Jfyhkgu

Bobrujsk Бабруйск Бобруйск
Herb Flaga
Państwo	Białoruś
Obwód	mohylewski
Rejon	bobrujski
Burmistrz	Andrej Kawalenka
Powierzchnia	66 km²
Populacja (2010) • liczba ludności	215 100[1]
Nr kierunkowy	225
Kod pocztowy	213801–213830
Położenie na mapie Białorusi Bobrujsk
53°09′N 29°13′E/53,150000 29,216667
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Portal Białoruś

kopiec w Bobrujsku usypany przez żołnierzy I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego upamiętniający śmierć towarzyszy broni, 1918

Kościół św. Piotra i Pawła (w ruinie)

Bobrujsk^[2][3][4] (biał. Бабруйск, Babrujsk, ros. Бобруйск) – miasto w środkowej części Białorusi, stolica rejonu bobrujskiego w obwodzie mohylewskim, około 130 km na południowy wschód od Mińska, nad Berezyną; 215,0 tys. mieszkańców (2010).

Miasto królewskie położone było w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym bobrujskim w powiecie rzeczyckim województwa mińskiego^[5].

Dane ogólne |

• 
  Liczba ludności: 226 900 (2004)


• 
  Gęstość zaludnienia: 3437,87/km²


• 
  Powierzchnia: 66 km²


• 
  Położenie geograficzne: 53°9′ N 29°13′ E


• 
  Przemysł: drzewny, maszynowy i chemiczny (w tym gumowy – produkcja opon)


• Uzdrowisko balneologiczne

Historia |

Pierwsza wzmianka historyczna o Bobrujsku pochodzi z 1387 roku w dokumencie króla Władysława Jagiełły. Od połowy XIV wieku, znajduje się w Wielkim Księstwie Litewskim, następnie w granicach Rzeczypospolitej, a od 1793 w zaborze rosyjskim. W latach 1919–1991 miasto należało do Białoruskiej SRR, od 1991 jest częścią Białorusi.

W XVI w. powstał tu drewniany zamek – siedziba starosty królewskiego. W latach 1502–1503 oraz w latach 1603, 1603 zniszczony przez Tatarów. Od 1623 wojewoda parnawski i starosta bobrujski Piotr Stanisław Tryzna (zm. 1633) sprowadzał z posługa kapłańską jezuitów z Nieświeża, którzy przy jego dworze założyli stację misyjną. Na prośbę syna Piotra Kazimierza starosta wybudował tu kościół jezuicki św. Piotra i Pawła (ok. 1615), a od 1630 roku powstała tu ich stała placówka. Pierwsze msze sprawowali księża: Jakub Rożnowolski, Rafał Kłosowski (późniejszy rektor kolegium w Nieświeżu przed 1660), Michał Kreczmar, Jan Pieńkowski (zm. w 1633), Stefan Zaboklicki, zbiegowie ze Smoleńska; ks. Jakub Berent (późniejszy rektor w Wilnie w latach 1647–1652, zm. w 1652) i Stanisław Olszewski, a w latach 1630–1633 mianowany przełożony, kaznodzieja i spowiednik – św. Andrzej Bobola oraz po nim przełożony Marcin Rydzewski. W 1626 roku miasto otaczał wał ziemny z drewnianym parkanem i pięcioma bramami. W 1639 roku Władysław IV nadał miastu prawo do jarmarków i potwierdził wcześniejsze przywileje. Starostwo bobrujskie przypadało w udziałach żonie Władysława IV Cecylii Renacie, która ustąpiła czynsz miejscowym jezuitom. W czasie panowania króla Władysława IV miasto liczyło 1880 domów.

W październiku 1648 Bobrujsk w czasie Powstania Chmielnickiego został opanowany przez kozaków Poddubickiego, którzy utopili królewskiego starostę. Dopiero w początkach 1649 odbił go Janusz Radziwiłł każąc wbić na pal Poddubickiego^[6]. W 1651 roku zbudowany przez Bobolę kościół z klasztorem spalili Kozacy podczas kolejnego najazdu. 14 marca 1651 r. Janusz Radziwiłł przybył do obozu pod Bobrujskiem, gdzie wyznaczył główny punkt koncentracji armii. W 1655 r. Bobrujsk spalili Kozacy pod dowództwem Iwana Zołotarenki. Ponownie Kozacy spalili miasto w 1665 roku. Wojny z Moskwą doprowadziły miasto do upadku i pod koniec XVII wieku było już w ruinie. W 1681 roku do Bobrujska ponownie wrócili Jezuici, którzy otworzyli tu w tym samym roku szkołę, a od 1686 r. prowadzili przychodnię lekarską dla ludności. W 1708 roku miasto zostało poważnie zniszczone podczas wojny północnej. W 1738 roku Jezuici otworzyli aptekę.

