Jfyhkgu

Ten artykuł dotyczy 38 Dywizji Piechoty okresu II RP. Zobacz też: 38 Dywizja Piechoty – stronę ujednoznaczniającą.

38 Dywizja Piechoty
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
Dowódcy
Pierwszy	płk Alojzy Wir-Konas
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Piechota
Podległość	Grupa Operacyjna „Tarnów”

38 Dywizja Piechoty Rezerwowa (38 DP rez.), krypt. „Felicja” – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

Formowanie dywizji |

Dywizja nie istniała w organizacji pokojowej wojska. Została sformowana poza planem mobilizacyjnym „W”, w I rzucie mobilizacji powszechnej, począwszy od 31 sierpnia 1939 roku, na bazie jednostek organizacyjnych Korpusu Ochrony Pogranicza: Brygady KOP „Polesie”, pułku KOP „Snów”, pułku KOP „Sarny” i pułku KOP „Zdołbunów”.

Kwaterę główną dywizji mobilizowało dowództwo brygady KOP „Polesie” oraz dowództwo KOP. 96 pułk piechoty mobilizowany był przez bataliony KOP: I batalion przez batalion KOP „Stołpce”, II batalion przez batalion KOP „Kleck”, III batalion przez batalion KOP „Ludwikowo”^[1].

Dowództwo 97 pułku piechoty, jego II batalion oraz kompanię gospodarczą, kompanię przeciwpancerną i pluton łączności, mobilizował batalion KOP „Rokitno”. I batalion mobilizował batalion KOP „Dawidgródek”, a III batalion batalion KOP „Bereźne”^[1].

Dowództwo 98 pułk piechoty oraz jego I batalion mobilizowane były przez batalion KOP „Hoszcza”. II batalion mobilizowany był przez batalion KOP „Ostróg”, a III przez batalion KOP „Dederkały”^[1].

Jako kawaleria dywizyjna w skład dywizji weszły połączone szwadrony kawalerii KOP „Stołpce” i „Kleck”^[1].

Walki w kampanii wrześniowej |

38 DP (rez.) początkowo przeznaczona była do GO „Tarnów”, której wojska miały wesprzeć działania Armii „Kraków” i Armii „Karpaty”. Sama dywizja miała być sformowana na dzień 9 września. Ostatecznie – po skoncentrowaniu się w rejonie Niżankowic – przekazana została do Armii „Karpaty”. 10 września otrzymała rozkaz przejścia do rejonu Medyki^[2], z wyjątkiem 96 pp, który najpierw miał pozostać w Niżankowicach, a następnie przejść do Pikulic. 11 września w czasie marszu do Medyki dywizja miała zostać zawrócona na Dobromil, jednakże jej dowódca, wobec trudności zawrócenia kolumn na polnych drogach, postanowił dojść do Medyki, a drogę powrotną przebyć kolejnej nocy (12/13 IX). 12 września o 17:00 idąca na południe dywizja po raz kolejny otrzymała rozkaz zmiany kierunku marszu, tym razem na Mościska, gdzie stała się częścią zgrupowania gen. Kazimierza Sosnkowskiego^[3]. Pod jego dowództwem 38 DP skierowała się na Lwów, po drodze zdobywając Sądową Wisznię i wyrzucając z niej oddziały niemieckiej 2 Dywizji Górskiej. Następnie kontynuowała odwrót na Lwów przez lasy janowskie (bitwa pod Jaworowem). 17 września skoncentrowała się w Janowie, gdzie zostało okrążone całe zgrupowanie. Przez cały dzień broniła się przed niemieckimi atakami pod Janowem i Wereszczycą. Janów przechodził z rąk do rąk, a wieczorem dywizja wycofała się do Brzuchowic. Tu odtworzono z resztek dywizji dwu-batalionowy 96 pp. Do Lwowa 19 września dotarli tylko nieliczni. Dywizja przestała istnieć wykrwawiona do końca.

Organizacja wojenna i obsada personalna 38 DP (rez.) we wrześniu 1939 |

Obsada personalna Dowództwa 38 DP (rez.)^[4][5]

• dowódca dywizji – płk Alojzy Wir-Konas (dowódca PD 21 DPG)


• 
  szef sztabu – ppłk dypl. Tadeusz August Ludwik Wallich


• 
  dowódca piechoty dywizyjnej – płk Józef Pecka (dowódca pułku KOP „Zdołbunów”)


• dowódca artylerii dywizyjnej – płk Stefan Zielke (dowódca 16 pal)


• oficer operacyjny – kpt. dypl. Jan Wollak (oficer WBH)


• oficer informacyjny – kpt. Jerzy Nowacki


• dowódca łączności – kpt. Jan Leonowicz


• 
  kwatermistrz – mjr. dypl. Tadeusz Ryczel


• szef sanitarny – mjr lek. Kazimierz Maresch


• komendant kwatery głównej – kpt. Jan Jarmiński
  

Planowana organizacja wojenna 38 DP^[6]

Nie zdołano przygotować mobilizacji kompanii saperów, samodzielnej kompanii karabinów maszynowych i broni towarzyszącej, kompanii kolarzy, parku intendentury i plutonu parkowego uzbrojenia oraz kompletu jednostek służby zdrowia z wyjątkiem kompanii sanitarnej.

