1913












































































































































































































































































































































[ Edytuj tabelę ]

Król Polski
(tytularny)






1894

Mikołaj II Romanow

1917

Król Afganistanu





1901

Habibullah Chan

1919

Książę Albanii





1912

Ismail Qemali

1914

Premier Albanii












1912

Ismail Qemali
1913
1913

Myfit Libohova

1914

Prezydent Argentyny





1910

Roque Sáenz Peña

1914

Premier Australii












1910

Andrew Fisher
1913
1913

Joseph Cook

1914

Cesarz Austro-Węgier





1848

Franciszek Józef I

1916

Król Bawarii












1886

Otto
1913
1913

Ludwik III

1918

Król Belgów





1909

Albert I

1934

Premier Belgii





1911

Charles de Broqueville

1918

Król Bhutanu





1907

Ugyen Wangchuck

1926

Prezydent Boliwii












1909

Eliodoro Villazón
1913
1913

Ismael Montes

1917

Prezydent Brazylii





1910

Hermes Rodrigues da Fonseca

1914

Sułtan Brunei





1906

Muhammad Jamalul Alam II

1924

Car Bułgarii





1887

Ferdynand I Koburg

1918

Premier Bułgarii

















1911

Iwan Geszow
1913
1913

Stojan Danew
1913
1913

Wasił Radosławow

1918

Prezydent Chile





1910

Ramon Barros

1915

Prezydent
Republiki Chińskiej






1912

Yuan Shikai

1916

Król Czarnogóry





1910

Mikołaj I Petrowić-Niegosz

1918

Premier Czarnogóry












1912

Mitar Martinović
1913
1913

Janko Vukotić

1914

Król Czech





1848

Franciszek Józef I

1916

Król Danii





1912

Chrystian X

1947

Premier Danii












1910

Klaus Berntsen
1913
1913

Carl Theodor Zahle

1920

Władca Egiptu





1892

Abbas II Hilmi

1914

Premier Egiptu





1910

Muhammad Said Pasza

1914

Prezydent Ekwadoru





1912

Leónidas Plaza

1916

Premier Etiopii





1909

Habte Gijorgis

1927

Prezydent Francji












1906

Armand Fallières
1913
1913

Raymond Poincaré

1920

Premier Francji






















1912

Raymond Poincaré
1913
1913

Aristide Briand
1913
1913

Louis Barthou
1913
1913

Gaston Doumergue

1914

Król Grecji












1863

Jerzy I
1913
1913

Konstantyn I

1917

Król Hiszpanii





1886

Alfons XIII

1931

Premier Hiszpanii












1912

Álvaro Figueroa Torres
1913
1913

Eduardo Dato

1915

Król Holandii





1890

Wilhelmina

1948

Premier Holandii












1908

Theo Heemskerk
1913
1913

Pieter Cort van der Linden

1918

Szach Iranu





1909

Ahmad Szah

1925

Indie





1910

Jerzy V

1936

Król Irlandii





1910

Jerzy V

1936

Cesarz Japonii





1912

Yoshihito

1926

Premier Japonii












1912

Tarō Katsura
1913
1913

Gonnohyōe Yamamoto

1914

Kalif





1909

Mehmed V

1918

Premier Kanady





1911

Robert Borden

1920

Prezydent Kolumbii





1910

Carlos Eduardo Restrepo

1914

Patriarcha
Konstantynopola





1913

German V

1918

Gubernator Korei





1910

Masatake Terauchi

1916

Prezydent Kuby












1909

José Miguel Gómez
1913
1913

Mario García Menocal

1921

Książę Liechtensteinu





1858

Jan II Dobry

1929

Prezydent Liberii





1912

Daniel Edward Howard

1920

Wielki książę Luksemburga





1912

Maria Adelajda

1919

Premier Luksemburga





1888

Paul Eyschen

1915

Prezydent Meksyku

















1911

Francisco Madero
1913
1913

Pedro Lascuráin Paredes
1913
1913

Victoriano Huerta

1914

Książę Monako





1889

Albert I

1922

Cesarz Niemiec





1888

Wilhelm II Hohenzollern

1918

Kanclerz Niemiec





1909

Theobald von Bethmann-Hollweg

1917

Król Norwegii





1905

Haakon VII

1957

Premier Norwegii












1912

Jens Bratlie
1913
1913

Gunnar Knudsen

1920

Premier Nowej Zelandii





1912

William Massey

1925

Sułtan Omanu












1888

Fajsal ibn Turki
1913
1913

Tajmur ibn Fajsal

1932

Papież





1903

Pius X

1914

Prezydent Paragwaju





1912

Eduardo Schaerer

1916

Prezydent Peru





1912

Guillermo Bilingurst

1914

Premier Południowej Afryki





1910

Louis Botha

1919

Prezydent Portugalii





1911

Manuel José de Arriaga

1915

Król Prus





1888

Wilhelm II

1918

Car Rosji





1894

Mikołaj II

1917

Premier Rosji





1911

Władimir Kokowcow

1914

Król Rumunii





1881

Karol I

1914

Premier Rumunii





1912

Titu Maiorescu
1913

Król Saksonii





1904

Fryderyk August III Wettyn

1918

Król Serbii





1903

Piotr
Karadziordziewić

1918

Prezydent Szwajcarii




1913

Eduard Müller
1913

Król Szwecji





1907

Gustaw V

1950

Premier Szwecji





1911

Karl Staaff

1914

Król Tajlandii





1910

Vajiravudh

