.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}
1 Pułk Strzelców Granicznych
Historia Sformowanie Rozformowanie Tradycje Rodowód Organizacja Dyslokacja Formacja Podległość
1 Pułk Strzelców Granicznych – oddział Strzelców Granicznych.
Sformowany jako 1 Pułk Straży Granicznej. 3 marca 1920 roku został przemianowany na 1 Pułk Strzelców Granicznych i podporządkowany Dowództwu Strzelców Granicznych.
Resztki pułku weszły w skład 200–osobowej podgrupy Straży Granicznej płk. Władysława Obuch–Woszczatyńskiego, która 6 sierpnia 1920 zajmowała stanowiska na odcinku Jednorożec–Chorzele. Wieczorem wycofała się do Krzynowłogi Małej, niszcząc mosty na rzece Płodownicy, Orzycu i Ulanówce.
Spis treści 1 Geneza 2 Formowanie i zmiany organizacyjne 3 Służba graniczna 4 Kadra pułku 5 Przekształcenia 6 Przypisy 7 Bibliografia
Geneza | 17 grudnia 1918 roku szef Straży Granicznej płk Małyszko przedstawił Ministerstwu Spraw Wojskowych wstępny projekt etatów oddziałów granicznych[1] . Na ich podstawie do końca lutego 1919 roku sformowano 1 pułk Straży Granicznej[2] . W skład 1 pułku weszły: 1 dywizjon stacjonujący czasowo w Warszawie oraz 3 dywizjon SG z Mławy[2] [3] .
Osobny artykuł: 1 pułk Straży Granicznej.
Wiosną 1919 roku Straż Graniczna przeszła pod wyłączną komendę Ministerstwa Spraw Wojskowych. W ramach zmian strukturalnych nastąpiły zmiany w nazwie. 1 pułk Wojskowej Straży Granicznej podporządkowany został Dowództwu Okręgu Generalnego „Warszawa”[4] .
Latem 1919 roku 1 pułk Wojskowej Straży Granicznej rozlokowano na odcinku granicznym od Jeziora Rajgrodzkiego do rzeki Omulew. Dowództwo pułku przeniesiono z Ostrołęki do Łomży[5] . 30 lipca II dywizjon wyszedł ze składu pułku i wszedł w podporządkowanie dowódcy 3 pułku Wojskowej Straży Granicznej jako I/3 pWSG. [6] .
W połowie 1919 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych i Inspektorat Wojskowej Straży Granicznej podjęły przygotowania do przejęcia Pomorza Gdańskiego. W związku z tym zaplanowano też przesunięcia na innych odcinkach granicy. 1 pułk Wojskowej Straży Granicznej miał ochraniać granicę od Rajgrodu do Mławy[7] .
Osobny artykuł: 1 pułk Wojskowej Straży Granicznej.
Formowanie i zmiany organizacyjne | 3 marca 1920 roku wiceminister spraw wojskowych generał podporucznik Kazimierz Sosnkowski przemianował dotychczasową formację „Wojskowa Straż Graniczna” na „Strzelców Granicznych”. Pułk zmienił swoją nazwę[8] .
Służba graniczna | 27 marca 1920 roku 1 pułk Strzelców Granicznych obsadzał granicę OG „Warszawa” z obszarem plebiscytowym Prus Wschodnich od Rajgrodu do szosy Mława–Neidenburg. Dowództwo pułku stacjonowało wtedy w Łomży[9] .
Kadra pułku | ppłk piech. Adolf Walter – dowódca pułku (1 II 1919[10] 14 X 1920[11] ) ppłk piech. tyt. płk Józef Kopytyński – zastępca dowódcy pułku (od 12 V 1920[12] ) ppłk Ludwik Postępski – dowódca I dywizjonu od 1 lutego 1919 roku rtm. Edmund Lubański – dowódca II dywizjonu od 1 stycznia 1919 roku[13] Przekształcenia | Przypisy | ↑ Dominiczak 1975 ↓ , s. 72. ↑ a b Dominiczak 1975 ↓ , s. 75. ↑ Kronika 3 d SG ↓ , s. 2. ↑ Dominiczak 1975 ↓ , s. 78. ↑ Historia 3 pułku Strzelców Granicznych 1920 ↓ , s. 8. ↑ Dominiczak 1975 ↓ , s. 90. ↑ Dominiczak 1975 ↓ , s. 96. ↑ Dominiczak 1975 ↓ , s. 104. ↑ Dyslokacja StG ↓ , s. 3. ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 65 z 12 czerwca 1919 roku, poz. 2051. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 43 z 10 listopada 1920 roku, poz. 1039. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 19 z 22 maja 1920 roku, poz. 522. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 43 z 10 listopada 1920 roku, poz. 1052. ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 71 z 28 czerwca 1919 roku, poz. 2300. Bibliografia | Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939 . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0 . Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996 . Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4 . Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924 . „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088. Grzegorz Łukomski, Bogusław Polak, Mieczysław Wrzosek, Wojna polsko–bolszewicka 1919–1920 , Koszalin 1990. Dyslokacja oddziałów Strzelców Granicznych 1920–1921 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. Formacje graniczne II Rzeczypospolitej Straż Graniczna (1918–1919)
1 p SG •
Wojskowa Straż Graniczna
Inspektorat WSG •
Strzelcy Graniczni
Dowództwo Strzelców Granicznych •
Bataliony Wartownicze
3/I •
Bataliony Etapowe
I Wbe •
Bataliony Celne Dyslokacja Batalionów Celnych brygady celne 1 2 3 4 5 6 7 8 9 bataliony celne 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44
Straż Graniczna (1922–1923) Główna Komenda Straży Granicznej komendy wojewódzkie SG Białystok/Grodno (Poleska) Brześć/Łachwa (Wołyńska) Łuck Nowogródek Tarnopol Wilno komendy powiatowe SG Głębokie Ostróg/Korzec Krzemieniec Łuniniec Nieśwież Sarny Sopoćkinie Stołpce Święciany Tarnopol Wilejka Wilno bataliony SG 1 2 4 6 7 8 9 10 11 12 15 17 19 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44
Straż Celna Dyrekcje ceł
Dyrekcja Ceł „Wilno” •
Inspektoraty
Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Celnej •
Inspektoraty
Chodzież •
Komisariaty
Bakałarzewo •
Placówki
Adamowice •
Straż Graniczna (1928–1939) od 1938 okręgi SG
Małopolski •
Inspektoraty graniczneod 1938 obwody SG
(1) Stawiski/Łomża •
Obwody SG powstałe po 1938
Brasław •
Komisariaty SG
Baligród •
Placówki I linii
Antonina •
Placówki II linii
Arniki •
II Rzeczpospolita
