Jfyhkgu

; ;	; Bobrujsk; Бабруйск; Бобруйск;
	; Bobrujsk; Бабруйск; Бобруйск;
	; ;
; ;	; ;
; Herb;	; Flaga;
; Państwo;	; Białoruś;
Obwód;	; mohylewski;
Rejon;	; bobrujski;
; Burmistrz;	Andrej Kawalenka;
Powierzchnia;	66 km²;
Populacja (2010); • liczba ludności;	; ; 215 100;
; Nr kierunkowy;	225;
; Kod pocztowy;	213801–213830;
	; ; Położenie na mapie Białorusi; ; ; ; Bobrujsk; ; ; ;
	; 53°09′N 29°13′E/53,150000 29,216667;
; ;	; Multimedia w Wikimedia Commons;
; ;	; Informacje w Wikipodróżach;
	; Strona internetowa;
	; Portal Białoruś;

kopiec w Bobrujsku usypany przez żołnierzy I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego upamiętniający śmierć towarzyszy broni, 1918

Kościół św. Piotra i Pawła (w ruinie)

Bobrujsk^[2]^[3]^[4] (biał. Бабруйск, Babrujsk, ros. Бобруйск) – miasto w środkowej części Białorusi, stolica rejonu bobrujskiego w obwodzie mohylewskim, około 130 km na południowy wschód od Mińska, nad Berezyną; 215,0 tys. mieszkańców (2010).

Miasto królewskie położone było w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym bobrujskim w powiecie rzeczyckim województwa mińskiego^[5].

Spis treści

1 Dane ogólne

2 Historia

3 Bobrujsk w kulturze

4 Pomniki

5 Zabytki

6 Demografia

7 Ludzie związani z Bobrujskiem

8 Zdjęcia Bobrujska

9 Miasta partnerskie

10 Przypisy

11 Bibliografia

12 Linki zewnętrzne

Dane ogólne |

Liczba ludności: 226 900 (2004)

Gęstość zaludnienia: 3437,87/km²

Powierzchnia: 66 km²

Położenie geograficzne: 53°9′ N 29°13′ E

Przemysł: drzewny, maszynowy i chemiczny (w tym gumowy – produkcja opon)

Uzdrowisko balneologiczne

Historia |

Pierwsza wzmianka historyczna o Bobrujsku pochodzi z 1387 roku w dokumencie króla Władysława Jagiełły. Od połowy XIV wieku, znajduje się w Wielkim Księstwie Litewskim, następnie w granicach Rzeczypospolitej, a od 1793 w zaborze rosyjskim. W latach 1919–1991 miasto należało do Białoruskiej SRR, od 1991 jest częścią Białorusi.

W XVI w. powstał tu drewniany zamek – siedziba starosty królewskiego. W latach 1502–1503 oraz w latach 1603, 1603 zniszczony przez Tatarów. Od 1623 wojewoda parnawski i starosta bobrujski Piotr Stanisław Tryzna (zm. 1633) sprowadzał z posługa kapłańską jezuitów z Nieświeża, którzy przy jego dworze założyli stację misyjną. Na prośbę syna Piotra Kazimierza starosta wybudował tu kościół jezuicki św. Piotra i Pawła (ok. 1615), a od 1630 roku powstała tu ich stała placówka. Pierwsze msze sprawowali księża: Jakub Rożnowolski, Rafał Kłosowski (późniejszy rektor kolegium w Nieświeżu przed 1660), Michał Kreczmar, Jan Pieńkowski (zm. w 1633), Stefan Zaboklicki, zbiegowie ze Smoleńska; ks. Jakub Berent (późniejszy rektor w Wilnie w latach 1647–1652, zm. w 1652) i Stanisław Olszewski, a w latach 1630–1633 mianowany przełożony, kaznodzieja i spowiednik – św. Andrzej Bobola oraz po nim przełożony Marcin Rydzewski. W 1626 roku miasto otaczał wał ziemny z drewnianym parkanem i pięcioma bramami. W 1639 roku Władysław IV nadał miastu prawo do jarmarków i potwierdził wcześniejsze przywileje. Starostwo bobrujskie przypadało w udziałach żonie Władysława IV Cecylii Renacie, która ustąpiła czynsz miejscowym jezuitom. W czasie panowania króla Władysława IV miasto liczyło 1880 domów.