Od II rozbioru w 1793 roku miasto zostało wcielone do Rosji. W 1794 roku zostało na krótko wyzwolone przez pułkownika Stefana Grabowskiego. W 1810 roku na miejscu zamku wybudowano twierdzę, która w 1812 była bezskutecznie oblegana przez wojska napoleońskie.

W 1918 Bobrujsk był miejscem walk i koncentracji I Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. W 1918 żołnierze gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego usypali kopiec upamiętniający śmierć towarzyszy broni (fot.).
W sierpniu 1919 twierdza i miasto zostały zajęte przez Kombinowaną Dywizję Wielkopolską, gen. Konarzewskiego m.in. z użyciem czołgów (po raz pierwszy użytych w tej wojnie). W okolicach miasta toczyły się walki z bolszewikami. W październiku 1919 Wielkopolanie z 1. Dywizji Strzelców Wielkopolskich - 14 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty rozbili radziecki kontratak, biorąc do niewoli 1500 jeńców. Wojsko Polskie w Bobrujsku pozostawało do lipca 1920 r.

Od czerwca 1941 do czerwca 1944 miasto znajdowało się pod okupacją niemiecką. Przez Armię Czerwoną zostało zdobyte 29 czerwca 1944. W latach 1941–1942 w twierdzy Niemcy urządzili obóz śmierci dla jeńców rosyjskich (zginęło ich ok. 40 tys.).

Bobrujsk w kulturze |

Opis Bobrujska znalazł się w powieści Floriana Czarnyszewicza pt. „Nadberezyńcy”. Autor przedstawił miasto jako ważny ośrodek religijny Polaków z ziem zabranych, cel pielgrzymek i miejsce organizacji świąt katolickich, które zarazem były manifestacjami polskości. Wygląd opisał następująco:

Niemałym był miastem Bobrujsk i nieszpetnie się prezentował, zwłaszcza od strony rzeki. (…) Teraz już był miastem dużym, powiatowym, ale nie ustępował wielu gubernialnym. (…) Większą część miasta – jak zwykle na kresach – stanowiły budynki drewniane, jednak nie brakło już i pięknych wielopiętrowych kamienic. Były ulice eleganckie o mozaikowych chodnikach, dużych, wystawowych oknach. (…) Lwią część, jak zwykle, stanowili Żydzi, potem mieszkali Moskale najezdni, starowiercy i Białorusini tubylcy, Polacy, Tatarzy, Niemcy i po trochu wszelakiej innej narodowości. Były różne fabryki, urzędy, kilka szkół średnich ruskich (…) były cerkwie, (…) synagogi, chram starowierski, kirka i domy modlitwy innych wyznań. I kościół też był (…)[7].

Pomniki |

• Pomnik ofiar represji − upamiętnia ofiary represji politycznych z czasów sowieckich. Znajduje się na placu Zwycięstwa. Zaprojektowany został przez Ihara Achmietczyna. Ma formę białego marmurowego kamienia, na którym znajduje się napis w języku rosyjskim: Bobrujczanam / – żertwam / nieobosnowannych / riepriessij (pol. Bobrujczanom − ofiarom nieuzasadnionych represji). Pomnik został wzniesiony 15 czerwca 1998 roku z inicjatywy bobrujskiego oddziału Białoruskiej Asocjacji Ofiar Prześladowań Politycznych i jego przewodniczącej Hanny Bakacz. Jego budowa została sfinansowana ze środków administracji miejskiej Bobrujska. Pierwotnie ku czci ofiar komunizmu planowano budowę w mieście dużego pomnika, jednak zmiany polityczne na Białorusi spowodowały, że projekt został uchylony, a zamiast niego ustawiono kamień pamiątkowy^[8].

Zabytki |

• Kościół św. św. Piotra i Pawła (jezuicki) w stylu barokowym z lat 1732-1747, projekt Tomasz Żebrowski. Od 1773 roku parafialny. Przebudowany podczas budowy twierdzy i spalony w 1885 roku (obecnie w ruinie). Związany z posługą św. Andrzeja Boboli
  


• 
  Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP z około 1900 roku (pozbawiony wieży)


• 
  Twierdza Bobrujsk z 1810 roku


• Synagoga w Bobrujsku


• Synagoga przy ul. Czanharskiej 10 w Bobrujsku


• Pałacyk Kancelsona w Bobrujsku


• 
  cerkiew św. Jerzego z 1907^[9].

niezachowane:

• Zamek starostów królewskich


• Kolegium i klasztor Jezuitów z 1747 roku. Mieściła się w nim m.in. bursa studencka i teatr (1760-68). Kompleks zabudowań obejmował stodoły, stajnie z wozowniami, browar i warsztaty stolarskie.


