Jfyhkgu

Nauki prawne – zbiór nauk społecznych zawierających elementy nauk humanistycznych i nauk ścisłych, zajmujących się prawem.

Jako synonimy nauk prawnych używa się również terminów prawoznawstwo czy jurysprudencja, są to jednak terminy wieloznaczne. Prawoznawstwo oznaczać może również teorię prawa, natomiast jurysprudencja uznawana jest za jedną z ogólnych nauk prawnych, specyficzną szczególnie dla krajów common law.

Prawoznawstwo nie jest nauką spójną i jednolitą, co jest konsekwencją różnorodnych perspektyw w badaniu prawa, a także różnych celów stawianych przed badaczami (praktycznych lub teoretycznych).

Dyscypliny nauk prawnych |

Najczęściej wyróżnia się trzy działy nauk prawnych^[1]:

• 
  Dogmatyka prawa (szczegółowe nauki prawne) – zajmuje się opisem, systematyzacją i wykładnią prawa obowiązującego. Jest to najstarsza i najliczniejsza z nauk prawnych. Wykłady z nauk dogmatycznoprawnych stanowią podstawę studiów prawniczych. W ramach dogmatyki prawa wyróżnia się dyscypliny odpowiadające różnym gałęziom prawa:
  
  
  
  • 
    konstytucjonalistyka,
  
  
  • 
    procesualistyka,
  
  
  • 
    karnistyka (penalistyka),
  
  
  • 
    cywilistyka,
  
  
  • 
    administratywistyka,
  
  
  • 
    internacjonalistyka,
  
  
  • inne nauki dogmatycznoprawne (np. nauka prawa handlowego czy prawa europejskiego), nieuznawane jednak przez wszystkich autorów.
  
  
  
  


• Ogólne nauki o prawie – zaliczane są tu dyscypliny zajmujące się ogólnymi zagadnieniami związanymi z prawem, a także metodologią badań prawa. Ich wyszczególnianie i podział jest jednak przedmiotem sporów i różni się w zależności od kraju^[2].
  
  
  
  • 
    filozofia prawa – najstarsza z ogólnych nauk o prawie, zajmująca się filozoficzną refleksją nad prawem, jego istotą i celem,
  
  
  • 
    teoria prawa – zajmuje się ogólnymi i wspólnymi zagadnieniami nauk dogmatycznoprawnych (problemy stosowania, wykładni, obowiązywania prawa, czy budowy systemu prawnego),
  
  
  • 
    jurysprudencja – rozwijana w krajach anglosaskich, podobna do kontynentalnej teorii prawa.
  
  
  
  


• Nauki historycznoprawne:
  
  
  
  • 
    historia prawa – bada historię ustrojów politycznych oraz systemów prawnych,
  
  
  • 
    historia doktryn politycznych i prawnych – bada rozwój idei politycznych i prawnych oraz ich wpływ na kształtowanie się instytucji prawnych.
  
  
  
  

Komparatystyka prawnicza (studia prawnoporównawcze), zajmująca się porównawczą analizą systemów prawa i ustrojów państwowych, jest klasyfikowana osobno, jako że zawiera elementy każdego z tych trzech działów.

Wiele innych nauk zalicza się do tzw. nauk pomocniczych prawoznawstwa. Opierają się one na dorobku i metodologii innych nauk, odnoszonych następnie do badania prawa. Wiele z tych nauk ma kluczowe znaczenie dla praktyki prawniczej (np. kryminalistyka, kryminologia, wiktymologia, medycyna sądowa, psychologia i psychiatria sądowa, informatyka prawnicza). Inne mają duże znaczenie dydaktyczne, będąc istotnym elementem edukacji prawniczej (np. logika prawnicza). Niektóre nauki pomocnicze mają jednak własne cele badawcze, niezależne od celów innych nauk prawnych (np. socjologia prawa czy antropologia prawa).

Nauki penalne |

Nauki prawne i nauki pomocnicze prawoznawstwa zajmujące się różnymi aspektami przestępczości i kary, określane są jako nauki penalne. Są one wyróżnione według kryterium przedmiotowego i obejmują zarówno dyscypliny dogmatyczne, jak i nauki pomocnicze.

Do nauk penalnych zalicza się:

• prawo karne,


• 
  prawo karne procesowe,


• 
  prawo karne wykonawcze,


• kryminologię,


• kryminalistykę,


• wiktymologię,


• 
  penitencjarystykę,


• medycynę sądową,


• psychiatrię sądową,


• psychologię sądową.

Dyscypliny nauk prawnych w Polsce |

W inny sposób nauki prawne podzielono na mocy rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011 roku w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (Dz. U. 2011 Nr 179, poz. 1065), które zastąpiło uchwałę Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z dnia 24 października 2005 roku w sprawie określenia dziedzin nauki i dziedzin sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych^[3].

Zgodnie z rozporządzeniem za dyscypliny nauk prawnych uznaje się:

• nauki o administracji,


• prawo,


• 
  prawo kanoniczne.

W ramach każdej z tych dyscyplin możliwe jest otrzymanie stopnia doktora nauk prawnych.

Przypisy |