piotr Zdunek (25 I 1930 − 31 III 1930)[23]
- kpt. Belestyn Latawiec (31 III 1930 −14 VI 1930)[24]
- w.z. por. Włodzimierz Pasiecznicki (11 VI 1930 − 30 IX 1930)[25]
- por./kpt. Paweł Staroń (30 IX 1930 −)[25]
- kpt. Jan Wilczak (był 31 X 1932 − )[26]
Uwagi |
↑ folwark Czyste, gmina Hołubicze, powiat dziśnieński, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
↑ zaścianek Krzyżówka, gmina Smołwy, powiat brasławski, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
↑ Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 365
↑ W komunikatach dyslokacyjnych występuje również jako Hornowo Wiercińskie → Komunikaty dyslokacyjne ↓
↑ W 2000 roku Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 roku, odnoszą się do stanu sprzed 1937 roku → Szubański 2000 ↓, s. 87. Wymienił następujące strażnice: „Grazie”, „Lipowo”, „Borsuczyno”, „Bortkiewicze” → Szubański 1993 ↓, s. 276
↑ zaścianek Hornowo IV, gmina Hołubicze, powiat dziśnieński, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
↑ zaścianek Hornowo I, gmina Hołubicze, powiat dziśnieński, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
↑ wieś Trościanica, gmina Dokszyce, powiat dziśnieński, województwo wileńskie → Baza miejscowości kresowych
↑ zaścianek Hornowo IV (Hornowo–Wierciński), gmina Hołubicze, powiat dziśnieński, województwo wileńskie
↑ wieś Trościanica, gmina Dokszyce, powiat dziśnieński, województwo wileńskie
Przypisy |
↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 152.
↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 8/25.
↑ ab Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 295.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 38/1934.
↑ Szubański 2000 ↓, s. 88.
↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
↑ abc Szkice dyslokacyjne ↓.
↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, nr 8/1925.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1928.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 10/1929.
↑ ab Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 19/1932.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 53 i 54/1934.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 83 i 84/1938.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 54/1934.
↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 70/25.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 84/1938.
↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 305.
↑ Obsada oficerska bg „Podświle” ↓, s. 69 i 11.
↑ Obsada oficerska bg „Podświle” ↓, s. 11.
↑ Obsada oficerska bg „Podświle” ↓, s. 11 i 16.
↑ Obsada oficerska bg „Podświle” ↓, s. 16.
↑ Obsada oficerska bg „Podświle” ↓, s. 20 i 24.
↑ ab Obsada oficerska bg „Podświle” ↓, s. 24.
↑ Obsada oficerska bg „Podświle” ↓, s. 45.
Bibliografia |
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
