Jfyhkgu

Strażnica KOP „Porzecze”
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1925
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Porzecze[a]
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	Kompania graniczna KOP „Dokszyce”

Rozmieszczeniebatalionu KOP „Budsław” w 1931

Strażnica KOP „Porzecze” – zasadnicza jednostka organizacyjna Korpusu Ochrony Pogranicza pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.

Geneza |

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920 roku, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 roku utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych^[1]. W połowie stycznia 1921 roku zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe^[2]. Latem 1921 roku ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym^[3]. W Dokszycach rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 31 batalionu celnego. W Porzeczu stacjonowała jego 3 kompania celna.
W drugiej połowie 1922 roku przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej^[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej^[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Dokszyce” służbę graniczną pełniły pododdziały 31 batalionu Straży Granicznej. W Porzeczu stacjonowała 2 kompania Straży Granicznej. Wystawiła ona między innymi placówkę w Porzeczu.
Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 roku pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej^[6].
W sierpniu 1924 roku podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych^[7].

Formowanie i zmiany organizacyjne |

W 1924 roku, w składzie 3 Brygady Ochrony Pogranicza, został sformowany 1 batalion graniczny. W 1928 roku w skład batalionu wchodziło 18 strażnic^[8]. Strażnica KOP „Porzecze” w latach 1928 – 1939 znajdowała się w strukturze 4 kompanii KOP „Dokszyce”^{[9][10][11][12][13][14][15]}batalionu KOP „Budsław”^[16]. Strażnica liczyła około 18 żołnierzy i rozmieszczona była przy linii granicznej z zadaniem bezpośredniej ochrony granicy państwowej^[17].

W 1932 roku obsada strażnicy zakwaterowana była w budynku KOP^[12]. Strażnicę z macierzystą kompanią łączył trakt długości 14 km i droga polna długości 8 km^[14].

 Osobny artykuł: strażnice Korpusu Ochrony Pogranicza.

Służba graniczna |

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[18]. Strażnice KOP stanowiły pierwszy rzut ugrupowania kordonowego Korpusu Ochrony Pogranicza^[17].

Strażnica KOP „Porzecze” w 1932 roku ochraniała pododcinek granicy państwowej szerokości 7 kilometrów 850 metrów słupa granicznego nr 291 do 306^[12], a w 1938 roku pododcinek szerokości 7 kilometrów 535 metrów od słupa granicznego nr 291 do 306^[14].

Sąsiednie strażnice:

• 
  strażnica KOP „Trościanica” ⇔ strażnica KOP „Antonopol” – 1928^[9], 1929^[10], 1931^[11], 1932^[12], 1934^[13], 1938^[14]
  

Walki o utrzymanie strażnicy w 1939 |

Około 4:00 17 września 1939 na strażnicę KOP „Porzecze” uderzyły pododdziały 13 oddziału ochrony pogranicza NKWD. Po krótkiej walce strażnica została rozbita. Napastnicy stracili 2 zabitych i jednego rannego^[19].

Uwagi |

Przypisy |

Bibliografia |

• Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.


• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.


• Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.


• 
  Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  


• 
  Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
  


• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].


• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.


• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.