Jfyhkgu

François Elluin, Sodomites provoquant la colère divine, dans Le pot-pourri (1781)

Sodomia – w języku polskim termin określający zoofilię^[1] lub homoseksualizm ^[2]. Zgodnie z regułami języka polskiego rzeczownik „sodomici” oznacza mieszkańców Sodomy, biblijnego miasta leżącego nad morzem Martwym. Od średniowiecza określenie to oznacza również perwersyjne zachowania seksualne. "Sodomia" jako określenie perwersji seksualnej wprowadził średniowieczny pisarz Piotr Damiani^[3]. Autor Słownika Biblii, W.R.F. Browning, zaznacza, że o Sodomie mówiło się jako o miejscu wielkiej niegodziwości, w jakim dochodziło do prób zbiorowego gwałtu i że nie istnieją żadne racjonalne świadectwa traktujące o jakimkolwiek związku miasta z upowszechnionym dziś pojęciem „przestępstw sodomii”, czyli pejoratywnym określeniem aktów homoseksualnych^[4]. Jednak zachowanie mieszkańców Sodomy względem gości Lota miało charakter homoseksualny: "Gdzie tu są ci ludzie, którzy przyszli do ciebie tego wieczoru? Wyprowadź ich do nas, abyśmy mogli z nimi poswawolić!"^[5].

W języku angielskim słowo sodomy oznacza stosunek analny^[6][7] stanowiąc przykład fałszywego przyjaciela.

Źródła biblijne |

Antytezą gościnnej postawy Abrahama opisanej w 18 rozdziale Księgi Rodzaju jest napastliwa, pełna pogardy postawa mieszkańców Sodomy (Rdz 19). Sodomici są ukazani jako całkowite przeciwieństwo gościnności Abrama. Przybywających do Sodomy posłańców nikt mieszkańców nie powitał. W gościnności wyręczył ich Lot, który nie był obywatelem miasta (Rdz 18, 9). Sodomici swoją postawą okazują brak gościnności tak wobec Lota, którego chcą zhańbić, ale przede wszystkim wobec przybyszów, dążąc do gwałtu. W sposób dramatyczny, waga gościnności ujawnia się, gdy Lot dla ochrony przybyszów jest gotów poświęcić swoje córki. Tekst biblijny daje nam do zrozumienia, że wartość gościnności przewyższa dobro własne i najbliższych.

Grzech mieszkańców Sodomy został zilustrowany agresywnym, lubieżnym zachowaniem homoseksualnym wobec gości Lota. Ten opis ukształtował na wiele wieków wyobrażenie o grzechach sodomitów.

Motyw Sodomy i Gomory należy do najczęściej pojawiających się w Biblii: Pwt 29,22; 32, 32; Ps 11,6; Iz 1,9-10; 3,9; 13,19; Jr 23,14; 49,18; 50,40; Lm 4,6; Ez 16,46-58; Am 4,11; So 2,9; Mt 10,15; 11,23-24; Łk 10,12; 17,28-32; Rz 9,29; 1 Tm 1,10; 2 P 2,6; Jud 7; Ap 11,8).

Tam, gdzie w Biblii dokonuje się relektury 19 rozdziału Księgi Rodzaju, grzechy sodomitów są raczej synonimem grzechów społecznych, lub wprost braku gościnności. Sodoma i Gomora pełni w Biblii rolę paradygmatyczną dla ludu Bożego wszystkich czasów. W sposób wzorcowy ukazuje to autor drugiego listu św. Piotra: miasta Sodomę i Gomorę obróciwszy w popiół skazał na zagładę dając przykład [kary] tym, którzy będą żyli bezbożnie (2P 2,3-4).

W Księdze Powtórzonego Prawa Sodoma i Gomora jest paradygmatem bałwochwalstwa. Autor natchniony tak wyjaśnia przyczynę kary spadającej na Izrael: «Siarka, sól, spalenizna po całej jego ziemi!» …, jak w zagładzie Sodomy, Gomory, …«Bo opuścili przymierze Pana, Boga ich przodków, zawarte z nimi, kiedy ich wyprowadził z ziemi egipskiej, a poszli służyć obcym bogom ... (Pwt 29, 22-25). Izajasz nazywa przywódców Izraela wodzami sodomskimi, ponieważ nie liczą się z prawem Bożym koncentrując się na zewnętrznych rytuałach:. Przestańcie składania czczych ofiar! Obrzydły mi (…) święta nowiu, szabaty, zwoływanie świętych zebrań… Nie mogę ścierpieć świąt i uroczystości. Zamiast rytualnej i zewnętrznej pobożność Bóg domaga się sprawiedliwości: wspomagajcie uciśnionego, oddajcie słuszność sierocie w obronie wdowy stawajcie (Iz 1,10-17). Podobnie czyni Ezechiel wytykając krytykując powierzchowną pobożność pozbawioną sprawiedliwości: u ciebie krzywdzi się cudzoziemca, u ciebie uciska się sierotę i wdowę. Szargasz moimi świętościami i bezcześcisz moje szabaty (Ez 22,7-8) W tradycji prorockiej grzechy Sodomy i Gomory są synonimem niesprawiedliwości społecznej panującej w Izraelu i zapowiadają nadchodzącą karę.