1925

Sułtan
Imperium Osmańskiego






1909

Mehmed V

1918

Prezydent USA












1909

William Taft
1913
1913

Woodrow Wilson

1921

Prezydent Wenezueli












1908

Juan Vicente Gómez
1913
1913

José Gil Fortoul

1914

Król Węgier





1848

Franciszek Józef I

1916

Premier Węgier












1912

László Lukács
1913
1913

István Tisza

1917

Monarcha Wielkiej Brytanii





1910

Jerzy V

1936

Premier Wielkiej Brytanii





1908

Herbert Henry
Asquith

1916

Król Włoch





1900

Wiktor Emanuel III

1946


Kalendarz na rok 1913
































































Styczeń
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
1 1 2 3 4 5
2 6 7 8 9 10 11 12
3 13 14 15 16 17 18 19
4 20 21 22 23 24 25 26
5 27 28 29 30 31































































Luty
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
5 1 2
6 3 4 5 6 7 8 9
7 10 11 12 13 14 15 16
8 17 18 19 20 21 22 23
9 24 25 26 27 28





































































Marzec
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
9 1 2
10 3 4 5 6 7 8 9
11 10 11 12 13 14 15 16
12 17 18 19 20 21 22 23
13 24 25 26 27 28 29 30
14 31





























































Kwiecień
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
14 1 2 3 4 5 6
15 7 8 9 10 11 12 13
16 14 15 16 17 18 19 20
17 21 22 23 24 25 26 27
18 28 29 30
































































Maj
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
18 1 2 3 4
19 5 6 7 8 9 10 11
20 12 13 14 15 16 17 18
21 19 20 21 22 23 24 25
22 26 27 28 29 30 31





































































Czerwiec
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
22 1
23 2 3 4 5 6 7 8
24 9 10 11 12 13 14 15
25 16 17 18 19 20 21 22
26 23 24 25 26 27 28 29
27 30






























































Lipiec
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
27 1 2 3 4 5 6
28 7 8 9 10 11 12 13
29 14 15 16 17 18 19 20
30 21 22 23 24 25 26 27
31 28 29 30 31

































































Sierpień
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
31 1 2 3
32 4 5 6 7 8 9 10
33 11 12 13 14 15 16 17
34 18 19 20 21 22 23 24
35 25 26 27 28 29 30 31




























































Wrzesień
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
36 1 2 3 4 5 6 7
37 8 9 10 11 12 13 14
38 15 16 17 18 19 20 21
39 22 23 24 25 26 27 28
40 29 30































































Październik
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
40 1 2 3 4 5
41 6 7 8 9 10 11 12
42 13 14 15 16 17 18 19
43 20 21 22 23 24 25 26
44 27 28 29 30 31

































































Listopad
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
44 1 2
45 3 4 5 6 7 8 9
46 10 11 12 13 14 15 16
47 17 18 19 20 21 22 23
48 24 25 26 27 28 29 30





























































Grudzień
  Pn Wt Śr Cz Pt Sb Nd
49 1 2 3 4 5 6 7
50 8 9 10 11 12 13 14
51 15 16 17 18 19 20 21
52 22 23 24 25 26 27 28
53 29 30 31




Rok 1913 / MCMXIII


stulecia: XIX wiek ~
XX wiek ~
XXI wiek

dziesięciolecia:
1880–1889 •
1890–1899 •
1900–1909 •
1910–1919
• 1920–1929
• 1930–1939
• 1940–1949

lata: 1903 «
1908 «
1909 «
1910 «
1911 «
1912 «
1913
» 1914
» 1915
» 1916
» 1917
» 1918
» 1923







Spis treści






  • 1 Wydarzenia w Polsce


  • 2 Wydarzenia na świecie


  • 3 Urodzili się


  • 4 Zmarli


  • 5 Zdarzenia astronomiczne


  • 6 Nagrody Nobla


  • 7 Święta ruchome






Wydarzenia w Polsce |




  • 29 stycznia – na otwarciu Teatru Polskiego w Warszawie wystawiono Irydiona Zygmunta Krasińskiego; reżyserem był Arnold Szyfman, scenografem Karol Frycz, wystąpili zaś czołowi aktorzy sceny polskiej tamtego czasu – Jerzy Leszczyński, Józef Węgrzyn, Stanisława Wysocka i Aleksander Zelwerowicz.


  • 8 maja – zainaugurowano mistrzostwa Galicji w piłce nożnej.


  • 20 maja – we Wrocławiu otwarto Halę Stulecia; obiekt o charakterze widowiskowo-sportowym w stylu ekspresjonistycznym zaprojektował Max Berg.


  • 23 czerwca – otwarto Muzeum Miejskie w Szczecinie.


  • 28 sierpnia – otwarto Most Królowej Jadwigi w Bydgoszczy.


  • 4 września – jedna z pierwszych katastrof lotniczych w Europie. Podczas manewrów związanych z 100. rocznicą wojny w 1813, zginęło dwóch pilotów armii niemieckiej w miejscowości Gać, 5 km od Oławy na Dolnym Śląsku.


  • 23 października – oddano do użytku Ełcką Kolej Dojazdową (długość linii: 25 km, szerokość torów: 1000 mm, tabor: 4 lokomotywy 2-osiowe, 42 wagony).


