1912




















































































































































































































































































































































[ Edytuj tabelę ]

Król Polski
(tytularny)






1894

Mikołaj II Romanow

1917

Król Afganistanu





1901

Habibullah Chan

1919

Książę Albanii




1912

Ismail Qemali

1914

Premier Albanii




1912

Ismail Qemali

1913

Prezydent Argentyny





1910

Roque Sáenz Peña

1914

Premier Australii





1910

Andrew Fisher

1913

Cesarz Austro-Węgier





1848

Franciszek Józef I

1916

Król Bawarii





1886

Otto

1913

Król Belgów





1909

Albert I

1934

Premier Belgii





1911

Charles de Broqueville

1918

Król Bhutanu





1907

Ugyen Wangchuck

1926

Prezydent Boliwii





1909

Eliodoro Villazón

1913

Prezydent Brazylii





1910

Hermes Rodrigues da Fonseca

1914

Sułtan Brunei





1906

Muhammad Jamalul Alam II

1924

Car Bułgarii





1887

Ferdynand I Koburg

1918

Premier Bułgarii





1911

Iwan Geszow

1913

Prezydent Chile





1910

Ramon Barros

1915

Cesarz Chin





1908

Puyi Xuantong
1912

Prezydent
Republiki Chińskiej












1912

Sun Jat-sen
(tymcz.)
1912
1912

Yuan Shikai

1916

Król Czarnogóry





1910

Mikołaj I Petrowić-Niegosz

1918

Premier Czarnogóry












1907

Lazar Tomanović
1912
1912

Mitar Martinović

1913

Król Czech





1848

Franciszek Józef I

1916

Król Danii












1906

Fryderyk VIII
1912
1912

Chrystian X

1947

Premier Danii





1910

Klaus Berntsen

1913

Władca Egiptu





1892

Abbas II Hilmi

1914

Premier Egiptu





1910

Muhammad Said Pasza

1914

Prezydent Ekwadoru

















1911

Carlos Freile
1912
1912

Francisco Andrade Marin
1912
1912

Leónidas Plaza

1916

Premier Etiopii





1909

Habte Gijorgis

1927

Prezydent Francji





1906

Armand Fallières

1913

Premier Francji












1911

Joseph Caillaux
1912
1912

Raymond Poincaré

1913

Król Grecji





1863

Jerzy I

1913

Król Hiszpanii





1886

Alfons XIII

1931

Premier Hiszpanii

















1910

José Canalejas
1912
1912

Manuel García-Prieto p.o.
1912
1912

Álvaro Figueroa Torres

1913

Król Holandii





1890

Wilhelmina

1948

Premier Holandii





1908

Theo Heemskerk

1913

Szach Iranu





1909

Ahmad Szah

1925

Indie





1910

Jerzy V

1936

Król Irlandii





1910

Jerzy V

1936

Cesarz Japonii












1867

Mutsuhito
1912
1912

Yoshihito

1926

Premier Japonii












1911

Saionji Kinmochi
1912
1912

Tarō Katsura

1913

Kalif





1909

Mehmed V

1918

Premier Kanady





1911

Robert Borden

1920

Prezydent Kolumbii





1910

Carlos Eduardo Restrepo

1914

Patriarcha
Konstantynopola






1901

Joachim III
1912

Gubernator Korei





1910

Masatake Terauchi

1916

Prezydent Kuby





1909

José Miguel Gómez

1913

Książę Liechtensteinu





1858

Jan II Dobry

1929

Prezydent Liberii












1904

Arthur Barclay
1912
1912

Daniel Edward Howard

1920

Wielki książę Luksemburga












1905

Wilhelm IV
1912
1912

Maria Adelajda

1919

Premier Luksemburga





1888

Paul Eyschen

1915

Sułtan Maroka





1908

Abd al-Hafiz
1912

Prezydent Meksyku





1911

Francisco Madero

1913

Książę Monako





1889

Albert I

1922

Cesarz Niemiec





1888

Wilhelm II Hohenzollern

1918

Kanclerz Niemiec





1909

Theobald von Bethmann-Hollweg

1917

Król Norwegii





1905

Haakon VII

1957

Premier Norwegii












1910

Wollert Konow
1912
1912

Jens Bratlie

1913

Premier Nowej Zelandii

















1906

Joseph Ward
1912
1912

Thomas Mackenzie
1912
1912

William Massey

1925

Sułtan Omanu





1888

Fajsal ibn Turki

1913

Papież





1903

Pius X

1914

Prezydent Paragwaju
















1912

Pedro Peña
1912
1912

Emiliano González Navero
1912
1912

Eduardo Schaerer

1916

Prezydent Peru












1908

Augusto B. Leguía
1912
1912

Guillermo Bilingurst

1914

Premier Południowej Afryki





1910

Louis Botha

1919

Prezydent Portugalii





1911

Manuel José de Arriaga

1915

Król Prus





1888

Wilhelm II

1918

Car Rosji





1894

Mikołaj II

1917

Premier Rosji





1911

Władimir Kokowcow

1914

Król Rumunii





1881

Karol I

1914

Premier Rumunii












1910

Petre P. Carp
1912
1912

Titu Maiorescu

1913

Król Saksonii





1904

Fryderyk August III Wettyn

1918

Król Serbii





1903

Piotr
Karadziordziewić

1918

Prezydent Szwajcarii




1912

Ludwig Forrer
1912

Król Szwecji





1907

Gustaw V

1950

Premier Szwecji





1911

Karl Staaff

1914

Król Tajlandii





1910

Vajiravudh

1925

Sułtan
Imperium Osmańskiego






1909

Mehmed V

1918

Prezydent USA





1909

William Taft

1913

Prezydent Wenezueli





1908

Juan Vicente Gómez

1913

Król Węgier





1848

Franciszek Józef I

1916

Premier Węgier












1910

Károly Khuen-Héderváry
1912
1912

László Lukács

1913

Monarcha Wielkiej Brytanii





1910

Jerzy V

1936

Premier Wielkiej Brytanii





1908

Herbert Henry
Asquith

1916

Król Włoch





1900

Wiktor Emanuel III

1946


Kalendarz na rok 1912






























































Styczeń
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
1 1 2 3 4 5 6 7
2 8 9 10 11 12 13 14
3 15 16 17 18 19 20 21
4 22 23 24 25 26 27 28
5 29 30 31






























































