Sekunda
| ||
Układ | SI, CGS | |
Wymiar | [s]{displaystyle mathrm {[s]} } ![{mathrm {[s]}}](https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/2e43d8d9cea3098c4ea28db966c7aed2b5459297) | |
| Jednostka | czasu, okresu | |
| Typowe symbole wielkości | t, T, τ | |
| w jednostkach SI | podstawowa | |
| w jednostkach CGS | podstawowa | |
| Pochodzenie nazwy | łac. pars minuta secunda – druga mała część | |
Sekundy odmierzane przez wskazówkę zegarka (wskazówka sekundowa jest rozmyta)
Sekunda (łac. secunda – następna, najbliższa) – jednostka czasu, jednostka podstawowa większości układów jednostek miar np. SI, MKS, CGS – obecnie oznaczana s[1], niegdyś sek[2].
Jest to czas równy 9 192 631 770 okresom promieniowania odpowiadającego przejściu między dwoma poziomami F = 3 i F = 4 struktury nadsubtelnej stanu podstawowego[2] S1/2 atomu cezu 133Cs (powyższa definicja odnosi się do atomu cezu w spoczynku w temperaturze 0 K)[3] . Definicja ta, obowiązująca od 1967 r., została ustalona przez XIII Generalną Konferencję Miar. Poprzednio sekundę definiowano jako 1/31 556 925,9747 część roku zwrotnikowego 1900 (XI Generalna Konferencja Miar z 1960 r.) lub 1/86400 część doby (do 1960 r.)[4][5].
Termin sekunda pochodzi od łacińskiego wyrażenia pars minuta secunda (druga mała część).
Sterowany wahadłem wychwyt zegara, tykający co sekundę
Określenie sekunda jest stosowane także jako miara kąta i interwał muzyczny. W zapisie czasem oznaczana jest znakiem bis (U+2033).
Spis treści
1 Nowa definicja
2 Przedrostki SI
3 Wielokrotności sekundy
4 Przypisy
5 Zobacz też
6 Linki zewnętrzne
Nowa definicja |
Podczas 26. Generalnej Konferencji Miar[6] przyjęta została nowa definicja sekundy. Sekunda, oznaczenie s, jest to jednostka czasu w SI. Jest ona zdefiniowana poprzez przyjęcie ustalonej wartości liczbowej częstotliwości cezowej ∆νCs, to jest częstotliwości nadsubtelnego przejścia w atomach cezu 133 w niezaburzonym stanie podstawowym, wynoszącej 9 192 631 770, wyrażonej w jednostce Hz, która jest równa s-1[7].
Przedrostki SI |
Wielokrotności i podwielokrotności sekundy (wyróżniono najczęściej używane):
| Wielokrotności | Podwielokrotności | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Mnożnik | Nazwa | Symbol | Mnożnik | Nazwa | Symbol | |
| 100 | sekunda | s | | | | |
| 101 | dekasekunda | das | 10–1 | decysekunda | ds | |
| 102 | hektosekunda | hs | 10–2 | centysekunda | cs | |
| 103 | kilosekunda | ks | 10–3 | milisekunda | ms | |
| 106 | megasekunda | Ms | 10–6 | mikrosekunda | µs | |
| 109 | gigasekunda | Gs | 10–9 | nanosekunda | ns | |
| 1012 | terasekunda | Ts | 10–12 | pikosekunda | ps | |
| 1015 | petasekunda | Ps | 10–15 | femtosekunda | fs | |
| 1018 | eksasekunda | Es | 10–18 | attosekunda | as | |
| 1021 | zettasekunda | Zs | 10–21 | zeptosekunda | zs | |
| 1024 | jottasekunda | Ys | 10–24 | joktosekunda | ys | |
W praktyce używa się tylko niektórych podwielokrotności jednostki, ponieważ wielokrotności jako mało naturalne zastępowane są innymi, choć nienależącymi do układu SI, ale za to łatwiejszymi do wyobrażenia, takimi jak minuta, godzina, doba, tydzień, miesiąc, rok itd. Jedna z wielokrotności SI – gigasekunda – mogłaby prowadzić do nieporozumień, ponieważ jej skrót jest identyczny z jednostką indukcji magnetycznej Gs układu CGS (podobnie: ps jako pikosekunda lub parsek).
Wielokrotności sekundy |
- 1 dekasekunda to 10 sekund.
- 1 hektosekunda to 1 minuta i 40 sekund.
- 1 kilosekunda to 16 minut i 40 sekund.
- 3,6 kilosekund to 1 godzina.
- 10 kilosekund to ok. 2 godziny i 50 minut.
- 100 kilosekund to ok. 1 dzień i 4 godziny.
- 1 megasekunda to ok. 11 dni i 13 godzin.
- 10 megasekund to ok. 3 miesiące i 25 dni.
- 100 megasekund to ok. 3 lata i 2 miesiące.
- 1 gigasekunda to ok. 32 lata.
- 10 gigasekund to ok. 3 wieki.
- 100 gigasekund to ok. 3 tysiąclecia.
- 1 terasekunda to ok. 31 tysiąclecia.
- 1 petasekunda to ok. 31 709 tysiącleci.
- 1 eksasekunda to ok. 31 709 791 tysiącleci.
- 1 zettasekunda to ok. 31 709 791 983 tysiącleci.
- 1 jottasekunda to ok. 31 709 791 983 765 tysiącleci.[8]
Przypisy |
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 listopada 2006 r. w sprawie legalnych jednostek miar (Dziennik Ustaw, poz. 1638 nr 225 z 2006 roku); Rozporządzenie nie dopuszcza oznaczeń "s." ani "sek."
↑ ab Mirosław Szymczak (red.), Słownik ortograficzny je̜zyka polskiego PWN wraz z zasadami pisowni i interpunkcji, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-11882-2, s. 721
↑ Oficjalna definicja BIPM
↑ BIPM - second, www.bipm.org [dostęp 2018-02-22] .
↑ Base unit definitions: Second, physics.nist.gov [dostęp 2018-02-22] .
↑ BIPM, Rezolucja 26. Generalnej Konferencji Miar, www.bipm.org [dostęp 2019-01-12] .
↑ Główny UrządG.U. Miar Główny UrządG.U., Streszczenie broszury SI, www.gum.gov.pl [dostęp 2019-01-12] .
↑ Perełki oprogramowania WNT, W-wa 1992, 2001,2008, ISBN 978-83-204-3337-1 (tytuł oryginału Programming Pearls (2nd Edition), ISBN 0-201-65788-0)
Zobacz też |
- reguła pięciu sekund
- kwarta
- tercja
- sekunda przestępna
- minuta
- godzina
- doba
- rok
- wiek
- tysiąclecie
Linki zewnętrzne |
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 listopada 2006 r. w sprawie legalnych jednostek miar (Dz.U. z 2006 r. nr 225, poz. 1638)
| ||||||||||