  • 28 października – Lucyna Messal i Józef Redo w spektaklu Targ na dziewczęta po raz pierwszy w Polsce zatańczyli tango.


  • 13 grudnia – na posiedzeniu Rady Naczelnej działającego w Galicji Polskiego Stronnictwa Ludowego nastąpił rozłam; w początku następnego roku powstały PSL „Piast” i PSL „Lewica”.



  • Włodzimierz Lenin wygłosił w lokalu Uniwersytetu Ludowego w Krakowie, przy ul. Szewskiej 16, odczyt pt. „Ruch robotniczy w Rosji a socjalna demokracja”.


Wydarzenia na świecie |




  • 9 stycznia – Afonso Costa został premierem Portugalii.


  • 11 stycznia – Tybet i Mongolia zawarły traktat o przyjaźni i współpracy.


  • 17 stycznia – Raymond Poincaré został wybrany na prezydenta Francji.


  • 18 stycznia – I wojna bałkańska: zwycięstwo floty greckiej nad turecką w bitwie koło Lemnos.


  • 21 stycznia – Aristide Briand został po raz drugi premierem Francji.


  • 23 stycznia – w Turcji armia dokonała zamachu stanu i obaliła koalicję Unii Liberalnej. Ustanowiono dyktaturę wojskową, na czele której stanął İsmail Enver.


  • 30 stycznia – Izba Lordów odrzuciła projekt prawa pozwalającego Irlandii na ustanowienie swego własnego rządu (ang. Home Rule Act 1914).


  • 1 lutego:

    • w Nowym Jorku po przebudowie oddano do użytku Grand Central Terminal, największy dworzec kolejowy na świecie.


    • Reprezentacja Filipin w piłce nożnej pokonała w swym pierwszym meczu Chiny 2:1.




  • 3 lutego:

    • 16 poprawka do konstytucji Stanów Zjednoczonych, pozwala Rządowi Federalnemu nakładanie podatku dochodowego i na zbieranie podatków dochodowych (income tax).

    • rozpoczął się proces członków anarchistycznego gangu działającego w Belgii i Francji (Bonnot gang).




  • 9 lutego – nad atlantyckim wybrzeżem obu Ameryk przeleciał tzw. meteor muskający atmosferę.


  • 17 lutego – w Nowym Jorku w budynku zbrojowni Gwardii Narodowej odbyła się wystawa najbardziej wpływowych artystów początku XX wieku. Wystawiono 1250 prac malarzy i rzeźbiarzy awangardy z Europy i Ameryki (Armory Show).


  • 18 lutego - Raymond Poincaré objął urząd prezydenta Francji.


  • 19 lutego – Pedro Lascuráin Paredes został prezydentem Meksyku, José Victoriano Huerta Márquez został prezydentem Meksyku.


  • 20 lutego – Gonbee Yamamoto został premierem Japonii.

  • Marzec – obchodzono uroczyście 300-lecie panowania domu Romanowów, dynastii carów, potem cesarzy rządzących Rosją.


  • 1 marca – została założona Międzynarodowa Federacja Tenisowa (ITF).


  • 4 marca:

    • zakończył urzędowanie prezydent William Taft, 27 prezydent Stanów Zjednoczonych, urzędowanie rozpoczął Woodrow Wilson.


    • Departament Handlu i Departament Pracy zostały wydzielone z Departamentu Handlu i Pracy (istniejącego 10 lat), jako osobne agencje rządowe w USA.

    • pierwsze prawo regulujące polowania na ptaki wędrujące zostało uchwalone w USA.

    • w Paryżu, na dużą skalę, uruchomiono pierwsze budki telefoniczne z ogólnie dostępnymi aparatami (pierwsza budka telefoniczna powstała w Londynie, w maju 1903 roku).




  • 7 marca – Port Coquitlam w kanadyjskiej prowincji Kolumbia Brytyjska uzyskał prawa miejskie.


  • 10 marca – aktywistka walcząca o wolność niewolników Harriet Tubman zmarła na zapalenie płuc.


  • 11 marca – zawarto porozumienie niemiecko-brytyjskie ustalające przebieg granicy między ich koloniami Kamerunem i Nigerią.


  • 12 marca – będąca w budowie stolica Związku Australijskiego otrzymała nazwę „Canberra”.


  • 13 marca – Rewolucja meksykańska: Pancho Villa powraca do Meksyku z USA, gdzie przebywał na dobrowolnym wygnaniu.


  • 17 marca – utworzono Urugwajskie Siły Powietrzne.


  • 18 marca – w Salonikach w zamachu dokonanym przez anarchistę zginął król Grecji Jerzy I.


  • 20 marca – Song Jiaoren, założyciel partii Kuomintang w Chinach został ranny w zamachu i zmarł dwa dni później.


  • 21 marca:


    • Francisco Bertrand został po raz drugi prezydentem Hondurasu.

    • początek powodzi w Dayton w amerykańskim stanie Ohio, w której zginęło ponad 360 osób.




  • 22 marca – Louis Barthou został premierem Francji.


  • 24 marca – na Broadwayu w Nowym Jorku otwarto Palace Theatre.


  • 25 marca:


    • Venustiano Carranza ogłosił swój plan (Plan of Guadaloupe) i zaczął rebelię przeciw rządowi Victoriano Huerta, jako przywódca „Konstytucjonalistów” w Meksyku.

    • dwa dni deszczu w Miami Valley spowodowało powódź, był to najgorsza naturalna katastrofa w historii stanu Ohio. Miasto Dayton było najbardziej zdewastowane w czasie powodzi.