Luty
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
5 1 2 3 4
6 5 6 7 8 9 10 11
7 12 13 14 15 16 17 18
8 19 20 21 22 23 24 25
9 26 27 28 29

































































Marzec
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
9 1 2 3
10 4 5 6 7 8 9 10
11 11 12 13 14 15 16 17
12 18 19 20 21 22 23 24
13 25 26 27 28 29 30 31




























































Kwiecień
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
14 1 2 3 4 5 6 7
15 8 9 10 11 12 13 14
16 15 16 17 18 19 20 21
17 22 23 24 25 26 27 28
18 29 30































































Maj
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
18 1 2 3 4 5
19 6 7 8 9 10 11 12
20 13 14 15 16 17 18 19
21 20 21 22 23 24 25 26
22 27 28 29 30 31

































































Czerwiec
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
22 1 2
23 3 4 5 6 7 8 9
24 10 11 12 13 14 15 16
25 17 18 19 20 21 22 23
26 24 25 26 27 28 29 30





























































Lipiec
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
27 1 2 3 4 5 6 7
28 8 9 10 11 12 13 14
29 15 16 17 18 19 20 21
30 22 23 24 25 26 27 28
31 29 30 31
































































Sierpień
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
31 1 2 3 4
32 5 6 7 8 9 10 11
33 12 13 14 15 16 17 18
34 19 20 21 22 23 24 25
35 26 27 28 29 30 31





































































Wrzesień
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
35 1
36 2 3 4 5 6 7 8
37 9 10 11 12 13 14 15
38 16 17 18 19 20 21 22
39 23 24 25 26 27 28 29
40 30






























































Październik
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
40 1 2 3 4 5 6
41 7 8 9 10 11 12 13
42 14 15 16 17 18 19 20
43 21 22 23 24 25 26 27
44 28 29 30 31
































































Listopad
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
44 1 2 3
45 4 5 6 7 8 9 10
46 11 12 13 14 15 16 17
47 18 19 20 21 22 23 24
48 25 26 27 28 29 30






































































Grudzień
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
48 1
49 2 3 4 5 6 7 8
50 9 10 11 12 13 14 15
51 16 17 18 19 20 21 22
52 23 24 25 26 27 28 29
53 30 31




Rok 1912 / MCMXII


stulecia: XIX wiek ~
XX wiek ~
XXI wiek

dziesięciolecia:
1880–1889 •
1890–1899 •
1900–1909 •
1910–1919
• 1920–1929
• 1930–1939
• 1940–1949

lata: 1902 «
1907 «
1908 «
1909 «
1910 «
1911 «
1912
» 1913
» 1914
» 1915
» 1916
» 1917
» 1922







Spis treści






  • 1 Wydarzenia w Polsce


  • 2 Wydarzenia na świecie


  • 3 Urodzili się


  • 4 Zmarli


  • 5 Zdarzenia astronomiczne


  • 6 Nagrody Nobla


  • 7 Święta ruchome






Wydarzenia w Polsce |




  • 20 stycznia – otwarto ginekologiczno-położniczy Szpital Specjalistyczny św. Zofii w Warszawie.


  • 3 marca – biskup krakowski Adam Stefan Sapieha odbył ingres do Katedry Wawelskiej.


  • 7 marca – zakończył się proces byłego zakonnika jasnogórskiego, Damazego Macocha, oskarżonego o morderstwo i wielokrotną kradzież wotów z ołtarza z Cudownym Obrazem. Macocha skazano na 12 lat katorgi.


  • 11 marca – uruchomiono elektrownię w Nowym Sączu.


  • 12 marca – w Warszawie odbył się zjazd Towarzystwa Kultury Polskiej.


  • 31 marca – rozegrano pierwszy mecz na stadionie Cracovii.


  • 16 kwietnia – w Żorach otwarto niemiecką średnią szkołę męską (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Karola Miarki).


  • 27 kwietnia – premiera filmu Wojewoda.


  • 4 maja – w katastrofie kolejowej w okolicach wsi Marianka (województwo lubuskie) zginęły 24 osoby, a 16 zostało rannych.


  • 20 maja – poświęcono sobór św. Aleksandra Newskiego w Warszawie.


  • 22 maja – na Powązkach został pochowany Bolesław Prus.


  • 1 czerwca – w Krakowie otwarto Hotel Francuski.


  • 8 czerwca – otwarto Most Siennicki w Gdańsku.


  • 9 czerwca – Zdzisław Latawiec (Pogoń Lwów) ustanowił 3 lekkoatletyczne rekordy Galicji w konkurencjach biegowych: 800 m – 2:06,0 s.; 1500 m – 4:16,9 s.; 3000 m – 9:17,7 s.


  • 12 czerwca – eliminacje do reprezentacji Austrii na IO w Sztokholmie: 2 rekordy Austrii ustanowili Polacy (110 m ppł, T. Garczyński, 16,2 s.; 400 m, Władysław Ponurski, 53,5 s.).


  • 15 czerwca – powstał najstarszy poznański klub piłkarski Warta Poznań.


  • 22 czerwca – do Krakowa z Paryża przybył Włodzimierz Lenin.


  • 6 lipca – mimo licznych protestów Polaków Mikołaj II zatwierdził wyłączenie Chełmszczyzny z Królestwa Polskiego, została utworzona gubernia chełmska.


  • 25 sierpnia – w Zakopanem powołano Polski Skarb Wojskowy.


  • 7 października – otwarto Dom Sierot założony przez Janusza Korczaka.


  • 10 października – Inowrocław: uruchomiono komunikację tramwajową.


  • 13 października – we Lwowie rekordy Galicji ustanowili:


    • Władysław Ponurski w biegu na 200 m wynikiem 22,8 s.


    • Kazimierz Cybulski w skoku o tyczce wynikiem 3,21 m.




  • 10 listopada – w Galicji powstała Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych.


