.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}
Historia Sformowanie 1921 Rozformowanie 1922 Tradycje Rodowód Dowódcy Pierwszy por. Kazimierz Kasprzak Organizacja Dyslokacja [1] [1] Formacja Podległość Główna Komenda Batalionów Celnych
Szkic rozmieszczenia 18 batalionu celnego „Rawicz”
18 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Spis treści 1 Formowanie i zmiany organizacyjne 2 Służba celna 3 Kadra batalionu 4 Struktura organizacyjna 5 Przypisy 6 Bibliografia
Formowanie i zmiany organizacyjne | Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z dnia 24 marca 1921 roku w miejsce batalionów wartowniczych i batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne. 18 batalion celny powstał w granicach DOG Poznań, a zorganizowano go na bazie 5/VII batalionu wartowniczego[2] . Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[3] . Podlegał Komendzie Głównej Batalionów Celnych, a pod względem politycznym Ministrowi Spraw Wewnętrznych[4] .
Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[5] . Rozkazem tajnym nr 10 z 7 października 1921 roku Komendant Główny Batalionów Celnych nakazał likwidację batalionów nr 14., 17. i 18[6] . W myśl tego rozkazu 18 batalion celny miał przekazać swoją 1 kompanię do 19 batalionu celnego w Cieszynie, 2 kompanię do 7 batalionu celnego w Żywcu, 3 kompanię do 8 batalionu celnego w Nowym Sączu, a 4 kompanię do 6 batalionu celnego w Sanoku[7] . W dniu 28 października wszystkie kompanie rozformowywanych batalionów winny odejść do miejsc nowego przeznaczenia[8] .
Na terenie Wielkopolski batalion pełnił służbę do jesieni 1921 roku. Z dniem 23 października 1921 roku odcinek granicy ochraniany przez batalion został przekazany odpowiednim komórkom organizacyjnym Straży Celnej[9] .
Służba celna | 17 maja 1921 roku Główna Komenda Batalionów Celnych zarządziła zmiany dyslokacyjne batalionów. 3 batalion celny miał ochraniać odcinek granicy od Kłody do Bogdaja (droga do Bonikowa przez Bogdaj do Chajdan). Sztab batalionu rozlokowany miał być w Rawiczu[10] .
Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[11] . W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[12] .
Sąsiednie bataliony 17 batalion celny w Lesznie ⇔ 14 batalion celny w Laskach – VI 1921[13]
Kadra batalionu | Dowódcy batalionu stopień imię i nazwisko okres pełnienia służby kolejne stanowisko por. Kazimierz Kasprzak[1] VI – X 1921[14]
Struktura organizacyjna | OdeB 18 batalionu celnego w Odolanowie na dzień 1 czerwca 1921[14] kompanie 1. Trębaczów 2. Chojnik 3. Sulmierzyce 4. Szkaradowo dowódcy por. Chudziak por. Komorski por. Hęćka por. Kowalewski placówki fw. Krystynki leśniczówka Sulmierzyce (strzelnica) Zielony Jeleń Witnia OdeB 18 batalionu celnego w Rawiczu na dzień 1 lipca 1921 [14] kompanie 1. Bojanowo 2. Odolanów 3. Jutrosin 4. Słupia dowódcy por. Chudziak por. Meler por. Hęćka por. Kowalewski placówki Zielony Jeleń Biały Kał Warszawianka Kruty OdeB 18 bc w Rawiczu na dzień 1 października 1921 [14] kompanie 1. Bojanowo 2. Odolanów 3. Jutrosin 4. Pakosław dowódcy por. Celmer por. Hęćka por. Chudziak ppor. Adamski placówki Żydowskie Brody Zielony Jeleń Warszawianka
Przypisy | ↑ a b c Prengel-Boczkowska 2009 ↓ , s. 13. ↑ Dominiczak 1975 ↓ , s. 124. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓ , s. 24. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓ , s. 25. ↑ Dominiczak 1992 ↓ , s. 75. ↑ Polak 1999 ↓ , s. 18. ↑ Polak 1999 ↓ , s. 19. ↑ Polak 1999 ↓ , s. 20. ↑ Meldunki dowództwa 17 bc ↓ , s. 1. ↑ Materiały dotyczące dyslokacji 3 bc ↓ , s. 4. ↑ Dominiczak 1992 ↓ , s. 72. ↑ Dominiczak 1992 ↓ , s. 73. ↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000 ↓ . ↑ a b c d OdeB batalionów celnych ↓ , s. 18bc. Bibliografia | Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP . Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4 . Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939 . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0 . Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych . Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975. Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T.1 . Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6 . Teresa Prengel-Boczkowska. Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne” . , 2009. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej. Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. Zarządzenia i wytyczne Ministerstwa Skarbu, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Głównej Komendy Batalionów Celnych dotyczące organizacji, reorganizacji i luzowania Batalionów Celnych → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. Przejmowanie odcinków granicznych przez Straż Celną. Meldunki dowództwa 17 batalionu celnego → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. . Materiały dotyczące dyslokacji 3 batalionu celnego. Wytyczne władz zwierzchnich. Wykazy rozlokowania jednostek. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. Formacje graniczne II Rzeczypospolitej Straż Graniczna (1918–1919)
1 p SG •
Wojskowa Straż Graniczna
Inspektorat WSG •
Strzelcy Graniczni
Dowództwo Strzelców Granicznych •
Bataliony Wartownicze
3/I •
Bataliony Etapowe
I Wbe •
Bataliony Celne Dyslokacja Batalionów Celnych brygady celne 1 2 3 4 5 6 7 8 9 bataliony celne 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44
Straż Graniczna (1922–1923) Główna Komenda Straży Granicznej komendy wojewódzkie SG Białystok/Grodno (Poleska) Brześć/Łachwa (Wołyńska) Łuck Nowogródek Tarnopol Wilno komendy powiatowe SG Głębokie Ostróg/Korzec Krzemieniec Łuniniec Nieśwież Sarny Sopoćkinie Stołpce Święciany Tarnopol Wilejka Wilno bataliony SG 1 2 4 6 7 8 9 10 11 12 15 17 19 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44
Straż Celna Dyrekcje ceł
Dyrekcja Ceł „Wilno” •
Inspektoraty
Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Celnej •
Inspektoraty
Chodzież •
Komisariaty
Bakałarzewo •
Placówki
Adamowice •
Straż Graniczna (1928–1939) od 1938 okręgi SG
Małopolski •
Inspektoraty graniczneod 1938 obwody SG
(1) Stawiski/Łomża •
Obwody SG powstałe po 1938
Brasław •
Komisariaty SG
Baligród •
Placówki I linii
Antonina •
Placówki II linii
Arniki •
II Rzeczpospolita