W Nowym Testamencie relektura zniszczenia Sodomy i Gomory pojawia się w kontekście groźby wobec niegościnnych miast, które odrzuciły posłańców Dobrej Nowiny. Jezus ostrzega uczniów przez odrzuceniem i brakiem gościnności: jeśli do jakiego miasta wejdziecie, a nie przyjmą (...) to wiedzcie (...) Sodomie lżej będzie w ów dzień niż temu miastu. (Łk 10 8-12 par. Mt 10, 15). Mieszkańcy Sodomy dopuszczali się licznych grzechów, ich czyny były złe, jednakże, większy grzech popełniają ci, którzy odrzucają posłańców królestwa Bożego.

Opis grzechu mieszkańców Sodomy |

Centralna scena opisująca grzech mieszkańców Sodomy (Rdz 19, 4-11) rozgrywa się pod domem Lota. Tam pojawiają się mieszkańcy Sodomy, sami mężczyźni młodzi i starzy, ze wszystkich stron miasta (Rdz 19,4). To podwójne dookreślenie uczestników zdarzenia wskazuje na powszechny zakres zepsucia. Agresorzy otaczają dom, żądają wydania gości i wcale nie kryją swoich jednoznacznie seksualnych zamiarów: Biblia Tysiąclecia oddaje ich żądanie za pomoc słów: Gdzie tu są ci ludzie, którzy przyszli do ciebie tego wieczoru? Wyprowadź ich do nas, abyśmy mogli z nimi poswawolić! (w. 5). Biblia Warszawsko-Praska oddaje kluczowy zwrot za pomocą słów bardziej obojętnych, nie mających prawie skojarzeń seksualnych chcemy zabawić się z nimi i jeszcze bardziej enigmatyczne tłumaczenie znajdujemy z Biblii Poznańskiej, w której tekst ten brzmi pobawić się z nimi. Tekst hebrajski używa w tym miejscu pojęcia poznać (jdʻ), które generalnie opisuje pożycie małżeńskie (zob. Rdz 4,1, 17,25; Sdz 11,39 i Łk 1,34). Wszelkie wątpliwości co do charakteru tych kluczowych słów niweluje rozwój akcji. Lot w odpowiedzi na żądanie sodomitów jest gotów dla obrony gości oddać swoje córki: Mam dwie córki, które jeszcze nie żyły z mężczyzną, pozwólcie, że je wyprowadzę do was; postąpicie z nimi, jak się wam podoba (w. 8). Zamiarem Lota jest ochrona gości przed gwałtem, nawet za cenę pohańbienia córek. Sodomici chcą jednak dokonać gwałtu homoseksualnego na gościach przebywających w domu Lota. Dopiero jego stanowcza postawa, zaryglowanie drzwi, a ostatecznie nadzwyczajna interwencja tajemniczych przybyszów rozładowuje sytuację i kończy kluczową scenę.

Grzech mieszkańców Sodomy został zilustrowany agresywnym, lubieżnym zachowaniem homoseksualnym wobec gości Lota. Opisane zachowania, uważane są za perwersyjne, budzące odrazę, ponieważ są napastliwe w sferze najbardziej intymnej. Nie mamy tu zatem do czynienia ze zwykłym zachowaniem homoseksualnym, ale z agresją obliczoną na gwałt. Ta warstwa opisu, trafiająca do wyobraźni czytelników ukształtowała na wiele wieków wyobrażenie o grzechach sodomitów.

Znaczenie opisu grzechu mieszkańców Sodomy |

Mamy w tekście dwie opozycyjnie wobec siebie nakreślone postawy: z jednej strony życzliwa postawa Lota (czuwa u bram Sodomy; wstaje na widok przybyszów; wychodzi im naprzeciw; oddaje im pokłon; zaprasza do swojego domu; uprzejmie nalega, aby skorzystali z Jego gościny; szykuje wieczerzę; w momencie krytycznym staje w obronie swoich gości). Z drugiej strony mamy do czynienia z agresją i brakiem gościnności mężczyzn Sodomy.