  • 16 listopada – oddano do użytku zaporę w Pilchowicach na rzece Bóbr.


  • 22 grudnia – w Zabrzu otwarto najstarsze na Górnym Śląsku Kino Roma (jako Kino Lichtspielhaus).



  • W specjalnie wzniesionym budynku przy ul. św. Gertrudy 5 otwarto pierwsze w Krakowie nowoczesne kino „Wanda”.

  • Ks. Kazimierz Lutosławski zaprojektował Krzyż harcerski.

  • Hm. Władysław Olędzki zakłada harcerstwo na Ursynowie (1 Ursynowską Drużynę Harcerzy im. J. U. Niemcewicza).

  • Biochemik Kazimierz Funk wyizolował pierwszą witaminę – tiaminę, i oznaczył ją symbolem B, ponieważ leczyła chorobę beri-beri.

  • Oddanie do użytku bieżni na stadionie ŁKS Łódź (S.Falkowski, 100 m – 11,2 s.)



Wydarzenia na świecie |




  • 1 stycznia – w Nankinie została proklamowana Republika Chińska.


  • 4 stycznia – została oficjalnie zarejestrowana (ang. Royal Charter) organizacja „Stowarzyszenie Skautingu” w Brytyjskiej Wspólnocie Narodów.


  • 6 stycznia:


    • Nowy Meksyk jako 47 stan dołączył do Stanów Zjednoczonych.


    • Alfred Wegener przedstawił swoją teorię dotyczącą wędrówki kontynentów.




  • 7 stycznia – wojna włosko-turecka: zwycięstwo floty włoskiej w bitwie w zatoce Kunfuda.


  • 8 stycznia – została założona lewicowa partia Afrykański Kongres Narodowy w Republice Południowej Afryki.


  • 9 stycznia – amerykańska marynarka wojenna dokonała inwazji na Honduras.


  • 12 stycznia – dokonano udanego oblotu wodnosamolotu pływakowego Curtiss A 2, który uznano za pierwszą w historii łódź latającą.


  • 17 stycznia – Brytyjczyk Robert Falcon Scott zdobył biegun południowy miesiąc po Norwegu Roaldzie Amundsenie.


  • 18-30 stycznia – odbyła się w Pradze konferencja Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji zakończona ostatecznym rozłamem na dwie odrębne partie: bolszewików i mienszewików.


  • 23 stycznia – pierwszy międzynarodowy traktat dotyczący handlu opium został podpisany w Hadze.


  • 4 lutego – austriacki krawiec wynalazca Franz Reichelt, zginął w wyniku skoku z pierwszego poziomu Wieży Eiffla, w trakcie testowania płaszcza-spadochronu własnego projektu.


  • 12 lutego:

    • w wieku sześciu lat abdykował Puyi, ostatni cesarz Chin.

    • w Republice Chińskiej wprowadzono kalendarz gregoriański.




  • 14 lutego:


    • Arizona jako 48 stan dołączył do Stanów Zjednoczonych.

    • w Groton w amerykańskim stanie Connecticut została zlecona budowa pierwszego okrętu podwodnego o napędzie Diesla.




  • 22 lutego – powstała holenderska wytwórnia lotnicza Fokker.


  • 24 lutego – wojna włosko-turecka: w starciu pod Bejrutem krążowniki Giuseppe Garibaldi i Francesco Ferruccio zatopiły turecki okręt obrony wybrzeża Avni Illah i torpedowiec Ankara.


  • 25 lutego – Maria Adelajda została wielką księżną Luksemburga.


  • 1 marca – pierwszy skok spadochronowy z samolotu. Amerykanin Albert Berry skoczył z lecącego samolotu w Jefferson Barracks w USA.


  • 5 marca – włoska armia jako pierwsza użyła samolotów do celów militarnych, używając ich jako samoloty rozpoznawcze na zachód od Trypolisu, za linią frontu wojsk tureckich.


  • 7 marca:


    • Roald Amundsen, norweski badacz polarny, ogłosił swój sukces – zdobycie bieguna południowego, którego dokonał w dniu 14 grudnia roku 1911.

    • francuski pilot Henri Seimet po raz pierwszy, bez międzylądowania, pokonał trasę Paryż–Londyn w trzy godziny.




  • 10 marca – Yuan Shikai został drugim prezydentem Chin.


  • 12 marca:

    • powstała skautowa organizacja dla dziewcząt w USA (ang. Girl Scouts of the United States of America – GSUSA).

    • założono bułgarski klub piłkarski Botew Płowdiw.




  • 13 marca:

    • został zawarty tajny układ między Bułgarią i Serbią zmierzający do odebrania Turcji Macedonii. Układ ten przekształcił się w sojusz bałkański kiedy w maju przystąpiła do niego Grecja, a w lipcu Czarnogóra.


    • Tang Shaoyi został premierem Republiki Chińskiej.




  • 16 marca:

    • Lawrence Oates, umierający członek wyprawy Scotta na biegun południowy, wyszedł z namiotu mówiąc „Wychodzę na zewnątrz i może spędzę tam trochę czasu…”.

    • założono norweski klub piłkarski Stabæk IF.




  • 19 marca – wojska tureckie w Cyrenajce skutecznie ostrzelały włoski sterowiec rozpoznawczy P.2.


  • 20 marca:

    • we Francji ukazał się dekret o organizacji wojskowego lotnictwa morskiego z centralną bazą w Saint-Raphaël.

    • zwodowano brytyjski krążownik liniowy HMS Queen Mary.

    • u wybrzeży Australii Zachodniej zatonął w czasie cyklonu statek pasażersko-towarowy SS Koombana ze 138 osobami na pokładzie.




  • 27 marca – major Tokio Yukio Ozaki dał 3 tys. sadzonek japońskiej wiśni do zasadzenia w Waszyngtonie na znak przyjaźni między Japonią i USA.


  • 28 marca – Thomas Mackenzie został premierem Nowej Zelandii.


  • 29 marca – Robert Falcon Scott, dowódca zakończonej w drodze powrotnej śmiercią wszystkich jej uczestników brytyjskiej wyprawy na biegun południowy, dokonał ostatniego wpisu w swym dzienniku.