W październiku 1648 Bobrujsk w czasie Powstania Chmielnickiego został opanowany przez kozaków Poddubickiego, którzy utopili królewskiego starostę. Dopiero w początkach 1649 odbił go Janusz Radziwiłł każąc wbić na pal Poddubickiego^[6]. W 1651 roku zbudowany przez Bobolę kościół z klasztorem spalili Kozacy podczas kolejnego najazdu. 14 marca 1651 r. Janusz Radziwiłł przybył do obozu pod Bobrujskiem, gdzie wyznaczył główny punkt koncentracji armii. W 1655 r. Bobrujsk spalili Kozacy pod dowództwem Iwana Zołotarenki. Ponownie Kozacy spalili miasto w 1665 roku. Wojny z Moskwą doprowadziły miasto do upadku i pod koniec XVII wieku było już w ruinie. W 1681 roku do Bobrujska ponownie wrócili Jezuici, którzy otworzyli tu w tym samym roku szkołę, a od 1686 r. prowadzili przychodnię lekarską dla ludności. W 1708 roku miasto zostało poważnie zniszczone podczas wojny północnej. W 1738 roku Jezuici otworzyli aptekę.

Od II rozbioru w 1793 roku miasto zostało wcielone do Rosji. W 1794 roku zostało na krótko wyzwolone przez pułkownika Stefana Grabowskiego. W 1810 roku na miejscu zamku wybudowano twierdzę, która w 1812 była bezskutecznie oblegana przez wojska napoleońskie.

W 1918 Bobrujsk był miejscem walk i koncentracji I Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. W 1918 żołnierze gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego usypali kopiec upamiętniający śmierć towarzyszy broni (fot.).
W sierpniu 1919 twierdza i miasto zostały zajęte przez Kombinowaną Dywizję Wielkopolską, gen. Konarzewskiego m.in. z użyciem czołgów (po raz pierwszy użytych w tej wojnie). W okolicach miasta toczyły się walki z bolszewikami. W październiku 1919 Wielkopolanie z 1. Dywizji Strzelców Wielkopolskich - 14 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty rozbili radziecki kontratak, biorąc do niewoli 1500 jeńców. Wojsko Polskie w Bobrujsku pozostawało do lipca 1920 r.

Od czerwca 1941 do czerwca 1944 miasto znajdowało się pod okupacją niemiecką. Przez Armię Czerwoną zostało zdobyte 29 czerwca 1944. W latach 1941–1942 w twierdzy Niemcy urządzili obóz śmierci dla jeńców rosyjskich (zginęło ich ok. 40 tys.).

Bobrujsk w kulturze |

Opis Bobrujska znalazł się w powieści Floriana Czarnyszewicza pt. „Nadberezyńcy”. Autor przedstawił miasto jako ważny ośrodek religijny Polaków z ziem zabranych, cel pielgrzymek i miejsce organizacji świąt katolickich, które zarazem były manifestacjami polskości. Wygląd opisał następująco:

Niemałym był miastem Bobrujsk i nieszpetnie się prezentował, zwłaszcza od strony rzeki. (…) Teraz już był miastem dużym, powiatowym, ale nie ustępował wielu gubernialnym. (…) Większą część miasta – jak zwykle na kresach – stanowiły budynki drewniane, jednak nie brakło już i pięknych wielopiętrowych kamienic. Były ulice eleganckie o mozaikowych chodnikach, dużych, wystawowych oknach. (…) Lwią część, jak zwykle, stanowili Żydzi, potem mieszkali Moskale najezdni, starowiercy i Białorusini tubylcy, Polacy, Tatarzy, Niemcy i po trochu wszelakiej innej narodowości. Były różne fabryki, urzędy, kilka szkół średnich ruskich (…) były cerkwie, (…) synagogi, chram starowierski, kirka i domy modlitwy innych wyznań. I kościół też był (…)^[7].