  • 26 marca – I wojna bałkańska: wojska bułgarskie zdobyły Adrianopol (Edirne).


  • 29 marca – założono argentyński klub piłkarski Aldosivi Mar del Plata.


  • 1 kwietnia – utworzono Rumuńskie Siły Powietrzne.


  • 2 kwietnia – zainaugurował działalność Théâtre des Champs Élysées w Paryżu.


  • 4 kwietnia – w Wirginii Zachodniej wykonano ostatni w USA wyrok śmierci poprzez powieszenie z okowami.


  • 8 kwietnia – ratyfikowano 17. Poprawkę do Konstytucji Stanów Zjednoczonych, wprowadzającą powszechne wybory do Senatu; wcześniej senatorów wybierały parlamenty stanowe.


  • 9 kwietnia – w Wołgogradzie (wówczas Carycyn) uruchomiono komunikację tramwajową.


  • 10 kwietnia – założono klub piłkarski Slawia Sofia.


  • 15 kwietnia – założono kolumbijski klub piłkarski Independiente Medellín.


  • 16 kwietnia – I wojna bałkańska: Turcja poprosiła o zawieszenie broni.


  • 21 kwietnia – wodowanie parowca RMS Aquitania.


  • 23 kwietnia – I wojna bałkańska: Czarnogóra bezprawnie zaanektowała turecką twierdzę Skutari (Szkodra), mającą zostać stolicą autonomicznego księstwa Albanii.


  • 24 kwietnia – odbyła się ceremonia otwarcia drapacza chmur Woolworth Building w Nowym Jorku.


  • 26 kwietnia – w fabryce ołówków w Atlancie doszło do głośnego morderstwa 13-letniej Mary Phagan.


  • 29 kwietnia:

    • szwedzki emigrant Gideon Sundback otrzymał amerykański patent na zamek błyskawiczny.

    • przyjęto flagę stanową Wisconsin.



  • Maj – obraz „Wrześniowy poranek” (ang. September Morn) autorstwa francuskiego malarza Paula Émile Chabasa, wywołał sensacje w USA, rezultatem tego był proces sądowy.


  • 3 maja – wszedł do kin pierwszy pełnometrażowy indyjski film fabularny Raja Harishchandra.


  • 12 maja – Michel Oreste został prezydentem Haiti.


  • 13 maja – Igor Sikorski, rosyjski konstruktor samolotów i śmigłowców, był pierwszą osobą pilotującą czterosilnikowy samolot.


  • 14 maja:

    • gubernator stanu Nowy Jork, William Sulzer wyraził zgodę na założenie Fundacji Rockefellera, która rozpoczęła działalność od donacji 100 mln dolarów od Johna Davisona Rockefellera.


    • I wojna bałkańska: mocarstwa europejskie wysadziły desant w bezprawnie anektowanej przez Czarnogórę byłej tureckiej twierdzy Szkodra, która miała zostać przekazana Albanii.




  • 17 maja – uruchomiono komunikację tramwajową w Woltersdorfie pod Berlinem.


  • 25 maja – w Wiedniu oficer austro-węgierskiego kontrwywiadu i jednocześnie agent rosyjskiego wywiadu Alfred Redl popełnił samobójstwo, po zdemaskowaniu go poprzedniego dnia; próbę zatuszowania afery udaremnił praski dziennikarz Egon Erwin Kisch.


  • 29 maja – w Paryżu odbyła się premiera baletu Święto wiosny z muzyką Igora Strawinskiego, w choreografii Wacława Niżyńskiego.


  • 30 maja – podpisano traktat londyński, który zakończył I wojnę bałkańską. Pobita Turcja utraciła wszystkie posiadłości europejskie aż po Dardanele.

  • Czerwiec – początek II wojny bałkańskiej.


  • 4 czerwca – Emily Davison, brytyjska sufrażystka, wpadła pod konia należącego do króla Jerzego V podczas gonitwy Derby w Epsom. Zmarła w szpitalu, nie odzyskując świadomości, cztery dni po wypadku.


  • 7 czerwca – Hudson Stuck, Harry Karstens, Walter Harper, Robert Tatum zdobyli najwyższy szczyt Ameryki Północnej - Denali (McKinley) (6194 m n.p.m.).


  • 8 czerwca – w Berlinie otwarto Deutsche Stadion, który miał być główną areną odwołanych z powodu wybuchu wojny VI Letnich Igrzysk Olimpijskich.


  • 14 czerwca:


    • Stojan Danew po raz drugi został premierem Bułgarii.

    • został założony hiszpański klub piłkarski Racing Santander.




  • 15 czerwca – w czasie wojny filipińsko-amerykańskiej, amerykańskie oddziały pod dowództwem generała Johna Pershinga zabiły około 2000 osób relatywnie bezbronnych (bitwa Bud Bagsak – ang. Battle of Bud Bagsak).


  • 17 czerwca – Aurelio Sousa Matute został premierem Peru.


  • 19 czerwca – sformowano Meksykańskie Siły Powietrzne.


  • 20 czerwca - w strzelaninie w szkole w Bremie zginęło 5 osób, a 18 zostało rannych.


  • 24 czerwca – Joseph Cook został premierem Australii.


  • 26 czerwca – założono miasto Avalon w Kalifornii.


