Strażnica WOP Cieszyn
.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}
| ||
 Budynek, w którym od 1949 r. część pomieszczeń zajmowała Strażnica WOP Cieszyn (marzec 2010) | ||
| Historia | ||
Państwo |  Polska | |
| Sformowanie | 1945[a] | |
| Rozformowanie | 15 października 2002 | |
| Tradycje | ||
| Rodowód | 205 strażnica WOP Cieszyn 211 strażnica WOP Cieszyn 1 strażnica WOP Cieszyn 25 strażnica WOP Cieszyn 26 strażnica WOP lądowa Cieszyn | |
| Kontynuacja | Strażnica SG w Cieszynie GPK SG w Cieszynie Placówka SG w Cieszynie Placówka SG w Bielsku-Białej | |
| Dowódcy | ||
| Ostatni | kpt. Roman Mazur | |
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | 43-400 Cieszyn ul. Wojsk Ochrony Pogranicza 5 | |
| Formacja | Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna | |
| Podległość | 45 komenda odcinka Jastrzębie Zdrój 63 batalion OP 42 batalion WOP Górnośląska Brygada WOP Jednostka WOP im. Ziemi Cieszyńskiej batalion graniczy WOP w Cieszynie Beskidzki Oddział SG Śląski Oddział SG | |
Strażnica WOP Cieszyn
Zamek, w którym w latach 1945-1949 część pomieszczeń zajmowała 205 Strażnica WOP Cieszyn
Zamek w latach 1945-1949, część pomieszczeń zajmowała 205 Strażnica WOP Cieszyn (inne ujęcie)
Strażnica WOP Cieszyn – nieistniejący obecnie podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej.
Strażnica SG w Cieszynie – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna polskiej straży granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechami.
Spis treści
1 Formowanie i zmiany organizacyjne
2 Ochrona granicy
3 Dowódcy strażnicy
4 Zobacz też
5 Uwagi
6 Przypisy
7 Bibliografia
Formowanie i zmiany organizacyjne |
Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 45 komendy odcinka Jastrzębie Zdrój jako 205 strażnica WOP (Cieszyn)[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[2]. W związku z reorganizacją oddziałów WOP w 1948 roku, strażnica podporządkowana została dowódcy 63 batalionowi OP, a od stycznia 1951 roku podlegała dowódcy 42 batalionu WOP w Cieszynie. Od 15 marca 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic[b], a strażnica WOP Cieszyn otrzymała nr 211 w skali kraju. W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica I kategorii Cieszyn była 1. w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza. 31 grudnia 1959 roku była jako 25. strażnica WOP I kategorii Cieszyn. 1 stycznia 1964 roku była jako 26. strażnica WOP lądowa I kategorii Cieszyn. W 1976 roku, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia, strażnicę podporządkowano bezpośrednio dowódcy Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach[4]. W 1983 roku dowódcy Jednostki WOP im. Ziemi Cieszyńskiej w Cieszynie[5], a od połowy 1984 roku dowódcy odtworzonego batalionu granicznego WOP w Cieszynie[4]. Od 1989 roku stopniowo, po odejściu żołnierzy służby zasadniczej do rezerwy, strażnicę rozwiniętą przekształcano w strażnicę kadrową i funkcjonowała do 15 maja 1991 roku. Żołnierze służby zasadniczej WOP z ostatnich poborów nadal pełnili służbę w strażnicy już po utworzeniu Straży Granicznej, równolegle z przyjętymi do służby kandydackiej funkcjonariuszami SG, zaś strażnica jako kadrowa zaczęła funkcjonować już w strukturach SG.
Pierwszą siedzibą strażnicy do jesieni 1949 roku był Pałac Myśliwski Habsburgów w Cieszynie[c], kiedy to strażnica została przeniesiona do koszar na ul. Parkowej (później WOP, a obecnie Wojska Polskiego).
Z dniem 16 maja 1991 roku przejęta przez Beskidzki Oddział Straży Granicznej[6] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Cieszynie. 1 grudnia 1998 roku przeszła w struktury Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu. Funkcjonowała do 15 października 2002 roku, kiedy to została rozformowania. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy, przejęła Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Cieszynie[d].
Ochrona granicy |
Od lat 60. XX wieku[7] do końca lat 80. XX wieku na odcinku strażnicy w miejscowości Cieszyn do pełnienia służby w ochronie granicy, wykorzystywane były metalowe wieże obserwacyjne[e]. Pierwsza w dzielnicy Błogocice[f][g] i druga w rejonie ulicy Frysztackiej[h][i].