  • 30 marca – Francja ustanowiła protektorat nad Marokiem.


  • 10 kwietnia – RMS Titanic wypłynął w swój dziewiczy rejs.


  • 12 kwietnia – powstał Płast – narodowa organizacja skautowa na Ukrainie.


  • 13 kwietnia – ukazał się edykt królewski stanowiący podstawę prawną do powołania Królewski Korpus Lotniczy (ang. Royal Flying Corps) w składzie: Skrzydło Lotnictwa Wojsk Lądowych, Skrzydło Lotnictwa Morskiego, Centralna Szkoła Lotnicza i Wytwórnia Sprzętu Lotniczego w Farnborough (1.dowódca – mjr Frederick H. Sykes).


  • 14 kwietnia:

    • wieczorem, o godz. 23:40, parowiec RMS Titanic zderzył się na północnym Atlantyku z górą lodową i zaczął tonąć.

    • założono brazylijski klub piłkarski Santos FC




  • 15 kwietnia – o godz. 2:25 zatonął RMS Titanic. Zginęło ponad 1500 osób, uratowano około 730.


  • 16 kwietnia:

    • otwarto Royal Ontario Museum.


    • Harriet Quimby jako pierwsza kobieta samotnie przeleciała samolotem nad kanałem La Manche.

    • założono chorwacki klub piłkarski RNK Split.




  • 17 kwietnia:

    • hybrydowe zaćmienie Słońca widoczne nad Atlantykiem i Europą.

    • rosyjskie wojsko dokonało masakry około 150 strajkujących górników w kopalni złota nad rzeką Lena na Syberii.




  • 18 kwietnia – do nowojorskiego portu wpłynął statek RMS Carpathia z 705 uratowanymi rozbitkami z Titanica.


  • 20 kwietnia:

    • został otwarty stadion (ang. Fenway Park) drużyny baseballowej Boston Red Sox w Bostonie.

    • został otwarty stadion (ang. Tiger Stadium) drużyny baseballowej Detroit Tigers w Detroit.




  • 22 kwietnia:

    • w Moskwie ukazał się pierwszy numer bolszewickiej Prawdy.

    • w Królestwie Węgier utworzono rząd László Lukácsa.




  • 27 kwietnia-27 sierpnia – pierwsza olimpiada z udziałem Polaków (Władysław Ponurski, Karol Rómmel i Sergiusz Zahorski).


  • 4 maja – wojna włosko-turecka: wojska włoskie zajęły wyspę Rodos.


  • 5 maja:

    • otwarto stadion Maksimir w Zagrzebiu.

    • założono austriacki klub piłkarski SV Ried.




  • 8 maja – Adolph Zukor, żydowski imigrant z Europy Środkowej założył wytwórnię filmową Paramount Pictures.


  • 13 maja – w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii powstał Królewski Korpus Lotniczy – Royal Flying Corps (prekursor Królewskich Sił Lotniczych – Royal Air Force – RAF).


  • 14 maja:


    • Chrystian X został królem Danii.

    • w domu w Nogent-sur-Marne pod Paryżem anarchiści Octave Garnier i René Valet zostali otoczeni przez oddział 250 policjantów i 400 żuawów. Po desperackiej obronie zginęli wskutek wysadzenia budynku przez oblegających.




  • 16 maja – wojna włosko-turecka: zwycięstwo wojsk włoskich w bitwie o Rodos.


  • 18 maja – w Palo Alto w Kalifornii Amerykanin Edward Beeson jako pierwszy osiągnął granicę 2 metrów w skoku wzwyż.


  • 26 maja – powstała Brytyjska Partia Socjalistyczna.


  • 27 maja – w Nowym Jorku, Amerykanin James Duncan ustanowił rekord świata w rzucie dyskiem wynikiem 47,58 m.


  • 29 maja – Grecja przystąpiła do antytureckiej Ligi Bałkańskiej.


  • 31 maja – otwarto Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w Moskwie.


  • 4 czerwca:

    • pożar w Stambule zniszczył 1120 budynków.


    • Massachusetts jako pierwszy stan amerykański wprowadziło płacę minimalną.




  • 5 czerwca – Korpus Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych wylądował na Kubie.


  • 6-8 czerwca – erupcja wulkanu Novarupta na Alasce.


  • 8 czerwca:

    • powstała amerykańska wytwórnia filmowa Universal Pictures.

    • w Paryżu odbyła się premiera baletu Dafnis i Chloe z muzyką Maurice’a Ravela.

    • w Cambridge, Amerykanin Abel Kiviat ustanowił pierwszy (oficjalny) rekord świata w biegu na 1500 metrów wynikiem 3.55,8 s.




  • 12 czerwca – założono honduraski klub piłkarski Olimpia Tegucigalpa.


  • 16 czerwca – Duarte Leite został premierem Portugalii.


  • 18 czerwca – na zjeździe Partii Republikańskiej w Chicago urzędujący prezydent William Howard Taft został nominowany do wyborów prezydenckich, pokonał byłego prezydenta Theodora Roosevelta.


  • 25 czerwca – na zjeździe Partii Demokratycznej w Baltimore gubernator stanu New Jersey, Thomas Woodrow Wilson, został nominowany do wyborów prezydenckich.


  • 6 lipca – amerykański sprinter Donald Lippincott ustanowił w Sztokholmie pierwszy (oficjalny) rekord świata w biegu na 100 metrów wynikiem 10,6 s.


  • 8 lipca – amerykański średniodystansowiec James „Ted” Meredith ustanowił w Sztokholmie pierwszy (oficjalny) rekord świata w biegu na 800 metrów wynikiem 1.51,9 s.


  • 10 lipca – fiński długodystansowiec Hannes Kolehmainen ustanowił w Sztokholmie rekord świata w biegu na 5000 metrów wynikiem 14.36,6 s.


  • 17 lipca:

    • w Sztokholmie założono Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych (IAAF).

    • mieszkańcy wyspy Ikaria na Morzu Egejskim zdobyli turecki garnizon i dzień później proklamowali powstanie Wolnego Państwa Ikarii.




