Szkic rozmieszczenia pododdziałów 1 batalionu celnego w 1921 roku
Rozmieszczenie placówek SC komisariatu "Chorzele" w 1926 roku
Komisariat Straży Celnej „Chorzele” – jednostka organizacyjna Straży Celnej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1921–1927.
Spis treści
1Formowanie i zmiany organizacyjne
2Służba graniczna
3Funkcjonariusze komisariatu
4Struktura organizacyjna
5Uwagi
6Przypisy
7Bibliografia
Formowanie i zmiany organizacyjne |
Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych[2]. W 1921 roku w Chorzelach stacjonował sztab 3 kompani 1 batalionu celnego[3]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[4]. Komisariat Straży Celnej „Chorzele”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Chorzele”[5].
1 czerwca 1921 roku w Chorzelach stacjonowała jeszcze 3 kompania celna 1 batalionu celnego. Posiadała ona swoje placówki w miejscowościach: Zaręby I, Zaręby II, Kopiejka, Chorzele, Wasiły, Wólka, Ryki-Borkowo i w Janowie[3]. Na przełomie roku 1921/1922 ochronę granicy państwowej w tym rejonie od pododdziałów 1 batalionu celnego przejęła Straż Celna[3].
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[6].
Rozkazem nr 1 z 12 marca 1928 roku w sprawach organizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego, Naczelny Inspektor Straży Celnej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Chorzele”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[7].
pomocnik kierownika komisariatu – podkomisarz Bernard Brzozowski
Struktura organizacyjna |
Organizacja komisariatu w 1926 roku[11]:
komenda – Chorzele
placówka Straży Celnej „Wólka”
placówka Straży Celnej „Wasiły”
placówka Straży Celnej „Bagienice”[b]
placówka Straży Celnej „Chorzele”
placówka Straży Celnej „Sosnówek”
Uwagi |
↑Bronisław Benit – od 1 grudnia 1915 w armii carskiej. 13 lipca 1920 zmobilizowany do 4 szwadronu zapasowego taborów w Łodzi. Od 10 sierpnia 1920 służył na stanowisku dowódcy 2 kompanii 3 pspodh. Walczył na Ukrainie, Polesiu i w obronie Grodna. Po zakończeniu działań wojennych pełnił służbę graniczną na Górnym Śląsku. 11 marca 1921 zdemobilizowany. 1 września 1921 został przyjęty do Straży Celnej. Pełnił funkcję pomocnika kierownika komisariatu, a od 21 kwietnia 1923 został wyznaczony na stanowisko kierownika komisariatu SC „Chorzele”. Od 1926 mianowany kierownikiem komisariatu SC „Dąbrowy”. Po pomyślnej weryfikacji został przyjęty do Straży Granicznej. W listopadzie 1928 wyznaczony na stanowisko kierownika komisariatu SG „Myszyniec”. W 1929 był adiutantem kierownika IG „Ostrów”, a w latach 1929-1934 kierownikiem komisariatu SG „Bralin”. W latach 1934 – 1936 był adiutantem kierownika Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego, a od marca 1936 pełnił funkcję adiutanta kierownika Okręgu we Lwowie. We wrześniu 1939 przekroczył granicę polsko-rumuńską. Poprzez Rumunię przedostał się do Francji, a po jej kapitulacji do Wielkiej Brytanii. Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji w Anglii[8].
↑Autorzy Kalendarza z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927 używają nazwy „Bagiennice”[10] natomiast według map WIG (operacyjnej z 1932 i taktycznej z 1931) miejscowość nazywała się "Bagienice Wielkie"
Przypisy |
↑Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
↑Piekarz 2017 ↓, s. 28.
↑ abcOdeB batalionów celnych ↓, s. 1bc.
↑Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
↑Kozłowski 2012 ↓, s. 25.
↑Goryński 2012 ↓, s. 226.
↑Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 14.
↑ abKozłowski 2015 ↓, s. 29.
↑Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 170.
↑ abSzematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 171.
↑Kozłowski 2012 ↓, s. 24.
Bibliografia |
Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.)
Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927. , 1927. Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej.
Piotr Kozłowski: Zapomniani obrońcy granic południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej 1922-1939: słownik biograficzny oficerów, strażaków oraz pracowników kontraktowych straży celnej i straży granicznej. Przemyśl: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2015. ISBN 978-83-61329-14-5.
Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie. ISSN 1505-1757.
Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.