Busza
| ||
 | ||
Państwo |  Ukraina | |
Obwód |  winnicki | |
| Rejon | jampolski | |
| Powierzchnia | 2,87 km² | |
| Wysokość | 192 m n.p.m. | |
| Populacja • liczba ludności | 565 | |
Nr kierunkowy | +380 4344 | |
Kod pocztowy | 24522 | |
Położenie na mapie obwodu winnickiego   Busza | ||
Położenie na mapie Ukrainy  Busza | ||
 48°20′31″N 28°14′36″E/48,341944 28,243333 | ||
Portal  Ukraina | ||
Busza (ukr. Буша́́) – wieś na Ukrainie w rejonie jampolskim, obwodu winnickiego, przy ujściu rzeki Buszy do Morachwy, na Podolu.
Spis treści
1 Historia
2 Relief z Buszy
3 Urodzeni w Buszy
4 Przypisy
5 Linki zewnętrzne
Historia |
Fragment mapy Polski z 1648 z zaznaczoną Buszą
W 1589 roku kupił ja kanclerz Jan Zamoyski i zbudował w niej zamek z sześcioma wieżami. W 1606 roku miejscowość nazywano miastem. Miejsce podpisania traktatu w Buszy w roku 1617. W 1629 roku liczyła dwa tysiące mieszkańców. Należała do Lubomirskich, następnie do Kaczkowskich i Skąpskich, potem do Karola i Juliana Orzechowskich (brata Tadeusza).
W 1648 roku zajęta przez Kozaków Bohdana Chmielnickiego.
Wespazjan Kochowski pozostawił obszerny opis odbicia Buszy 18-20 listopada 1654, streszczony przez SgKP[1]. Według niego, broniący się w warowni buntownicy zabili trębacza, wysłanego przez Stefana Czarneckiego z obietnicą łaski i niepamięci. Po kilku szturmach Czarniecki zadecydował o spuszczeniu wody ze stawu broniącego jedną ze stron fortyfikacji. Wkrótce Balent, chorąży z pułku Koryckiego, mając w ręku chorągiew św. Michała Archanioła, pierwszy wdarł się na wały (może na pamiątkę tego wydarzenia Kazimierz Kaczkowski zbuduje na zamczysku w Buszy w 1756 kościół św. Michała). Po zdobyciu zamku, Czarniecki nie mógł lub nie chciał powstrzymać wściekłości wojska - wycięto w pień 16000 mieszkańców (co zdaje się liczbą znacznie przesadzoną), co okryło hańbą wojsko koronne. Siedemdziesiąt osób, które ukryły się w jaskini naprzeciw miasta, zginęło po zawróceniu biegu rzeczki przez pułkownika Celarego.
Eustachy Iwanowski przypisuje masakrę samym Kozakom:
 [2] |
Widok na wieżę zamkową i odbudowywaną cerkiew
W latach późniejszych Busza, tak samo jak podobnie położony Kamieniec Podolski utraciła strategiczne znaczenie na skutek wejścia w armii osmańskiej do użytku ciężkiej artylerii. Obecnie pamiątki przeszłości zamku połączone zostały w park historyczno-kulturalny.
W 1756 roku właściciel wsi Mieczysław Kaczkowski polecił na górze zamkowej zbudować ze swoich środków świątynię, w którą wkomponowano ocalałą wieżę zamku Zamoyskiego. Cerkiew zburzono w latach 80. XX wieku, jednak obecnie jest odbudowywana.
Relief z Buszy |
W 1824 roku w rozpadlinie niedaleko zamku Romuald Ostoja Owsiany odkrył tajemniczy relief z Buszy z wizerunkiem klęczącego mężczyzny, jelenia i koguta z polskim napisem "W Antopolu pozostała (ocalała) jedynie Basia (obecnie czytelny tylko częściowo), a obok na ścianie Oko Opatrzności i napis Pamięci 1524 R: d. 3 Junii. Relief można obejrzeć w rezerwacie w Buszy[3].
Urodzeni w Buszy |
Tadeusz Oksza-Orzechowski – polski działacz polityczny, lekarz
Przypisy |
↑ Busza w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa 1880.
↑ Eustachy Iwanowski, Batów bracławskie, Rozmowy o polskiéj koronie, na s. 539.
↑ Spotkania 01 02 2014 by Fundacja Hereditas - issuu, issuu.com [dostęp 2017-11-15] (ang.).
Linki zewnętrzne |
- Fotografie z Buszy
- Park historyczno-kulturalny w Buszy
- opis historii na stronie www.castles.com.ua
- Park rzeźb neopogańskich w Buszy
- Opis trasy turystycznej po obwodach winnickim i żytomierskim
- Opis po rosyjsku
| ||||||