Mobilizacja pododdziałów taborów została zlecona Kadrze 6 Dywizjonu Taborów w Jaworowie, a mobilizacja kompletu jednostek łączności została powierzona Kompanii Łączności KOP „Snów”.

Szwadron kawalerii dywizyjnej został zorganizowany w oparciu o Szwadrony Kawalerii KOP „Kleck” i „Stołpce”.

Dowództwo 38 Dywizji Piechoty Rezerwowej (Brygada KOP „Polesie”)

• dowódcy broni i szefowie służb


• sztab

Kwatera Główna 38 Dywizji Piechoty (Brygada KOP „Polesie”)

• kompania asystencyjna nr 194 (Baon KOP „Sienkiewicze”) – kpt. Stanisław Konasiewicz


• pluton łączności Kwatery Głównej nr 49


• Pluton Pieszy Żandarmerii nr 49


• poczta olowa


• sądpPolowy nr 93 (Brygada KOP „Polesie”)


• kompania gospodarcza KG 38 DP (Brygada KOP „Polesie”)

Piechota dywizyjna

• 96 pułk piechoty (rezerwowy)


• 97 pułk piechoty (rezerwowy)


• 98 pułk piechoty (rezerwowy)

Artyleria dywizyjna

• 
  38 pułk artylerii lekkiej (rezerwowy) – ppłk Teofil Szadziński

Jednostki broni

• 
  szwadron kawalerii dywizyjnej nr 49 – mjr Stanisław Neyman (dowódca szw. KOP „Stołpce”)


• Kompania Telefoniczna nr 49


• Pluton Radio nr 49


• Drużyna Parkowa Łączności nr 49

Jednostki i zakłady służb

• kompania sanitarna (pluton sanitarny KOP)


• dowództwo grupy marszowej służb typ II nr 631 (Kadra 6 Dywizjonu Taborów)


• Dowództwo grupy marszowej służb typ II nr 632


• kolumna taborowa parokonna nr 631


• kolumna taborowa parokonna nr 632


• kolumna taborowa parokonna nr 633


• kolumna taborowa parokonna nr 634


• kolumna taborowa parokonna nr 635


• kolumna taborowa parokonna nr 636


• kolumna taborowa parokonna nr 637


• kolumna taborowa parokonna nr 638


• warsztat taborowy nr 631

 Osobny artykuł: Organizacja wojenna polskiej dywizji piechoty w 1939 roku.

Jednostki przydzielone

W dniach 7-9 września 1939 roku do rejonów wyładowania dywizji w Dobromilu, a następnie w Niżankowicach nie dotarły 52 i 62 Dywizjony Artylerii Lekkiej, kompania sanitarna i znaczna część taborów. W związku z powyższym dywizji zostały podporządkowane samodzielne dotąd pododdziały^[7]:

• Kompania Karabinów Maszynowych Przeciwlotniczych Typ B nr 64 sformowana we Lwowie przez 40 pp, dowodzona przez kpt. rez. Józefa Wolframa


• Szpital Polowy nr 51 majora lekarza Stefana Łubkowskiego zmobilizowany przez 6 Szpital Okręgowy we Lwowie^[a].

15 września 1939 roku szef sanitarny GO „Południowej”, mjr dr Ignacy Chrzanowski polecił komendantowi Szpitala Polowego nr 603 zdeponować posiadany materiał sanitarny w Szpitalu Polowym nr 602 w Sądowej Wiszni, ze zwolnionych wozów utworzyć kompanię sanitarną konną dla szefa sanitarnego 38 DP w folwarku Dmytrowice, z personelu szeregowych utworzyć patrole sanitarne dla kompanii sanitarnej konnej, a pozostały personel (płatnik, oficer gospodarczy i aptekarz) wcielić do kompanii sanitarnej konnej. W myśl rozkazu majora Chrzanowskiego zaimprowizowana kompania sanitarna konna pełniła funkcję kompanii sanitarnej 38 DP^[8].

Uwagi |

Przypisy |

Bibliografia |

• Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939: organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. T. 7. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.


• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.


• 
  Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939 roku. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  


• Ryszard Dalecki, Armia „Karpaty” w wojnie obronnej 1939 r., Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1989, wyd. II, ​ISBN 83-03-02830-8​


• Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza „Ajaks” i Zarząd XII Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Pruszków 1995, ​ISBN 83-85621-87-3​


• Ryszard Rybka, Kamil Stepan, Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja, Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, Warszawa 2010, ​ISBN 978-83-86100-83-5​