  • 29/30 czerwca – nocnym atakiem Bułgarów na pozycje greckie rozpoczęła się II wojna bałkańska.


  • 3 lipca – uroczyste obchody 50 rocznicy bitwy pod Gettysburgiem zgromadziły tysiące weteranów wojny secesyjnej i ich rodzin w Gettysburgu w stanie Pensylwania.


  • 10 lipca – w Dolinie Śmierci, w Kalifornii (USA) odnotowano najwyższą w historii pomiarów temperaturę powietrza: +56,7 °C (rekord świata).


  • 27 lipca – został założony włoski klub piłkarski Parma F.C.


  • 29 lipca – przewodzona przez księdza Andreja Hlinkę nacjonalistyczno-klerykalna Słowacka Partia Ludowa ukonstytuowała się jako samodzielny byt polityczny.


  • 30 lipca – rozpoczęto budowę Mostu Chabarowskiego na linii Kolei Transsyberyjskiej nad rzeką Amur.


  • 4 sierpnia – chińska prowincja Chongqing ogłosiła niezależność. W ciągu dwóch tygodni siły rządowe stłumiły rebelię.


  • 10 sierpnia – po drugiej wojnie bałkańskiej podpisano w Bukareszcie traktat pokojowy, w myśl którego Rumunia przejmowała południową Dobrudżę, Serbia dotychczasową część Macedonii bułgarskiej, Grecja utrzymała Macedonię południową.


  • 13 sierpnia:

    • w Sheffield, Harry Brearley wynalazł stal nierdzewną.


    • Otto Witte rzekomo został koronowany na króla Albanii.




  • 15 sierpnia – wybuchł strajk w Dublinie, w którym udział wzięło około 20 tys. robotników. Celem strajku było uzyskanie prawa do zakładania związków zawodowych.


  • 17 sierpnia – w Nowym Jorku, Amerykanin pochodzenia irlandzkiego, Patrick Ryan ustanowił rekord świata w rzucie młotem wynikiem 57,77 m.


  • 19 sierpnia – pierwszemu człowiekowi udało się wyskoczyć na spadochronie z lecącego samolotu i bezpiecznie wylądować. Był nim Francuz Adolphe Pégoud, późniejszy as myśliwski I wojny światowej.


  • 20-23 sierpnia – w Berlinie, obradował kongres założycielski IAAF, gromadząc przedstawicieli 17 państw.


  • 23 sierpnia – w kopenhaskim porcie odsłonięto posąg Małej Syrenki.


  • 31 sierpnia – założono holenderski klub sportowy PSV Eindhoven.

  • Wrzesień – w Rosji odbył się III Konkurs Samolotów Wojskowych, nagrodzono konstrukcje Igora Sikorskiego (produkowane w Rosyjsko-Bałtyckiej Wytwórni Wagonów) oraz samoloty francuskich firm Morane-Saulnier i Société Pour Avions Deperdussin.


  • 10 września – pierwsza autostrada połączyła wybrzeża USA.


  • 23 września – francuski pilot Roland Garros dokonał pierwszego przelotu nad Morzem Śródziemnym.


  • 29 września:

    • układ zawarły Turcja i Bułgaria, która utraciła zajęte w pierwszej wojnie bałkańskiej obszary Tracji i Macedonii. Turcja odzyskała m.in. Adrianopol (Edirne).


    • Rudolf Diesel, niemiecki konstruktor, twórca silnika wysokoprężnego, zaginął w czasie podróży do Anglii.


    • Pancho Villa zostaje wybrany dowódcą „Północnej Dewizji” Stronnictwa Konstytucjonalistów w Meksyku.




  • 1 października – oddziały generała Pancho Villa po trzy dniowej bitwie zajęły miasto Torreón, oddziały rządowe wycofały się.


  • 10 października – prezydent USA Woodrow Wilson symbolicznie zakończył budowę Kanału Panamskiego, wysadzając zaporę Gamboa.


  • 18 października – w Lipsku odsłonięto Pomnik Bitwy Narodów, upamiętniający jej setną rocznicę.


  • 19 października – w Niemczech powstaje organizacja Niemieckie Towarzystwo Ratowania Życia (niem. Deutsche Lebens-Rettungs-Gesellschaft – DLRG).


  • 25 października – w Wiedniu odbyła się prapremiera operetki Polska krew Oskara Nedbala.


  • 1 listopada – odnotowano 56 654 pracowników zatrudnionych w Strefie Kanału Panamskiego, był to rekord od momentu rozpoczęcia budowy w roku 1904.


  • 5 listopada – chory psychicznie król Bawarii Otto, zostaje na mocy parlamentarnej ustawy usunięty, królem zostaje jego kuzyn Ludwik III.


  • 6 listopada – Mahatma Gandhi zostaje aresztowany za przywództwo w marszu protestacyjnym indyjskich górników w Republice Południowej Afryki.


  • 7-11 listopada – sztorm na Wielkich Jeziorach Północnoamerykańskich pozbawił życia ponad 250 osób.


  • 14 listopada – ukazał się pierwszy tom cyklu powieściowego W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta.


  • 29 listopada – została założona Międzynarodowa Federacja Szermiercza (FIE) z siedzibą w Lozannie.


  • 1 grudnia:

    • wprowadzenie ruchomej taśmy montażowej w amerykańskiej fabryce samochodów Ford Motor Company w Highland Park w stanie Michigan.