• Polski cmentarz wojskowy tzw. „Kopiec Dowborczyków” w pobliżu wewnętrznej strony dawnej Bramy Słuckiej Twierdzy w Bobrujsku. Pochowano przy nim w 1918 roku ok. 2 tys. żołnierzy I Korpusu Polskiego gen. Dowbór-Muśnickiego, a w 1919 roku żołnierzy 1 Dywizji Strzelców Wielkopolskich i 1 Pułku Ułanów Wielkopolskich.


• Cerkiew unicka

Demografia |

• 1861 – 15.766


• 1897 – 34.336


• 1939 – 84.107


• 1959 – 96.000


• 1965 – 116.000


• 1968 – 122.500


• 1970 – 136.000


• 1989 – 232.000


• 2004 – 226.900^{[potrzebny przypis]}
  

Ludzie związani z Bobrujskiem |

 Zobacz też kategorie: Ludzie związani z Bobrujskiem, Ludzie urodzeni w Bobrujsku.

• 
  Jazep Adamowicz - białoruski działacz polityczny


• 
  Dzmitryj Alisiejka - białoruski piłkarz


• 
  Tacciana Arciuszyna - białoruska lekarka i polityk


• 
  Mikałaj Azbukin - białoruski geograf, krajoznawca i działacz narodowy


• 
  Aleksander (Białozor) - białoruski biskup prawosławny


• 
  Wiera Charuża - białoruska działaczka komunistyczna


• 
  Florian Czarnyszewicz - polski prozaik, powieściopisarz


• 
  Bronisław Herman-Iżycki herbu Gozdawa - polski działacz społeczny, wileński radny, członek i prezes Konsystorza Ewangelicko-Reformowanego w Wilnie
  


• 
  Ignacy Hryniewiecki - polski konspirator i rewolucjonista


• 
  Michaś Kukabaka - radziecki dysydent


• 
  Ludwik Lichtarowicz - pułkownik dyplomowany Wojska Polskiego


• 
  Andrej Michniewicz - białoruski lekkoatleta, kulomiot


• 
  Wital Rymaszeuski - białoruski polityk


• 
  Alaksandr Szpileuski - białoruski polityk


• 
  Siamon Walfson - białoruski filozof

Zdjęcia Bobrujska |

• 
  

  

  
  

  
  

  twierdza w Bobrujsku
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  Pałacyk Kancelsohna
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  dworzec kolejowy
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  kościół św. Piotra i Pawła, stan 2007
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  kościół św. Piotra i Pawła
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  cerkiew św. Jerzego
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  popularna restauracja Трактиръ (Traktir)
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  ruiny hotelu Europa
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  ruiny synagogi przy ul. Czanharskiej 10
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  synagoga przy ul. Socjalistycznej 36
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  synagoga przy ul. Socjalistycznej 34
  

  
  

  
  


• 
  

  

  
  

  
  

  synagoga przy ul. Dzierżyńskiego
  

  
  

  
  

Miasta partnerskie |

• 
  Włodzimierz, Rosja
  


• 
  Naro-Fominsk, Rosja
  


• 
  Dnipro, Ukraina
  


• 
  Sewliewo, Bułgaria
  


• 
  Anenii Noi, Mołdawia
  


• 
  Öskemen, Kazachstan
  


• 
  Púchov, Słowacja
  

Przypisy |

Bibliografia |

• Florian Czarnyszewicz: Nadberezyńcy. Powieść w trzech tomach osnuta na tle prawdziwych wydarzeń. Wyd. 1. Kraków: ARCANA sp. z o.o., 2010, s. 638. ISBN 978-83-60940-69-3.


• Pod red. Anny Kaminsky: Miescy pamiaci achwiarau kamunizmu u Biełarusi. Lipsk: Fundacja Badań nad Dyktaturą SED, 2011, s. 278. [dostęp 2011-07-26]. (biał.)

Linki zewnętrzne |

• 
  Oficjalna strona miasta Bobrujsk (ros.)
  


• Zabytki Bobrujska


• 
  Synagogi w Bobrujsku na portalu Wirtualny Sztetl


• 
  Bobrujsk w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa 1880.

p • d • e Stolice rejonów obwodu mohylewskiego Białynicze Bobrujsk Bychów Chocimsk Czausy Czeryków Drybin Hłusk Horki Kirowsk Kliczew Klimowicze Kościukowicze Krasnopole Kruhłe Krzyczew Mścisław Mohylew Osipowicze Sławograd Szkłów