Pomniki |

Pomnik ofiar represji − upamiętnia ofiary represji politycznych z czasów sowieckich. Znajduje się na placu Zwycięstwa. Zaprojektowany został przez Ihara Achmietczyna. Ma formę białego marmurowego kamienia, na którym znajduje się napis w języku rosyjskim: Bobrujczanam / – żertwam / nieobosnowannych / riepriessij (pol. Bobrujczanom − ofiarom nieuzasadnionych represji). Pomnik został wzniesiony 15 czerwca 1998 roku z inicjatywy bobrujskiego oddziału Białoruskiej Asocjacji Ofiar Prześladowań Politycznych i jego przewodniczącej Hanny Bakacz. Jego budowa została sfinansowana ze środków administracji miejskiej Bobrujska. Pierwotnie ku czci ofiar komunizmu planowano budowę w mieście dużego pomnika, jednak zmiany polityczne na Białorusi spowodowały, że projekt został uchylony, a zamiast niego ustawiono kamień pamiątkowy^[8].

Zabytki |

Kościół św. św. Piotra i Pawła (jezuicki) w stylu barokowym z lat 1732-1747, projekt Tomasz Żebrowski. Od 1773 roku parafialny. Przebudowany podczas budowy twierdzy i spalony w 1885 roku (obecnie w ruinie). Związany z posługą św. Andrzeja Boboli

Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP z około 1900 roku (pozbawiony wieży)

Twierdza Bobrujsk z 1810 roku

Synagoga w Bobrujsku

Synagoga przy ul. Czanharskiej 10 w Bobrujsku

Pałacyk Kancelsona w Bobrujsku

cerkiew św. Jerzego z 1907^[9].

niezachowane:

Zamek starostów królewskich

Kolegium i klasztor Jezuitów z 1747 roku. Mieściła się w nim m.in. bursa studencka i teatr (1760-68). Kompleks zabudowań obejmował stodoły, stajnie z wozowniami, browar i warsztaty stolarskie.

Polski cmentarz wojskowy tzw. „Kopiec Dowborczyków” w pobliżu wewnętrznej strony dawnej Bramy Słuckiej Twierdzy w Bobrujsku. Pochowano przy nim w 1918 roku ok. 2 tys. żołnierzy I Korpusu Polskiego gen. Dowbór-Muśnickiego, a w 1919 roku żołnierzy 1 Dywizji Strzelców Wielkopolskich i 1 Pułku Ułanów Wielkopolskich.

Cerkiew unicka

Demografia |

1861 – 15.766

1897 – 34.336

1939 – 84.107

1959 – 96.000

1965 – 116.000

1968 – 122.500

1970 – 136.000

1989 – 232.000

2004 – 226.900^{[potrzebny przypis]}

Ludzie związani z Bobrujskiem |

Zobacz też kategorie: Ludzie związani z Bobrujskiem, Ludzie urodzeni w Bobrujsku.

Jazep Adamowicz - białoruski działacz polityczny

Dzmitryj Alisiejka - białoruski piłkarz

Tacciana Arciuszyna - białoruska lekarka i polityk

Mikałaj Azbukin - białoruski geograf, krajoznawca i działacz narodowy

Aleksander (Białozor) - białoruski biskup prawosławny

Wiera Charuża - białoruska działaczka komunistyczna

Florian Czarnyszewicz - polski prozaik, powieściopisarz

Bronisław Herman-Iżycki herbu Gozdawa - polski działacz społeczny, wileński radny, członek i prezes Konsystorza Ewangelicko-Reformowanego w Wilnie