Do lutego 1976 roku Strażnica WOP Cieszyn, ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku granicznego nr III/275 (włącznie) do znaku granicznego nr 292/1 (wyłącznie).
Do 31 grudnia 1989 roku, rozwinięta strażnica lądowa WOP Cieszyn I kategorii, a od 1 stycznia 1990 roku do 15 maja 1991 roku kadrowa Strażnica WOP Cieszyn, ochraniała odcinek granicy państwowej[2] od znaku granicznego nr III/279 (włącznie) do znaku granicznego nr 292/1 (wyłącznie). W tym odcinek granicy lądowej od znaku granicznego nr III/279 do znaku granicznego nr III/281a, granicy rzeką Olzą od znaku granicznego nr III/281a do znaku granicznego nr 292/1. W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był do znaku granicznego nr III/278 na korzyść strażnicy WOP Leszna Górna i do znaku granicznego nr 292/1 na korzyść strażnicy WOP Pogwizdów. W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali z swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.
Straż Graniczna:
W latach 16 maja 1991-31 stycznia 2001 roku, Strażnica SG w Cieszynie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku granicznego nr I/79 (włącznie) do znaku granicznego nr 92/1 (wyłącznie). W tym odcinek granicy lądowej od znaku granicznego nr I/79 do znaku granicznego nr I/81a, granicy rzeką Olzą od znaku granicznego nr I/81a do znaku granicznego nr 92/1. W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był do znaku granicznego nr I/278 na korzyść strażnicy SG w Lesznej Górnej i do znaku granicznego nr 92/1 na korzyść strażnicy SG w Pogwizdowie.
W latach 1 lutego 2001-15 października 2002 roku, Strażnica SG w Cieszynie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku granicznego nr I/79 (włącznie) do znaku granicznego nr I/104/3 (wyłącznie). Komendant strażnicy współdziałał w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP.
Wydarzenia:
- Koniec czerwca, początek lipca 1956 roku w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi[j]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia - to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)[8].
- W 1960 roku na odcinku strażnicy wprowadzono żołnierzy służby N (niemundurowej) - w ubraniach cywilnych. Przy ich pomocy zabezpieczano miasto Cieszyn[7].
- W 1973 roku w strażnicy wprowadzono do służby granicznej noktowizory[9].
- Luty 1976 roku, odcinek strażnicy został skrócony po przekazaniu części odcinka granicy strażnicy WOP Leszna Górna, tj. od znaku granicznego nr III/275 do znaku granicznego nr III/279 (włącznie).
- 13 grudnia 1981-22 lipca 1983 roku (Stan Wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną, zamknięte zostały szlaki turystyczne. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe[10].
Straż Graniczna:
- 1 lutego 2001 roku, odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu części odcinka granicy po rozformowanej strażnicy SG w Pogwizdowie, tj. od znaku granicznego nr 92/1 do znaku granicznego nr I/104/3 (wyłącznie) tj. odcinek w granicach gminy miejskiej Cieszyn.
Strażnice sąsiednie:
204 strażnica WOP Punców ⇔ 206 strażnica WOP Kaczyce – 1946 rok
204 strażnica WOP Punców ⇔ 205a strażnica WOP Pogwizdów – 1947 rok
210 strażnica WOP Puńców ⇔ 212 strażnica WOP Pogwizdów – 1954 rok
? strażnica WOP Leszna Górna ? kategorii ⇔ 2 strażnica WOP Pogwizdów II kategorii – 1956 rok
26 strażnica WOP Leszna Górna III kategorii ⇔ 24 strażnica WOP Pogwizdów III kategorii – 31.12.1959 roku
27 strażnica WOP Leszna Górna lądowa III kategorii ⇔ 25 strażnica WOP Pogwizdów lądowa III kategorii – 01.01.1964 roku
Strażnica WOP Leszna Górna I kategorii ⇔ Strażnica WOP Pogwizdów II kategorii – do 16.04.1990 roku
Strażnica kadrowa WOP Leszna Górna ⇔ Strażnica kadrowa WOP Pogwizdów – od 17.04.1990 do 15.05.1991 roku
Straż Graniczna:
Strażnica SG w Lesznej Górnej ⇔ Strażnica SG w Pogwizdowie – od 16.05.1991 do 31.01.2001 roku
Strażnica SG w Lesznej Górnej ⇔ Strażnica SG w Zebrzydowicach – od 01.02.2001 do 15.10.2002 roku.