    • Kreta, która po pierwszej wojnie bałkańskiej uzyskała samostanowienie od Turków, została zaanektowana przez Grecję.

    • otwarto metro w Buenos Aires.




  • 9 grudnia – Gaston Doumergue został po raz pierwszy premierem Francji.


  • 12 grudnia:

    • w Addis Abebie, zmarł Menelik II cesarz etiopski, na tron wstąpił jego wnuk Lij Yasu V.

    • w hotelu Tripoli Italia we Florencji został aresztowany Vicenzzo Perrugia, który usiłował sprzedać miejscowemu antykwariuszowi obraz Mona Lisa, który ukradł dwa lata wcześniej z paryskiego Luwru; obraz odzyskano.




  • 14 grudnia – Grecja anektowała Kretę.


  • 21 grudnia – Arthur Wynne publikuje pierwszą krzyżówkę w nowojorskiej gazecie New York World.


  • 23 grudnia – prezydent Woodrow Wilson podpisał ustawę, powołującą System Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych (ang. Federal Reserve System).


  • 24 grudnia – w Calumet w stanie Michigan, w hali w której zorganizowano wieczerzę wigilijną dla rodzin strajkujących górników doszło do wybuchu paniki wywołanej fałszywym alarmem pożarowym, w wyniku czego zadeptane zostały 73 osoby (w tym 59 dzieci).



  • Kobiety uzyskały prawa wyborcze w Norwegii.

  • Ogłoszono niepodległość Tybetu. Dalajlama XIII powrócił do Tybetu z Indii.

  • Przedsiębiorstwo „R.J. Reynolds Tobacco” rozpoczęło produkcję papierosów marki Camel.

  • Założono Związek Piłki Nożnej w USA (ang. United States Soccer Federation).

  • Brytyjski statek Calvadas zaginął na Morzu Marmara z 200 osobami na pokładzie.

  • Brytyjski geolog Arthur Holmes opublikował pracę naukową „Wiek Ziemi” (ang. The Age of the Earth), w której określał szacunkowy wiek ziemi na 1,6 mld lat, w badaniach swych użył metody datowania izotopowego.


  • Willem de Sitter, holenderski matematyk, fizyk i astronom wykazał że prędkość światła jest niezależna od prędkości jego źródła.

  • Georges Sagnac, francuski fizyk zbudował interferometr dwuwiązkowy przy pomocy którego można precyzyjnie wyznaczać kierunek poruszania się obiektów (Interferometr Sagnaca).


  • Boris Andriejewicz Wilkicki odkrył archipelag Ziemia Północna.

  • Zakończyła się emigracja Portugalczyków na Wyspy Hawajskie (1878-1913).

  • Wynaleziono zamek błyskawiczny.



Urodzili się |




  • 1 stycznia – Mieczysław Juny, polski weteran II wojny światowej, polonijny działacz społeczny (zm. 2014)


  • 2 stycznia – Jan Maciejko, polski hokeista, bramkarz (zm. 1993)


  • 6 stycznia


    • Edward Gierek, polski polityk komunistyczny, I sekretarz KC PZPR (zm. 2001)


    • Loretta Young, amerykańska aktorka (zm. 2000)




  • 9 stycznia – Richard Nixon, amerykański prezydent (zm. 1994)


  • 10 stycznia – Gustav Husak, czechosłowacki działacz komunistyczny, prezydent Czechosłowacji (zm. 1991)


  • 13 stycznia – Piotr Bonifacy Żukowski, polski franciszkanin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1942)


  • 22 stycznia – Stefan Wincenty Frelichowski, polski duchowny katolicki, działacz harcerski, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1945)


  • 23 stycznia – Jean-Michel Atlan, francuski malarz i poeta (zm. 1960)


  • 25 stycznia – Witold Lutosławski, polski kompozytor i dyrygent (zm. 1994)


  • 7 lutego – Maciej Kazimierz Święcicki – Profesor prawa pracy, autor wielu publikacji o prawie pracy (zm. 1971)


  • 9 lutego – Adam Ochocki, polski dziennikarz prasowy, pisarz, satyryk i autor scenariuszy do filmów animowanych (zm. 1991)


  • 10 lutego – Douglas Slocombe, brytyjski operator filmowy (zm. 2016)


  • 12 lutego – Anni Steuer, niemiecka lekkoatletka (zm. ?)


  • 27 lutego


    • Kazimierz Sabbat, polski polityk, premier i prezydent Polski na uchodźstwie (zm. 1989)


    • Irwin Shaw, amerykański pisarz (zm. 1984)




  • 13 marca – Siergiej Michałkow, rosyjski poeta i bajkopisarz (zm. 2009)


  • 14 marca:


    • Filip Hernández Martínez, hiszpański salezjanin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)


    • Witold Rudziński, polski kompozytor, historyk muzyki, pedagog (zm. 2004)




  • 16 marca – Henryk García Beltrán, hiszpański kapucyn, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)


  • 18 marca – Reinhard Hardegen, niemiecki dowódca wojskowy (zm. 2018)


  • 21 marca – Stanisław Pyrtek, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1942)


  • 23 marca – Lidija Łykowa, radziecka polityk (zm. 2016)


  • 26 marca


    • Paul Erdős, matematyk węgierski (zm. 1996)


    • Jacqueline de Romilly, francuska filolog klasyczna (zm. 2010)




  • 28 marca


    • Józef Sánchez del Río, meksykański męczennik, święty (zm. 1928)