Całe opowiadanie, wraz ze wszystkimi jego szczegółami, jest podporządkowane zasadniczemu motywowi, jakim jest gościnność Lota z jednej strony, i pogwałceniu zasad gościnności przez mieszkańców Sodomy z drugiej. Temat gościnności jako wiodący narzuca również kontekst perykopy o wizycie przybyszów w Sodomie. Poprzedza ją opis niezwykłej gościnności Abrahama wobec trzech tajemniczych postaci (Rdz 18). To właśnie ta scena uczyni z Abrahama wzór gościnności a gościnność wpisze do najważniejszych cnót społecznych. Sodomici poprzez swoja postawę są ukazani jako całkowite przeciwieństwo gościnności Patriarchy. Zniszczenie Sodomy i Gomory jest zatem konsekwencją braku gościnności – to zgodny wniosek egzegetów^[8].

Istotą ich nagannego zachowania wyrażoną przez całą serię zachowań jest naruszenie w sposób rażący zasad sprawiedliwości społecznej wyrażającej się w gościnności. Przybywających do Sodomy posłańców nikt z rdzennych mieszkańców nie powitał. W gościnności wyręczył ich napływowy mieszkaniec, Lot, który nie był obywatelem miasta (Rdz 18, 9). Sodomici swoją postawą okazują brak gościnności tak wobec Lota, którego chcą zhańbić, ale przede wszystkim wobec przybyszów, dążąc do gwałtu.

W sposób negatywny, a zarazem dramatyczny, waga gościnności ujawnia się, gdy Lot dla ochrony przybyszów jest gotów poświęcić swoje córki. Tekst zdaje się sugerować, że wartość gościnności przewyższa dobro własne i najbliższych. Biblia nie ocenia i nie usprawiedliwia decyzji Lota, bowiem wszystkie szczegóły zawarte w perykopie służą ukazaniu wagi gościnności, wobec niegościnności i agresji mieszkańców Sodomy.

Relektura Sodomy i Gomory w Biblii |

Sodoma i Gomora pełni w Biblii rolę paradygmatyczną. W sposób wzorcowy ukazuje to autor drugiego listu św. Piotra: miasta Sodomę i Gomorę obróciwszy w popiół skazał na zagładę dając przykład [kary] (podkreślenie MR) tym, którzy będą żyli bezbożnie (2P 2,3-4). Los, jaki spotkał te miasta, pełni rolę ostrzeżenia dla ludu Bożego wszystkich czasów.

W Księdze Powtórzonego Prawa Sodoma i Gomora jest paradygmatem bałwochwalstwa. Autor natchniony tak wyjaśnia przyczynę kary spadającej na Izrael: «Siarka, sól, spalenizna po całej jego ziemi!» …, jak w zagładzie Sodomy, Gomory, …. wszystkie narody powiedzą: «Czemuż to Pan tak uczynił tej ziemi? Dlaczego ten żar gniewu?» I odpowiedzą: «Bo opuścili przymierze Pana, Boga ich przodków, zawarte z nimi, kiedy ich wyprowadził z ziemi egipskiej, a poszli służyć obcym bogom i oddawać im pokłon - bogom nieznanym, których On im nie przydzielił (Pwt 29, 22-25). Izajasz nazywa przywódców Izraela wodzami sodomskimi, ponieważ nie liczą się z prawem Bożym. Zamiast czysto rytualnej i zewnętrznej pobożność Bóg domaga się sprawiedliwości: wspomagajcie uciśnionego, oddajcie słuszność sierocie w obronie wdowy stawajcie (Iz 1,17). Podobnie Ezechiel przywołuje Sodomę, aby ostrzec przed grzechami społecznymi: taka była wina siostry twojej, Sodomy: odznaczała się ona i jej córki wyniosłością, obfitością dóbr i spokojną pomyślnością, ale nie wspierały biednego i nieszczęśliwego, co więcej, uniosły się pychą i dopuszczały się tego, co wobec Mnie jest obrzydliwością (Ez 16, 49-50 zob. również Iz 1,10-20; Jr 49, 18; Jr 50, 40, Oz 11,8). Prorocy Jeremiasz i Amos opisują opłakany stan, w jakim znalazły się Izrael i Judea (Jr 50,40; Am 4,11). Niewierność, grzechy przeciwko sprawiedliwości doprowadziły oba państwa do upadku, którego ilustracją mogą być tylko spustoszone miasta. W tradycji prorockiej grzechy Sodomy i Gomory są synonimem niesprawiedliwości społecznej panującej w Izraelu. Księga Mądrości jako jedyna przywołując historię Sodomy punktuje precyzyjnie w grzech niegościnności: ... kary przychodziły na grzeszników nie bez uprzednich znaków .... Słusznie cierpieli za swe własne złości, bo żywili ku gościom najgorszą nienawiść ... nie przyjęli przybyszów nieznanych … (Mdr 19, 13-14a).