  • 19 lipca – meteoryt o masie oszacowanej na 190 kg eksplodował nad miejscowością Holbrook w hrabstwie Navajo w Arizonie, powodując, że tysiące odłamków spadło na miasteczko.


  • 30 lipca – zmarł cesarz Japonii Mutsuhito. Następcą tronu został Yoshihito, syn zmarłego cesarza. W historii Japonii wydarzenie to kończy okres Meiji i rozpoczyna okres Taishō.


  • 5 sierpnia:

    • dysydenci z podzielonej Partii Republikańskiej uformowali partię Progresywną i desygnowali byłego prezydenta Theodora Roosevelta na kandydata do wyborów prezydenckich.

    • w Karlowych Warach oddano do użytkowania kolej linowo-terenową Diana.




  • 7 sierpnia – austriacki fizyk Victor Franz Hess odkrył podczas lotu balonowego promieniowanie kosmiczne; odkrycie to przyniosło mu w 1936 roku Nagrodę Nobla.


  • 10 sierpnia – angielska pisarka Virginia Stephen poślubiła Leonarda Woolfa.


  • 12 sierpnia – sułtan Maroka Mulaj Abd al-Hafiz abdykował.


  • 24 sierpnia – utworzono Terytorium Alaski.


  • 25 sierpnia – w Pekinie utworzono Kuomintang, nacjonalistyczną partię pod formalnym przywództwem Sun Jat-sena, a faktycznym – Song Jiaorena.


  • 27 sierpnia – Edgar Burroughs opublikował pierwszy odcinek powieści „Król Dżungli”.


  • 19 września – założono holenderski klub piłkarski NAC Breda.


  • 25 września – powstał wydział dziennikarski (ang. Columbia University Graduate School of Journalism) na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku.


  • 27 września – pierwszy 2-miejscowy samolot Lohner B.I trafił do austro-węgierskiej wojskowej szkoły lotniczej w Wiener Neustadt.


  • 8 października – rozpoczęła się I wojna bałkańska – Czarnogóra wypowiedziała wojnę Turcji.


  • 13 października – w Hoyeswerdzie powstała serbołużycka organizacja mniejszościowa Domowina.


  • 14 października – w czasie kampanii wyborczej w Milwaukee w stanie Wisconsin, były prezydent Theodore Roosevelt został postrzelony przez właściciela szynku Johna Schranka. Ze świeżą raną postrzałową i kulą tkwiącą w ciele przemawiał na wiecu wyborczym.


  • 16 października – bułgarscy piloci Radul Minkow i Pradon Toprakcziew dokonali bombardowania przy pomocy samolotu. Zbombardowali stację kolejową w Karaagac w pobliżu miasta Edirne, będącą w rękach wojsk tureckich.


  • 17 października – I wojna bałkańska: Bułgaria, Grecja i Serbia wypowiedziały wojnę Turcji.


  • 18 października – zawieszenie broni w wojnie włosko-tureckiej; Włosi zyskali Cyrenajkę i Trypolitanię, mieli zaś oddać Dodekanez (którego to warunku nie dotrzymali).


  • 25 października – premiera opery Ariadna na Naksos z muzyką Richarda Straussa do libretta Hugo von Hofmannsthala.


  • 29 października – I wojna bałkańska: rozpoczęła się bułgarsko-turecka bitwa pod Lüleburgaz.


  • 2 listopada – I wojna bałkańska: zwycięstwo Bułgarów nad Turkami w bitwie pod Lüleburgaz.


  • 5 listopada – w wyborach prezydenckich w USA zwyciężył demokrata Woodrow Wilson, nad urzędującym republikańskim prezydentem Williamem Howardem Taftem i byłym prezydentem Theodorem Rooseveltem, który z ramienia Partii Progresywnej zajął drugie miejsce.


  • 12 listopada – Lodowiec Szelfowy Rossa (Antarktyda): znaleziono zamrożone ciała Roberta Scotta i jego ekipy.


  • 26 listopada – na wyposażenie armii brytyjskiej wszedł karabin maszynowy Vickers.


  • 28 listopada – Albania ogłosiła niepodległość (od Imperium Osmańskiego).

  • Grudzień – człowiek z Piltdown został zaprezentowany w Wielkiej Brytanii.


  • 3 grudnia – I wojna bałkańska: kraje sojuszu bałkańskiego – Bułgaria, Czarnogóra, Grecja i Serbia – podpisały tymczasowe zawieszenie broni z Turcją. Zakończyło to dwumiesięczną wojnę.


  • 6 grudnia – niemiecki egiptolog Ludwig Borchardt odkrył w Tell el-Amarna popiersie królowej Nefertiti.


  • 7 grudnia – Ludwig Borchardt odnalazł w Egipcie popiersie królowej Nefertiti, żony faraona Echnatona.


  • 18 grudnia – Brytyjczyk Charles Dawson zaprezentował spreparowaną przez siebie czaszkę tzw. Człowieka z Piltdown, mającego być brakującym ogniwem między małpą a człowiekiem. Oszustwo zostało zdemaskowane w 1953 roku.


  • 19 grudnia – założono francuski klub piłkarski AC Arles-Avignon.


  • 21 grudnia – Tarō Katsura został po raz trzeci premierem Japonii.


  • 26 grudnia – w stolicy Nowej Zelandii Wellington otwarto St. James Theatre.




  • Włosi opanowali Libię.

  • Początek systemu segregacji rasowej w Afryce Południowej.

  • Wybuch powstania antychińskiego w Tybecie.

  • Powstały pierwsze utwory bluesowe, tak zwany ang. The Memphis Blues.


  • Alfred Wegener, niemiecki geofizyk, stworzył teorię wędrówek kontynentów, później nazwaną teorią Wegnera.


  • Kazimierz Funk, polski biochemik pracujący m.in. w Instytucie Pasteura, odkrył istnienie witamin.


  • Rosja przyjęła i zaczęła realizować Wielki program wzmocnienia armii.


  • Chiny zdelegalizowały poligamię.