    • Tōkō Shinoda, japońska malarka




  • 4 kwietnia – Muddy Waters, czarnoskóry, amerykański bluesman (zm. 1983)


  • 10 kwietnia – Stefan Heym, niemiecki pisarz pochodzenia żydowskiego (zm. 2001)


  • 24 kwietnia – Celestyna Faron, polska zakonnica ze Zgromadzenia Służebniczek NMP Niepokalanie Poczętej, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1944)


  • 11 maja – Robert Jungk, austriacki publicysta, zajmujący się futurologią (zm. 1994)


  • 31 maja – Jerzy Wasowski, współtwórca Kabaretu Starszych Panów (zm. 1984)


  • 4 czerwca – Edward Kossoy, polski prawnik, publicysta, obrońca w sprawach sądowych ofiar nazizmu, mieszkający w Szwajcarii (zm. 2012)


  • 13 czerwca – Jicchak Pundak, izraelski dowódca wojskowy (zm. 2017)


  • 18 czerwca – Stanisław Marusarz, polski narciarz i trener narciarski (zm. 1993)


  • 22 czerwca – Władysław Siła-Nowicki, polski adwokat, działacz polityczny, działacz opozycji antykomunistycznej w PRL (zm. 1994)


  • 28 czerwca – Leon Nowakowski, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1939)


  • 7 lipca


    • Pinetop Perkins, amerykański pianista i wokalista bluesowy (zm. 2011)


    • Włodzimierz Pietrzak, poeta i krytyk literacki (zm. 1944)




  • 14 lipca – Gerald Ford, amerykański polityk, 38. Prezydent USA (zm. 2006)


  • 15 lipca – Abraham Suckewer, żydowski i polski pisarz i poeta (zm. 2010)


  • 17 lipca – Roger Garaudy, francuski filozof marksistowski (zm. 2012)


  • 20 lipca


    • Guillermo Leaden, argentyński duchowny katolicki (zm. 2014)


    • Tadeusz Wiśniewski, polski polityk (zm. 2014)




  • 23 lipca – Michael Foot, brytyjski polityk (zm. 2010)


  • 25 lipca – Franciszek Dźwigoński, polski duchowny katolicki, prałat (zm. 1993)


  • 29 lipca


    • Hermann Barche, niemiecki polityk (zm. 2001)


    • Erich Priebke, niemiecki zbrodniarz wojenny (zm. 2013)




  • 9 sierpnia – Wincenty Zaleski, polski katechetyk, salezjanin (zm. 1983)


  • 13 sierpnia – John E. Barr, szkocki działacz religijny, członek Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy (zm. 2010)


  • 15 sierpnia – Maria Kwaśniewska, polska lekkoatletka, medalistka olimpijska w rzucie oszczepem (zm. 2007)


  • 17 sierpnia – Mark Felt, zastępca dyrektora naczelnego FBI (zm. 2008)


  • 26 sierpnia – Boris Pahor, słoweński pisarz


  • 28 sierpnia – Hubert Meller, polski dyplomata


  • 29 sierpnia – Jan Ekier, polski pianista, pedagog i kompozytor (zm. 2014)


  • 30 sierpnia – Germán Gozalbo Andreu, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)


  • 31 sierpnia


    • Zbigniew Bieńkowski, poeta i krytyk literacki (zm. 1994)


    • Bernard Lovell, angielski fizyk i radioastronom (zm. 2012)




  • 2 września – William „Bill” Shankly, legendarny trener Liverpoolu (zm. 1981)


  • 4 września – Shmuel Wosner, izraelski rabin (zm. 2015)


  • 6 września – Leônidas, brazylijski piłkarz (zm. 2004)


  • 12 września – Jesse Owens, amerykański lekkoatleta, czterokrotny mistrz olimpijski, rekordzista świata (zm. 1980)


  • 16 września – Władysław Drelicharz, oficer PSZ na Zachodzie, kawaler Virtuti Militari (zm. 1944)


  • 23 września


    • Carl-Henning Pedersen, duński malarz (zm. 2007)


    • Lida Skotnicówna, polska taterniczka (zm. 1929)




  • 24 września – Herb Jeffries, amerykański aktor i piosenkarz (zm. 2014)


  • 26 września


    • Berthold Beitz, niemiecki przedsiębiorca (zm. 2013)


    • Karol Semik, działacz spółdzielczy na Śląsku Cieszyńskim, żołnierz PSZ na Zachodzie (zm. 1964)




  • 27 września - Bolesław Stępniewski, polski polityk (zm. 1974)


  • 28 września – Lech Grześkiewicz, polski plastyk (zm. 2012)


  • 2 października – Mieczysław Jerzy Gamski, polski kardiolog (zm. 1989)


  • 5 października


    • Eugene Fluckey, amerykański wojskowy, oficer broni podwodnej amerykańskiej marynarki wojennej (zm. 2007)


    • Marian Woyna Orlewicz, trener, działacz, narciarz, kombinator norweski, olimpijczyk (zm. 2011)




  • 7 października – Raimond Valgre, estoński muzyk i kompozytor (zm. 1949)


  • 11 października – Zbyszko Bednorz, polski pisarz, poeta i działacz kulturalny (zm. 2010)


  • 12 października – Władysław Bienias, obrońca Lwowa, uczestnik kampanii wrześniowej po stronie polskiej (zm. 2000)


  • 27 października


    • Andrzej Bobkowski, polski pisarz (zm. 1961)