Ignacy Hryniewiecki - polski konspirator i rewolucjonista

Michaś Kukabaka - radziecki dysydent

Ludwik Lichtarowicz - pułkownik dyplomowany Wojska Polskiego

Andrej Michniewicz - białoruski lekkoatleta, kulomiot

Wital Rymaszeuski - białoruski polityk

Alaksandr Szpileuski - białoruski polityk

Siamon Walfson - białoruski filozof

Zdjęcia Bobrujska |

twierdza w Bobrujsku

Pałacyk Kancelsohna

dworzec kolejowy

kościół św. Piotra i Pawła, stan 2007

kościół św. Piotra i Pawła

cerkiew św. Jerzego

popularna restauracja Трактиръ (Traktir)

ruiny hotelu Europa

ruiny synagogi przy ul. Czanharskiej 10

synagoga przy ul. Socjalistycznej 36

synagoga przy ul. Socjalistycznej 34

synagoga przy ul. Dzierżyńskiego

Miasta partnerskie |

Włodzimierz, Rosja

Naro-Fominsk, Rosja

Dnipro, Ukraina

Sewliewo, Bułgaria

Anenii Noi, Mołdawia

Öskemen, Kazachstan

Púchov, Słowacja

Przypisy |

↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года (ros.)

↑ Uchwała KSNG nr 5/2013 z dn. 26 czerwca 2013 r. dotycząca przyjęcia, zmiany i skasowania polskich nazw geograficznych świata (pol.). ksng.gugik.gov.pl. [dostęp 2015-03-17].

↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata (pol.). ksng.gugik.gov.pl. s. 17. [dostęp 2015-03-17].

↑ Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 6: Rosja, Białoruś, Ukraina (pol.). ksng.gugik.gov.pl. s. 16. [dostęp 2015-03-17].

↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 102.

↑ Po wszystkie dni mieszkania naszego w Bobrujsku tracono więźniów na pal wbijając; wprzód Poddubskiego (Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza, w: Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze z rękopisów, tudzież dzieł w różnych językach o Polszcze wydanych, oraz z listami oryginalnemi królów i znakomitych ludzi w kraju naszym, Tom 5 1840, s. 82.

↑ Florian Czarnyszewicz: XIII Na Białą Procesję. W: Nadberezyńcy. T. 1. s. 87–89.

↑ Ronny Heidenreich: Uschodniaja Biełaruś. Mahilouskaja wobłasć. W: Miescy pamiaci achwiarau kamunizmu u Biełarusi. s. 257–258.

↑ Opis na stronie eparchii bobrujskiej

Bibliografia |

Florian Czarnyszewicz: Nadberezyńcy. Powieść w trzech tomach osnuta na tle prawdziwych wydarzeń. Wyd. 1. Kraków: ARCANA sp. z o.o., 2010, s. 638. ISBN 978-83-60940-69-3.

Pod red. Anny Kaminsky: Miescy pamiaci achwiarau kamunizmu u Biełarusi. Lipsk: Fundacja Badań nad Dyktaturą SED, 2011, s. 278. [dostęp 2011-07-26]. (biał.)

Linki zewnętrzne |

Oficjalna strona miasta Bobrujsk (ros.)

Zabytki Bobrujska

Synagogi w Bobrujsku na portalu Wirtualny Sztetl

Bobrujsk w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa 1880.

[1] Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года (ros.)

[2] Uchwała KSNG nr 5/2013 z dn. 26 czerwca 2013 r. dotycząca przyjęcia, zmiany i skasowania polskich nazw geograficznych świata (pol.). ksng.gugik.gov.pl. [dostęp 2015-03-17].

[3] Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata (pol.). ksng.gugik.gov.pl. s. 17. [dostęp 2015-03-17].

[4] Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 6: Rosja, Białoruś, Ukraina (pol.). ksng.gugik.gov.pl. s. 16. [dostęp 2015-03-17].

[5] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 102.

[6] Po wszystkie dni mieszkania naszego w Bobrujsku tracono więźniów na pal wbijając; wprzód Poddubskiego (Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza, w: Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze z rękopisów, tudzież dzieł w różnych językach o Polszcze wydanych, oraz z listami oryginalnemi królów i znakomitych ludzi w kraju naszym, Tom 5 1840, s. 82.

[7] Florian Czarnyszewicz: XIII Na Białą Procesję. W: Nadberezyńcy. T. 1. s. 87–89.

[8] Ronny Heidenreich: Uschodniaja Biełaruś. Mahilouskaja wobłasć. W: Miescy pamiaci achwiarau kamunizmu u Biełarusi. s. 257–258.

[9] Opis na stronie eparchii bobrujskiej

搜尋此網誌