Urodzili się |




  • 3 stycznia – Florian Stępniak, polski kapucyn, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1942)


  • 6 stycznia – Jacques Ellul, francuski historyk, teolog i socjolog (zm. 1994)


  • 7 stycznia – Iwan Jakubowski, radziecki dowódca wojskowy (zm. 1976)


  • 8 stycznia – José Ferrer, amerykański aktor i reżyser (zm. 1992)


  • 12 stycznia – Trummy Young, amerykański puzonista jazzowy (zm. 1984)


  • 16 stycznia – Guo Jie, chiński lekkoatleta (zm. 2015)


  • 19 stycznia – Leonid W. Kantorowicz, rosyjski matematyk i ekonomista, laureat Nagrody Nobla (zm. 1986)


  • 21 stycznia


    • Konrad Bloch, amerykański biochemik (zm. 2000)


    • Alfred Szklarski, polski pisarz (zm. 1992)




  • 25 stycznia – Marian Brandys, polski pisarz, publicysta, reportażysta (zm. 1998)


  • 27 stycznia – Arne Næss, norweski filozof, twórca ekologii głębokiej (zm. 2009)


  • 28 stycznia – Jackson Pollock, amerykański malarz (zm. 1956)


  • 1 lutego


    • Ina Benita, polska aktorka (zm. 1944)


    • Ryszard Trenkler, polski duchowny luterański (zm. 1993)




  • 2 lutego – Millvina Dean, angielska pasażerka Titanica, ostatnia osoba ocalała z katastrofy (zm. 2009)


  • 4 lutego – Erich Leinsdorf, dyrygent amerykański pochodzenia austriackiego (zm. 1993)


  • 6 lutego


    • Eva Braun, wieloletnia konkubina i żona Adolfa Hitlera (zm. 1945)


    • Odorico Leovigildo Sáiz Pérez, hiszpański duchowny katolicki (zm. 2012)




  • 17 lutego – Andre Norton, amerykańska pisarka fantasy i science fiction (zm. 2005)


  • 18 lutego – Jan Knothe, polski architekt, grafik, pisarz, poeta i dyplomata (zm. 1977)


  • 20 lutego – Pierre Boulle, francuski pisarz i dyplomata (zm. 1994)


  • 23 lutego – Juliusz Sieradzki, polski olimpijczyk z 1936, konstruktor żaglówki Omega (zm. 1999)


  • 24 lutego:


    • Zofia Chądzyńska, polska pisarka i tłumaczka (zm. 2003)


    • Modest Vegas Vegas, hiszpański franciszkanin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)




  • 25 lutego – Émile Allais, francuski narciarz (zm. 2012)


  • 27 lutego – Lawrence Durrell, angielski powieściopisarz (zm. 1990)


  • 1 marca – Jerzy Alber-Siemieniak, polski aktor teatralny (zm. 1970)


  • 2 marca – Tadeusz Fangrat, polski poeta, satyryk i tłumacz (zm. 1993)


  • 5 marca – Jack Marshall, nowozelandzki polityk (zm. 1988)


  • 16 marca – Dżamjangijn Lchagwasüren, mongolski generał, polityk, minister obrony (zm. 1982)


  • 17 marca – Bayard Rustin, amerykański działacz społeczny (zm. 1987)


  • 19 marca – Izydor Gąsienica-Łuszczek, polski narciarz, mistrz Polski w kombinacji klasycznej z 1933 (zm. 1992)


  • 22 marca – Karl Malden, amerykański aktor (zm. 2009)


  • 23 marca – Wernher von Braun, niemiecki konstruktor broni rakietowej (zm. 1977)


  • 25 marca – Jan Gonga Martínez, hiszpański działacz Akcji Katolickiej, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)


  • 26 marca – Ludger Szklarski, polski inżynier i wynalazca, elektromechanik i automatyk (zm. 2003)


  • 27 marca – James Callaghan, polityk brytyjski (zm. 2005)


  • 6 kwietnia – Horst Linde, niemiecki architekt (zm. 2016)


  • 8 kwietnia – Sonja Henie, norweska łyżwiarka figurowa (zm. 1969)


  • 15 kwietnia – Kim Ir Sen, północnokoreański dyktator (zm. 1994)


  • 16 kwietnia:


    • Witold Kiedrowski, polski duchowny katolicki, weteran II wojny światowej (zm. 2012)


    • Arminius Lange, niemiecki duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1943)




  • 17 kwietnia – Mártha Eggerth, węgierska śpiewaczka operowa (zm. 2013)


  • 19 kwietnia


    • Jan Jelínek, czeski duchowny protestancki, wojskowy, podpułkownik, uczestnik II wojny światowej (zm. 2009)


    • Glenn Seaborg, amerykański chemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 1999)




  • 22 kwietnia – Kaneto Shindō, japoński reżyser (zm. 2012)


  • 26 kwietnia – Václav Zachoval, czeski taternik i instruktor taternictwa (zm. 1952)


  • 27 kwietnia – Zohra Sehgal, indyjska aktorka (zm. 2014)


  • 1 maja – Anna Dylikowa, geograf i geomorfolog (zm. 2000)


  • 8 maja – Dagny Carlsson, szwedzka blogerka


  • 17 maja – Archibald Cox, amerykański prawnik (zm. 2004)


  • 18 maja – Perry Como, amerykański piosenkarz pochodzenia włoskiego (zm. 2001)


  • 22 maja – Herbert C. Brown, chemik amerykański, laureat Nagrody Nobla (zm. 2004)


  • 24 maja – Joan Hammond, australijska śpiewaczka operowa (zm. 1996)


  • 26 maja – János Kádár, polityk węgierski, przywódca Węgier w latach 1956-1988 (zm. 1989)


  • 28 maja – Patrick White, australijski prozaik, poeta i dramatopisarz, laureat Nagrody Nobla (zm. 1990)


  • 30 maja – Julius Axelrod, farmakolog i biochemik amerykański, laureat Nagrody Nobla (zm. 2004)


  • 4 czerwca – Robert Jacobsen, duński artysta (zm. 1993)


  • 5 czerwca – Wojciech Dzieduszycki, polski artysta (zm. 2008)