    • Kornel Filipowicz, polski pisarz (zm. 1990)


    • Joe Medicine Crow, amerykański antropolog i historyk pochodzenia indiańskiego (zm. 2016)




  • 28 października – Don Lusk, amerykański animator i reżyser


  • 2 listopada – Burt Lancaster, amerykański aktor (zm. 1994)


  • 5 listopada:


    • Zachariasz Abadia Buesa, hiszpański salezjanin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)


    • Vivien Leigh, angielska aktorka (zm. 1967)




  • 7 listopada – Albert Camus, francuski pisarz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (zm. 1960)


  • 16 listopada


    • Ellen Albertini Dow, amerykańska aktorka (zm. 2015)


    • Bolesław Wierzbiański, dziennikarz, działacz polonijny, wydawca (zm. 2003)




  • 17 listopada


    • Aleksander Bardini, polski reżyser, aktor i pedagog (zm. 1995)


    • José María Hernández Garnica, hiszpański duchowny katolicki, Sługa Boży (zm. 1972)




  • 22 listopada – Gardnar Mulloy, tenisista amerykański (zm. 2016)


  • 29 listopada – Elżbieta Barszczewska, polska aktorka (zm. 1987)


  • 4 grudnia – Robert Adler, amerykański wynalazca, współtwórca pierwszego pilota telewizyjnego (zm. 2007)


  • 11 grudnia – Jean Marais, francuski aktor (zm. 1998)


  • 14 grudnia – Artur Sandauer, polski krytyk literacki i publicysta (zm. 1989)


  • 16 grudnia – Arje Ben Eli’ezer, izraelski polityk (zm. 1970)


  • 18 grudnia


    • Alfred Bester, amerykański pisarz science fiction (zm. 1987)


    • Willy Brandt, kanclerz Niemiec (zm. 1992)




  • 26 grudnia – Łucja Zawada, nauczycielka, instruktorka harcerska, żołnierz Szarych Szeregów (zm. 1985)


  • 31 grudnia – Wincenty Broniwój-Orliński, prawnik, polityk, działacz emigracyjny (zm. 2006)

  • data dzienna nieznana:

    • Aleksy Zarycki, duchowny greckokatolicki, błogosławiony (zm. 1963)




Zmarli |




  • 4 stycznia – Alfred von Schlieffen, niemiecki feldmarszałek (ur. 1833)


  • 6 stycznia – Ryta od Jezusa, portugalska zakonnica, błogosławiona katolicka (ur. 1848)


  • 12 stycznia – August Witkowski, polski fizyk, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego (ur. 1854)


  • 29 stycznia – Władysław Bełza, poeta, autor Katechizmu polskiego dziecka (ur. 1847)


  • 6 lutego – Franciszek Spinelli, włoski duchowny katolicki, święty (ur. 1853)


  • 27 lutego – William Henry White, brytyjski architekt okrętowy (ur. 1845)


  • 13 marca – Walery Przyborowski, pisarz, historyk i publicysta (ur. 1845)


  • 18 marca – Jerzy I Glücksburg, król Grecji (ur. 1845)


  • 24 marca – Václav Vrbata, czeski narciarz (ur. 1885)


  • 8 kwietnia – Isaburō Yamada, japoński biznesmen, przedsiębiorca i wynalazca (ur. 1864)


  • 21 kwietnia – Raymond Callemin, belgijski anarchista (ur. 1890)


  • 25 kwietnia – Jan Chrzciciel Piamarta, duchowny katolicki, święty (ur. 1841)


  • 8 maja – Ulryka Franciszka Nisch, niemiecka zakonnica, błogosławiona katolicka (ur. 1882)


  • 8 czerwca – Emily Davison, brytyjska sufrażystka (ur. 1872)


  • 13 czerwca – Szymon Tatar (starszy), przewodnik tatrzański (ur. 1828 lub 1832)


  • 29 lipca – Tobias Asser, holenderski prawnik (ur. 1838)


  • 29 września – Rudolf Diesel, niemiecki konstruktor (ur. 1858)


  • 26 października – Celina Chludzińska Borzęcka, polska zakonnica, współzałożycielka zmartwychwstanek (ur. 1833)


  • 30 grudnia – Jan Maria Boccardo, włoski duchowny katolicki, błogosławiony (ur. 1848)



Zdarzenia astronomiczne |


  • W tym roku Słońce osiągnęło lokalne maksimum aktywności.


Nagrody Nobla |




  • z fizyki – Heike Kamerlingh Onnes


  • z chemii – Alfred Werner


  • z medycyny – Charles Richet


  • z literatury – Rabindranath Tagore


  • nagroda pokojowa – Henri La Fontaine



Święta ruchome |




  • Tłusty czwartek: 30 stycznia


  • Ostatki: 4 lutego


  • Popielec: 5 lutego


  • Niedziela Palmowa: 16 marca


  • Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa: 20 marca


  • Wielki Czwartek: 20 marca


  • Wielki Piątek: 21 marca


  • Wielka Sobota: 22 marca


  • Wielkanoc: 23 marca


  • Poniedziałek Wielkanocny: 24 marca


  • Wniebowstąpienie Pańskie: 1 maja


  • Zesłanie Ducha Świętego: 11 maja


  • Boże Ciało: 22 maja











Popular posts from this blog

Арзамасский приборостроительный завод

Zurdera

Крыжановский, Сергей Ефимович