Dowódcy strażnicy |
ppor. Antoni Porębski[11] (II 1951 – 1 II 1953)[12]
- kpt. Tadeusz Klukowski[13] (? – ?)
por. Stanisław Bajek[14] (? – ?)
kpt. Zbigniew Gniediuk (był 1976[15] – ?)- kpt. Zygmunt Pietrzak[16] (? – ?)
- por. Jerzy Gołowkin[16] (1978 – 1982)
mjr Zenon Skowron[17] (1982 – 1984)- por. Wiesław Świętosławski[18] (1984 – X 1986)
- kpt. Roman Mazur[19] (X 1986 – 1 IV 1991[k])
Komendanci strażnicy SG:
- por. SG Marek Kowalski (2 IV 1991 – II 1992)
- kpt. SG/mjr SG Józef Topór (II 1992 – IX 1993)
- por. SG/mjr SG Krzysztof Sulej (IX 1993 – 15 X 2002) – do rozformowania.
Zobacz też |
- Granica polsko-czechosłowacka
- 4 pułk piechoty
Polsko-czechosłowackie konflikty graniczne.
Uwagi |
↑ Od 1991 roku strażnica Straży Granicznej
↑ Rozkaz dowódcy WOP z 22.02.1954 roku[3]
↑ Położenie strażnicy → 49°45′02″N 18°37′38″E/49,750639 18,627250
↑ Od 24 sierpnia 2005 roku przekształcona w Placówkę Straży Granicznej w Cieszynie (W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej) → Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757.
↑ Obserwację na wieży obserwacyjnej prowadzi się w warunkach dobrej widoczności w celu ochrony wyznaczonego odcinka granicy. Każda wieża obserwacyjna powinna być wyposażona w:
szkic terenu znajdującego się w zasięgu obserwacji z wyraźnie oznaczonym ochranianym odcinkiem granicy;
łączność ze strażnicą i sąsiednimi wieżami obserwacyjnymi;- tablicę – kątomierz do określenia kierunku przelotu samolotów;
- zabezpieczenie przeciwpożarowe i odgromowe;
- inne wyposażenie zależnie od potrzeb ochranianego odcinka → Regulamin służby granicznej 1968 ↓, s. 39.
↑ Położenie wieży obserwacyjnej Błogocice → 49°43′09″N 18°37′58″E/49,719100 18,632719
↑ Wieża obserwacyjna Cieszyn-Błogocice - zdjęcie.
↑ Położenie wieży obserwacyjnej ul. Frysztacka → 49°43′09″N 18°37′58″E/49,719100 18,632719
↑ Wieża obserwacyjna Cieszyn ul. Frysztacka - zdjęcie.
↑ Agenci w balonach – mniej znany aspekt „wojny balonowej”.
↑ Rozkaz nr 077 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 17.04.1991 r.
Przypisy |
↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
↑ ab Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
↑ Prochowicz 2011 ↓.
↑ ab Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
↑ Gacek 2005 ↓, s. 19.
↑ Łach 2013 ↓, s. 292.
↑ ab Gacek 2005 ↓, s. 31.
↑ Kudasiewicz 2003 ↓, s. 8.
↑ Gacek 2005 ↓, s. 32.
↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 37.
↑ Gacek 2005 ↓, s. 70.
↑ Kudasiewicz 2005 ↓, s. 10.
↑ Gacek 2005 ↓, s. 67.
↑ Gacek 2005 ↓, s. 64.
↑ Gacek 2005 ↓, s. 15.
↑ ab Gacek 2005 ↓, s. 69.
↑ Gacek 2005 ↓, s. 65.
↑ Gacek 2005 ↓, s. 20.
↑ Gacek 2005 ↓, s. 24.
Bibliografia |
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945-1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945-1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119-123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (37) Sylwetki dowódców jedn. WOP - kpt. Antoni Porębski. „Tygodnik Prudnicki”. 14(749), s. 10, 2005-04-06. ISSN 1231-904X.
- Sławomir Żurawlow: Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922-2008. Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
- Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy - Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X.
Regulamin służby granicznej. Część I – Zasady Ogólne. . WOP 1/67, s. 39, 1967-08-20. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej Szefostwo Wojsk Ochrony Pogranicza.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