  • 12 czerwca – Władysław Fiszdon, polski matematyk, mechanik, członek Polskiej Akademii Nauk (zm. 2004)


  • 23 czerwca – Alan Mathison Turing, angielski matematyk, kryptolog, twórca pojęcia maszyny Turinga (zm. 1954)


  • 6 lipca – Heinrich Harrer, austriacki alpinista himalaista, geograf i pisarz (zm. 2006)


  • 14 lipca – Woody Guthrie, amerykański pieśniarz folk (zm. 1967)


  • 18 lipca – Maria Bernadeta Banja, chorwacka zakonnica, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1941)


  • 19 lipca – Peter Leo Gerety, amerykański duchowny katolicki, arcybiskup (zm. 2016)


  • 31 lipca – Milton Friedman, ekonomista amerykański, twórca monetaryzmu, laureat Nagrody Nobla (zm. 2006)


  • 2 sierpnia – Palle Huld, duński aktor (zm. 2010)


  • 10 sierpnia – Jorge Amado, brazylijski pisarz (zm. 2001)


  • 13 sierpnia – Salvador Luria, mikrobiolog amerykański pochodzenia włoskiego, laureat Nagrody Nobla (zm. 1991)


  • 15 sierpnia – Wendy Hiller, brytyjska aktorka (zm. 2003)


  • 23 sierpnia


    • Ed Benedict, amerykański animator (zm. 2006)


    • Gene Kelly, amerykański piosenkarz, aktor i tancerz (zm. 1996)




  • 24 sierpnia – Gwidon Miklaszewski, polski rysownik-humorysta (zm. 1999)


  • 25 sierpnia – Erich Honecker, niemiecki polityk, przywódca NRD (zm. 1994)


  • 27 sierpnia – Jan Kamiński, polski dowódca wojskowy (zm. 1944)


  • 29 sierpnia – Wolfgang Suschitzky, brytyjski fotograf i operator filmowy (zm. 2016)


  • 30 sierpnia – Leda Gloria, włoska aktorka filmowa (zm. 1997)


  • 31 sierpnia – Jan Piwnik ps. Donat, Ponury, dowódca partyzancki Armii Krajowej w Górach Świętokrzyskich i na Nowogródczyźnie (zm. 1944)


  • 2 września


    • Gwidon Borucki, polski aktor i piosenkarz, żołnierz gen. Andersa (zm. 2009)


    • Ingeborg Rapoport, niemiecka lekarka (zm. 2017)




  • 3 września – Piotr Rivera Rivera, hiszpański franciszkanin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)


  • 7 września – Franciszek Jan Bonifacio, włoski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1946)


  • 17 września


    • Irena Kwiatkowska, polska aktorka i artystka kabaretowa (zm. 2011)


    • Stanisław Siedlecki, polski geolog, taternik i polarnik (zm. 2002)




  • 19 września – Kurt Sanderling, dyrygent niemiecki pochodzenia żydowskiego (zm. 2011)


  • 29 września


    • Lukas Ammann, szwajcarski aktor (zm. 2017)


    • Michelangelo Antonioni, włoski reżyser filmowy (zm. 2007)




  • 1 października:


    • Kathleen Ollerenshaw, brytyjska matematyk i polityk (zm. 2014)


    • Kazimiera Olszewska, polska nauczycielka, działaczka społeczna, żołnierz Armii Krajowej, więzień polityczny okresu stalinizmu (zm. 1985)




  • 4 października – Anicent Adolf, hiszpański lasalianin, męczennik, święty katolicki (zm. 1934)


  • 14 października – Joachim Badeni, polski duchowny, dominikanin, autor książek (zm. 2010)


  • 15 października:


    • Jan Czeredys, polski żołnierz (zm. 1948)


    • Jadwiga Jędrzejowska, polska tenisistka (zm. 1980)




  • 17 października – Albino Luciani, papież Jan Paweł I (zm. 1978)


  • 19 października – Rafał Grzondziel, polski ksiądz, twórca „Kaszub” w Kanadzie (zm. 1998)


  • 21 października – Maria Cedro-Biskupowa, polska poetka (zm. 2013)


  • 31 października – Jean Améry, pisarz, autor „Poza winą i karą” (zm. 1978)


  • 19 listopada – Bernard McLaughlin, amerykański duchowny katolicki (zm. 2015)


  • 20 listopada – Otto von Habsburg, głowa Domu Habsbursko-Lotaryńskiego (zm. 2011)


  • 24 listopada – Noemi Wigdorowicz-Makowerowa, polska stomatolog żydowskiego pochodzenia (zm. 2015)


  • 27 listopada – Connie Sawyer, amerykańska aktorka (zm. 2018)


  • 29 listopada:


    • John Templeton, amerykański filantrop (zm. 2008)


    • Czesław Łapiński, taternik, alpinista, ratownik tatrzański i wieloletni kierownik schroniska nad Morskim Okiem (zm. 1989)




  • 30 listopada – Arturo Paoli, włoski duchowny katolicki (zm. 2015)


  • 1 grudnia – Minoru Yamasaki, amerykański architekt, to on zaprojektował bliźniacze wieże World Trade Center w Nowym Jorku. (zm. 1986)


  • 8 grudnia – Oskar Veldeman, estoński skoczek narciarski (zm. 1942)


  • 10 grudnia – Jerzy Turowicz, polski dziennikarz i publicysta, założyciel i redaktor naczelny „Tygodnika Powszechnego” (zm. 1999)


  • 14 grudnia – Adam Bielański, polski chemik (zm. 2016)


  • 17 grudnia – Edward Short, brytyjski polityk (zm. 2012)


  • 21 grudnia – Lech Działoszyński, polski biochemik i lekarz (zm. 2014)


  • data dzienna nieznana:

    • Piotr To Rot, katechista z Nowej Gwinei, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1945)



Zmarli |




  • 16 stycznia – Georg Heym, niemiecki pisarz (ur. 1887)


  • 25 stycznia – Moritz Jastrowitz, niemiecki lekarz, pionier radiologii (ur. 1839)