W Nowym Testamencie relektura zniszczenia Sodomy i Gomory pojawia się w dwóch kontekstach: groźby wobec niegościnnych miast, które odrzuciły posłańców Dobrej Nowiny (Mt 10, 15; 11, 23n; Łk 10, 12 17, 28), oraz grzechów moralnych. Autor drugiego listu św. Piotra wskazuje na bezbożność i rozpustne postępowanie (2 P 2,6), podobnie list św. Judy (Jud 1, 7).

Jezus wysyłając uczniów ostrzega uczniów przez odrzuceniem i brakiem gościnności: jeśli do jakiego miasta wejdziecie, a nie przyjmą was, wyjdźcie na jego ulice i powiedzcie: Nawet proch, który z waszego miasta przylgnął nam do nóg, strząsamy wam. Wszakże to wiedzcie, że bliskie jest królestwo Boże. Powiadam wam: Sodomie lżej będzie w ów dzień niż temu miastu. (Łk 10 8-12 par. Mt 10, 15). Mieszkańcy Sodomy dopuszczali się licznych grzechów, ich czyny były złe, jednakże, większy grzech popełniają ci, którzy odrzucają Królestwo Boże. Problemem nie jest sodomia rozumiany tradycyjnie jako homoseksualizm. Problemem jest sodomia wyrażająca się w niegościnności^[9]. To właśnie z tego powodu Jezus przywołuje Sodomę, aby ukazać miarę niegościnności miast Palestyny i grożącą im karę.

Podobną wymowę mają biada Jezusa nad miastami, które mimo wielu znaków i cudów nie nawróciły się: «Biada tobie, Korozain! Biada tobie, Betsaido! Bo gdyby w Tyrze i Sydonie działy się cuda, które u was się dokonały, już dawno w worze i w popiele by się nawróciły…. A ty, Kafarnaum, czy aż do nieba masz być wyniesione? Aż do Otchłani zejdziesz. Bo gdyby w Sodomie działy się cuda, które się w tobie dokonały, zostałaby aż do dnia dzisiejszego. Toteż powiadam wam: Ziemi sodomskiej lżej będzie w dzień sądu niż tobie». (Mt 11,20-24). Prawdziwym problemem, z którym musiał się zmierzyć Jezus, i który doprowadził Go na śmierć krzyżową był grzech niewiary, obojętności, odrzucenia Ewangelii i niegościnności.

Sodoma i Gomora w pismach Ojców Kościoła |

Orygenes w swojej homilii do Księgi Rodzaju: "Słuchajcie tego wy, którzy zamykacie swoje domy dla gości! Słuchajcie tego wy, którzy stronicie od podróżnego jako wroga! Lot żył wśród Sodomitów. Nie czytamy o żadnych innych jego dobrych uczynkach: (…) uniknął płomieni, uniknął ognia tylko dzięki jednej rzeczy. Otworzył dom swój dla gości. Aniołowie weszli do gościnnego domostwa; płomienie wtargnęły do domów zamkniętych dla gości (Homilie o Księdze Rodzaju XII, s.188-189). Również Jan Chryzostom w Homiliach na Księgę Rodzaju dostrzega grzech mieszkańców Sodomy w braku gościnności.

Św. Augustyn w swoich Wyznaniach utożsamia sodomitów z homoseksualizmem, a ten z grzechem przeciwko naturze (III, 8). Podobnie czyni to w Państwie Bożym (16,30).

Alternatywne interpretacje pojęcia "sodomii" |

W większości tekstów popularyzatorskich grzech sodomitów jest rozumiany jako grzech rozwiązłości płciowej^{[10][brak potwierdzenia w źródle]}. Niektórzy publicyści, na podstawie badań historyczno-krytycznych oraz danych biblijnych i patrystycznych, w przewinieniu biblijnych Sodomitów dostrzegają nie tyle kwestie seksualne, co problem niegościnności. Zdaniem autorów, w ówczesnej kulturze bliskiego wschodu gościnność była bardzo istotną cnotą, a wykroczenia przeciw niej aktem dogłębnie niemoralnym.^[11][12] Katechizm Kościoła Katolickiego w punkcie 2357, wykładając naukę Kościoła Katolickiego na temat homoseksualizmu, nie odwołuje się do pojęcia "sodomii"^[13]

Zobacz też |

• Nieczystość seksualna


• Zoofilia

Przypisy |