McMurdo Dry Valleys
| ||
 Zdjęcie satelitarne Suchych Dolin (oprócz najbardziej północnej części) | ||
| Terytorium |  Antarktyka | |
Powierzchnia | ~4800 km²[1] | |
Położenie na mapie Antarktyki   McMurdo Dry Valleys | ||
 77°30′S 162°00′E/-77,500000 162,000000 | ||
 Mapa zatoki McMurdo i Suchych Dolin | ||
McMurdo Dry Valleys[2] (pol. Suche Doliny McMurdo) − doliny na Ziemi Wiktorii na Antarktydzie, w pewnej części stale pozbawione pokrywy lodowej. Są największą pod względem łącznej powierzchni oazą antarktyczną. Ze względu na niską wilgotność powietrza i brak znaczącej pokrywy lodowej, jest to de facto pustynia.
Spis treści
1 Geografia
2 Klimat
3 Przyroda
4 Ochrona
5 Przypisy
6 Bibliografia
7 Linki zewnętrzne
Geografia |
Krajobraz Suchych Dolin: przełęcz Bull Pass
Suche Doliny McMurdo leżą w południowej części Wybrzeża Scotta na Ziemi Wiktorii (Antarktyda Wschodnia), w sąsiedztwie cieśniny McMurdo Sound, oddzielającej od kontynentu Wyspę Rossa na Morzu Rossa. Znajdują się w obszarze o wymiarach około 190 na 80 kilometrów, pomiędzy 76°30’S a 78°30’S oraz 160°00’E a 164°30’E. Jest to bardzo zróżnicowany obszar, obejmujący pasma górskie, lodowce i doliny, z których część zawiera jeziora i strumienie, a także jedyne na Antarktydzie wydmy. Dzięki licznym odsłonięciom skał teren ten jest niezmiernie interesujący geologicznie. Dna Suchych Dolin pokryte są przeważnie luźnym materiałem żwirowym. Wbrew nazwie, w Suchych Dolinach płyną okresowe strumienie, pochodzące z topniejących lodowców i rzeka Onyx, najdłuższa rzeka Antarktydy. Istnieją także jeziora, takie jak Jezioro Fryxell, Vanda i Bonney. Niektóre z nich (Staw Don Juan i jezioro Vanda) należą do najbardziej słonych jezior na Ziemi[3][4]. Mają one łączną powierzchnię ok. 4800 km2 (0,03% powierzchni kontynentu)[1].
Występują trzy zgrupowania obszarów wolnych od lodu. Na północy jest to Alatna Valley i mniejsze doliny związane z pasmem Convoy Range. W centralnej części znajdują się główne doliny: Victoria Valley, Wright Valley i Taylor Valley, oraz szereg mniejszych. Na południowym wschodzie, blisko wybrzeża, leży sześć kolejnych dolin. Termin „suche doliny” dla opisu tego obszaru ukuł Robert Falcon Scott, który odwiedził go podczas Ekspedycji Discovery (1901–04) i Ekspedycji Terra Nova (1910–13)[3].
Klimat |
Suche Doliny McMurdo są pod względem warunków klimatycznych zimną pustynią. W Dolinie Wrighta średnia roczna temperatura to -19,8 °C, a średnie opady są mniejsze niż 100 mm na rok. Warunki panujące na tym obszarze: niskie temperatury, bardzo niska wilgotność powietrza i silne wiatry dają możliwość badania środowiska analogicznego do dzisiejszej powierzchni Marsa, lub Ziemi w odległej przeszłości geologicznej[4].
Przyroda |
Ekosystem Suchych Dolin charakteryzuje mała liczba organizmów makroskopowych i zredukowana sieć troficzna; równocześnie mikroorganizmy są liczne i wykazują dużą różnorodność biologiczną. Występują tu rzadko spotykane zbiorowości organizmów, jak endolity lub maty mikrobialne i środowiska (np. kriokonity lub jeziora hiperhalinowe)[4].
Ochrona |
Suche Doliny McMurdo obejmuje Szczególnie Zarządzany Obszar Antarktyki nr 2 (Mcmurdo Dry Valleys, Southern Victoria Land) o powierzchni 17 500 km², który został ustanowiony ze względu na szczególną wartość tego terenu dla nauki i dla zachowania jego nietypowego środowiska. Plan Zarządzania uchwalony dla tego obszaru ma pomóc w planowaniu działalności naukowej i zapewnić ochronę przed zaburzeniami środowiska, w tym zawleczeniem obcych gatunków. Na tym obszarze znajduje się kilka obozów postawionych przez badaczy ze Stanów Zjednoczonych i Nowej Zelandii, które mogą być używane podczas prac terenowych, oraz nadajniki umożliwiające komunikację radiową. Najbardziej cenne fragmenty dolin chronią Szczególnie Chronione Obszar Antarktyki (ASPA, od ang. Antarctic Specially Protected Area) nr 123, 131, 138 oraz 172; także ASPA 154 znajduje się w obrębie tego Szczególnie Zarządzanego Obszaru[4].
Przypisy |
↑ ab Riffenburgh 2007 ↓, s. 682.
↑ Oficjalna nazwa według KSNG: Antarktyka. „Nazewnictwo geograficzne Świata”. 8, s. 28, 2006. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
↑ ab McMurdo Dry Valleys
↑ abcd Management Plan for Antarctic Specially Managed Area No. 2 McMurdo Dry Valleys, Southern Victoria Land. Antarctic Treaty Secretariat, 2011. [dostęp 2015-07-08].
Bibliografia |
- Beau Riffenburgh: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis Group, 2007. ISBN 0-415-97024-5.
Linki zewnętrzne |
- LTER Sites - McMurdo Dry Valleys
- The McMurdo Dry Valleys Antarctic Specially Managed Area (ASMA)