  • 29 stycznia – Bronisław Markiewicz, polski duchowny katolicki, założyciel michalitów, błogosławiony (ur. 1842)


  • 4 lutego – Franz Reichelt, austriacki krawiec wynalazca (ur. 1879)


  • 25 lutego – Wilhelm IV, wielki książę Luksemburga (ur. 1852)


  • 20 marca – Maria Józefa od Serca Jezusowego, hiszpańska zakonnica, święta katolicka (ur. 1842)


  • 29 marca – Robert Falcon Scott, brytyjski oficer Royal Navy i odkrywca Antarktydy (ur. 1868)


  • 30 marca – Karl May, pisarz niemiecki znany z powieści przygodowych o Dzikim Zachodzie (ur. 1842)


  • 6 kwietnia – Giovanni Pascoli, włoski poeta (ur. 1855)


  • 15 kwietnia


    • Thomas Andrews, konstruktor statków, projektant RMS Titanic (ur. 1873)


    • Jan Jakub Astor IV, amerykański przedsiębiorca (ur. 1864)


    • Wallace Hartley, dyrektor orkiestry Titanica (ur. 1878)


    • Francis Davis Millet, amerykański malarz (ur. 1846)


    • James Moody, szósty oficer RMS Titanic (ur. 1887)


    • William Murdoch, pierwszy oficer RMS Titanic (ur. 1873)


    • Jack Phillips, starszy radiooperator RMS Titanic (ur. 1887)


    • Edward Smith, kapitan RMS Titanic (ur. 1850)


    • William Thomas Stead, angielski dziennikarz (ur. 1849)


    • Henry Wilde, główny oficer RMS Titanic (ur. 1872)




  • 25 kwietnia – Kyŏnghŏ Sŏng'u, koreański mistrz sŏn (jap. zen) (ur. 1846)


  • 27 kwietnia – Jules Bonnot, francuski anarchista (ur. 1876)


  • 3 maja – Maria Leonia Paradis, kanadyjska zakonnica, założycielka Ubogich Sióstr Świętej Rodziny, błogosławiona katolicka (ur. 1840)


  • 4 maja – Nettie Stevens, amerykańska biolog i genetyk (ur. 1861)


  • 14 maja – August Strindberg, szwedzki dramaturg i powieściopisarz (ur. 1849)


  • 15 maja – Octave Garnier, francuski anarchista (ur. 1889)


  • 19 maja – Bolesław Prus, polski pisarz, publicysta, dziennikarz (ur. 1847)


  • 20 maja – Archanioł Tadini, włoski ksiądz, święty katolicki (ur. 1846)


  • 30 maja – Wilbur Wright, amerykański konstruktor samolotów i pilot (ur. 1867)


  • 20 czerwca – Voltairine de Cleyre, amerykańska anarchistka i pisarka (ur. 1866)


  • 26 czerwca – Lawrence Alma-Tadema, holenderski malarz (ur. 1836)


  • 17 lipca – Henri Poincaré, francuski matematyk, fizyk, astronom, filozof, twórca topologii algebraicznej (ur. 1854)


  • 25 lipca – Lawrence Alma-Tadema, holenderski malarz (ur. 1836)


  • 26 lipca – Józef Grekowicz, polski pułkownik, dowódca w powstaniu styczniowym, naczelnik sił zbrojnych województwa krakowskiego (ur. 1834)


  • 27 lipca – Maria Grazia Tarallo, włoska zakonnica, stygmatyczka, błogosławiona katolicka (ur. 1866)


  • 9 sierpnia – Kandyda Maria od Jezusa, zakonnica, święta katolicka (ur. 1845)


  • 15 sierpnia – Pius Albert Del Corona, włoski dominikanin, kardynał, błogosławiony katolicki (ur. 1837)


  • 16 sierpnia – Virginia Christian, jedyna niepełnoletnia kobieta stracona na krześle elektrycznym (ur. 1895)


  • 20 sierpnia – William Booth, pastor metodystyczny, założyciel Armii Zbawienia (ur. 1829)


  • 26 sierpnia - Clinton Thomas Dent, brytyjski chirurg i alpinista (ur. 1850)


  • 13 września – Maresuke Nogi, japoński generał, trzeci gubernator generalny Tajwanu (ur. 1849)


  • 16 września – Franciszek Kamieński, polski botanik, odkrywca zjawiska mikoryzy (ur. 1851)


  • 2 października – Jan Beyzym, polski jezuita, misjonarz, błogosławiony katolicki (ur. 1850)


  • 10 października – Michał Jankowski, polski pionier rosyjskiego Dalekiego Wschodu, przyrodnik i hodowca (ur. 1842)


  • 12 października – Stanisław Badeni, polski prawnik i polityk (ur. 1850)


  • 28 października – Edgar Tinel, belgijski kompozytor, pianista i pedagog (ur. 1854)


  • 7 grudnia – George Darwin, angielski matematyk, astronom (ur. 1845)


data dzienna nieznana:



  • Baltazar Szopiński, polski prawnik, kolekcjoner dzieł tatrzańskich (ur. 1846)


Zdarzenia astronomiczne |



  • 10 października – całkowite zaćmienie Słońca


Nagrody Nobla |




  • z fizyki – Nils Dalén


  • z chemii – Victor Grignard, Paul Sabatier


  • z medycyny – Alexis Carrel


  • z literatury – Gerhart Hauptmann


  • nagroda pokojowa – Elihu Root



Święta ruchome |




  • Tłusty czwartek: 15 lutego


  • Ostatki: 20 lutego


  • Popielec: 21 lutego


  • Niedziela Palmowa: 31 marca


  • Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa: 31 marca


  • Wielki Czwartek: 4 kwietnia


  • Wielki Piątek: 5 kwietnia


  • Wielka Sobota: 6 kwietnia


  • Wielkanoc: 7 kwietnia


  • Poniedziałek Wielkanocny: 8 kwietnia


  • Wniebowstąpienie Pańskie: 16 maja


  • Zesłanie Ducha Świętego: 26 maja


  • Boże Ciało: 6 czerwca











Popular posts from this blog

浄心駅

カンタス航空